Íslendingur - 17.11.1922, Qupperneq 2

48. tbí.
ISLENDINGUR
186
Rúsínur Epli — þurkuð —
Sveskjur Aprikósur — jaurkaðar —
Kúrennur Döðlur
»Fiat - Lux«-eldspýtur, mjög ódýrar.
Fyrirliggjandi hjá
Nathan & Olsen.
Yfirleitt standa þýðingarnar framar
frumsömdu kvæðunum.
Ytri frágangur bókarinnar er góður.
III.
Heilbrigðisskýrslur 1911—
1920. Samið hefir eftir
skýrslum héraðslækna, land.
læknirinn á íslandi Rvík
1922. Félagsprentsmiðjan-
Retta er mikil bók og fróðleg. Er
hún í 4 köflum. Er fyrsti kaflinn um
heilsufar og heilbrigðismál 1911 —
1920. Annar kaflinn eru töflur yfir
sjúkdóma í hinum ýmsu sýslum lands-
ins. Priðji kaflinn er ágrip af skýrsl-
um héraðslækna, og sá fjórði sýnis
horn af aðalskýrslum héraðslækna.
Fremst í bókinni er stutt yfirlit yfir
heilbrigðismálin á ensku. Næst er línu-
rit (uppdráttur) er sýnir fólksfjölda,
barnkomu og manndauða á íslandi frá
1751 —1920. Mefir mannfjöldinn tvö-
faldast á þessu tímabili.
03
Simfréítir frá útlöndum.
Rvik i gœr.
Kosningar til neðri málstofu Banda-
rikjaþingsins urðu sigur fyrir Demó-
krata, er unnu 80 þingsœti frá Repu-
blikkum, þó ekki nœðu þeir meiri-
hluta. Fengu Republikkar 223 þing-
sœti, en Demókratar 209 og jafnað-
armenn eitt.
Fjárhagur Rússa afskaplegur. Er
tekjuhallinn á fjárhagsárinu talinn 33
trilljónir rúbla.
Nóbelsverðlaununum nýlega úthlut-
að. Bókmentaverðlaunin hlaut spanska
skdldið Benevente. Eðlisfrœðisverð-
launin, Þjöðverjinn Einstein fyrir árið
1921 og Daninn Niels Bohr fyrir
1922. Efnafræðisverðlaunin Frederick
Soddy prófessor við Oxford háskól-
ann fyrir \1921 og Frederick Asthon
prófessor l Cambridge fyrir 1922.
Lœknisfrœðisverðlaununum ekki út-
hlutáð.
Lusanne-ráðstefnunni frestað til 20
þ. m., af þvi að Bretar og Frakkar
vilja taka afstöðu til Fascista-stjórn-
arinnar á ftalíu.
Konstantin fyrv. Grykkjakonungi
stefnt fyrir herrélt, er honum kent
um ófarirnar i viðureigninni við Tyrki.
Púsund manns biðu bana i land-
skjálftum á San Diego, einni af
carabisku eyjunum.
Búist við gjaldþroti Pýzkalands.
Nefndin er þar sat á rökstólum lil
þess að reyna að koma festu á gengi
marksins, gafst upp eftir viku, árang-
urslaust starf.
ÖC
Innlendar símfregnir.
Rvik i gœr.
Séra fanus Jónsson, siðast presiur
og prófastur að Holti i Önundarfirði,
er látinn.
Bankaráðsfundinum frestað til nœsta.
Laugardags, eftir stutta setu á Mánu-
daginn.
Dýrtiðaruppbót embœitismanna rik-
isins er nú ákveðin 60°lo.
Boocklets Brothers, skozkir útgerð-
armenn, er um mörg ár hafa rekið
útveg og fiskverzlun frá Hafnarfirði
í stórum stil, eru orðnir gjaldþrota.
co
Andamyndir.
Nýjum svikum andatrúarmanna
ljóstað upp.
Eftir Joseph McCabe.
(Höf. er merkur fræðimaður enskur,
er skrifað hefír fjölda bóka og ritgerða
irúarbragða- og heimspekilegs efnis.
Grein, sem hér ferá eftir, er.þýdd úr
mánaðarritinu »The Literary Guide«
og er i Júlíheftinu.)
Um leið og eg einu sinni enn, og
eg vona í síðasta sinn, tek andatrúna
til meðferðar, vil eg láta aðstöðu mína
gagnvart henni hreinskilnislega í Ijósi.
Til eru þeir menn, sem aftra fylgjend-
um sínum frá að lesa nokkra gagn-
rýni á andatrúnni, með þvi að kglla
gagnrýnendur þröngsýna efnishyggju
menn, eða bera þeim á brýn, að þeir
staðhæfi fyrirfram, að alt, er anda-
trúarmenn fari með, sé eintóm svik.
Vitaskuld gæti mjög verðmæt gagn-
rýni komið frá slíkum mönnum, og
sannarlega er of mikil gagnrýni betri
en of lítil, þar sem mögulegt er, að
um svik sé að ræða. Samt sem áður
er þess konar- afstaða óheppileg fyrir
þann, sem vill rannsaka, Þess vegna
tek eg það fram, að eg hefi alls eng-
ar fyrirfram ákveðnar skoðanir um
þetta efni. Og eg trúi því, að marg-
ir ekki aðeins þeirra, sem aðhyllast
andatrúna, heldur og hinna, sem halda,
að þeir hafi komist f samband við
annan heim, séu alt eins lausir við
svik og eg sjálfur.
En að hinu leytinu finst mér, að sú
ráðleysis aðstaða, að gera enga skýra
og fullnægjandi yfirlýsingu um alla
þá sviksemi, sem kastar skugga á anda-
trúna, sé í fylsta máta vítaverð. Anda-
trúin grundvallast ekki á skemtilegum
sjónhverfingum ungra kveuna, er silja
yfir plansetturn »ouija«-borðum, held-
ur á anda-ljósmyndum, borðalyfting-
um, röddum í myrkrinu, parafínmót-
um, gipsteypum og fleiru þesskonar.
Að tala með virðingu um þessa hluti
— að þykjast vera með Iotningarfull-
ar efasemdir viðvíkjandi anda-ljósmynd-
um, fjarfrymum, »ektóplasmn« og
öllum þessum þvættingi, sem svika-
hrapparnir skýla sér með, það er blátt
áfram að styðja sviksemi, Andatrúar-
hreyfingin hefir komist á nýtt stig um
síðastliðín fimm ár. Miðlar hafa hvar-
vetna komið fram úr skúmaskotum
sínum. Lávarðar og lögmenn liafa dag-
lega umgengni við þá. Gömlu brell-
urnar hafa verið uinbættar og gerðar
fínni. En við, sem þektum.sögu hreyf-
ingarinnar, biðum. Pað var ekki nóg
að flóðalda tilfinninga þeirra, er stríð-
ið olli, sogaðist út aftur. Svikin urðu
að komast upp. Og þrátt fyrir allar
þær tilraunir, sem nú eru gerðar til
að forðast það, að þau komist upp,
koma þau samt sem óðast í Ijós.
Fimm eða sex hinna áreiðanlegustu
miðla (samkvæmt áliti Sir Arthur
Conan Doyle’s) hafa orðið uppvísir
að svikum nú um nokkrar undanfarn-
ar vikur.
Fyrir nokkrum vikum bauð félag
sjónhverfingamanna (The Magic Circle)
mér vinsamlegast að veta á fundi,
þar sem sérstök nefnd, er sett hafði
verið til að rannsaka andamyndir, átti
að leggja frarn skýrslu. Hinir yngri
sjónhverfingamenn, sem ásamt nokkr-
um velþektum s'éttarbræðrum fyltu
húsið, mintu mann á völskuhunda, er
væru að hlu ta á fyrirlestur um slægð-
arb.ögð rottanna. Ekkert gat verið á-
kjósanlegra eri tramkoma þeirra, sern
skýrblurnar gáfu: þar var enginn gremju-
blær, engin mælgi, svikin voru rétt að-
eins gefin í skyn. En staðreyndirnar
voru óhrekjandi. En tek helztu atriðin
úr hinni prentuðu skýrslu, sem eg
hefi fyrir íraman mig.
Sir Arthur Conan Doyle, senr ekki
lét sér bregða, þótt illa tækist til með
hr. Filson Young, ráðlagði nefndinni
að rannsaka hinar merkilegu anda-
myndir hr. Vearncombe’s í Birdgewat-
er. Maður þessi lét senda sér Ijós-
myndaplötu með pósti. Flest fólk held-
ur víst, að þ^ssir anda-ljósmyndasmið-
ir taki á móti manni heima hjá sér
og að maður komi þangað með plöt-
urnar samanbundnar og vandlega
geymdar í vasanum. Svo, þrátt fyrir
það þótt maður aldrei hafi augun af
plötunum, nema meðan þær eru í
rennihurðinni í ljósmyndavélinni, komi
andamynd fram á henni. En þessu er
alls ekki þannig farið. í tveimur af
þeim þremur markverðu tilfellum, sem
eg minnist hér á, verða plöturnar að
sendast miðlinum, sem svo getur hald-
ið þeim dögum eða vikum saman.
Rær eru vitanlega innsiglaðar og þær
eru endursendar (eða opnaðar í við-
urvist manns) með innsiglin óbrotin.
Eg vil aðeins segja það, að sé nokk-
ur maður til á öllu Englandi á þessu
herrans ári 1922, sem lætur sér koma
til hugat, að það sé mögulegt að
binda saman og innsigla rnyndaplöt
ur, svo að vanur maður geti ekki
opnað böggulinn, eða ef nokkrir eru,
sem leggja nokkuð upp úr innsigli á
plötum, er hafa verið í höndum mið-
ils í 12 klukkustundir, þá furðar mig
ekki á því, þó að til sé andatrúar-
hreyfing. Eg er ekki leikinn í listum
sjónhverfingamanna, en eg get losað
innsigli og komið því á aftur án þess
að brjóta það, Og samt talar þetta
fólk um, að það noti allar mögulegar
varúðarreglur.
Sjónhverfingamerinirnir sendu hr.
Vearncombe nokkrar plötur, sem voru
settar í blýhulstur. Ja, það er ekki
ónýtt að vera sjónhverfingamaður.
Vearncombe geymdi böggulinn í mán-
uð, en varð svo að gefa þá skýringu,
að í Irvert sinn sem hann hefði hald-
ið á honum í sínum kraftaverkahönd-
um, hefði hann ekki orðið fyrir hin-
um »vanalegu áhrifum«, og þess vegna
verið viss urn, að hann hefði ekki
fengið mynd. Hann batt miða við
böggulinn með þessari spurningu á.
»Eru andamyndir t þessu?« Svo tók
hann mynd af honum. En frá anda-
heiminum kom þetta svar: »Mótspyrna
á þína hlið«.
En hann hafði gert alt, sem í hans
valdi stóð til að þóknast sjónhverf-
ingamönnum, og svo þóknuðust þeir
honum. Eftir ýmsar tilraunir scndu
þeir honum nokkrar Ijósmyndaplötur í
venjulegum umbúðum. En í böglirmm
voru fjórtárr gildrur, og hann féll í
tólf af fjórtán. »Yfir höfuð er út-
konran afleit«, segir nefndin. Blað,
sem leiðbeiningar höfðu verið skrifað-
ar á, var lagt vandlega á vissan stað,
og fest lauslega með ofurlítilli lím-
slettu. Það var losað, og svolítill
hvítur blettur innan í kassanum sýndi
staðinn, er það hafði verið fest. Enn-
fremur var lína dregin þvert yfir efri
endann á plötunum með rauðri glá-
kvoðu, sem vitanlega var ósýnileg í
•dimmu herbergi. I5egar kassinn var
opnaður, sást, að »erdaskiíti höfðu ver-
ið höíð á þremur plötunum: rauða
línan á þeim var á neðri endanum«.
Ressi eina sönnun hefði verið alveg nóg.
En það voru tólf samskonar sann-
anir i bögglinum fyrir því, að hann
hefði verið opnaðurjog samt var mið-
illinn svo ósvífinn, er hann sendi
böggulinn aftur með andamyndunum
á plötunum, að fullvissa sjónhverfinga-
mennina um, að hann hefði ekki verið
opnaður.
Þetla nægir viðvíkjandi þessum uppá-
halds miðli Sir Arthurs. Aðferð hans
er ekki sú, að ljósmynda einhverja
manneskju, er situr fyrir vélinni, held-
ur að láta böggul af Ijósmyndaplötum,
sem honum eru sendar fyrirfram ásamt
all-álitlegri borgun (í þetta skifti 21
shillings), snerta einhver mun, er sá
framliðni hefir látið eftir sig.
Næsti miðill, sem var reyndur, var
frú Dean, sem svo mjög hefir glatt
hjörtu ungra kvenna í vesturhluta Lund-
únaborgar, er ekki hafa neitt annað
fyrir stafni en að gefa sig við anda-
trúarrtilraunum. Forstöðumenn hins
»Brezka félags sálarfræðislegra vísinda«
(The British College of PsychicScience)
mæltu með henni, og settu 30 shill-
ings fyrir hvern »fund« (sitting) með
henni. Hún hafði prýtt félagið rneð
því að vera meðlimur þess í 18
mánuði.
Henni er lýst á þann hátt, að hún
sé »öldruð kona af heldur lágum stig-
um«, og virðist því sem að hún leggi
ekki mjög mikið á sig fyrir málefnið.
En vit hennar er naumast á eins lágu
stigi og vit þeirra, sem borga henni
tvær gíneur (um 10 dollara) fyrir að
fá hjá henni andamyndir, og meira,
sé óskað eftir fleiri en tveimur ein-