Íslendingur - 08.05.1925, Blaðsíða 2

2
ISLENDINOUR
)) MairmM I Olsew ((
Með-'síðusiu skipurn'íhöfum”við fengið:
Rúgmjöl
Hveiti 3 teg.
Haframjöl
Hrisgrjón
Sagómjöl
Baunir
Kartöflunijöl
Kaffi Oliufatnaður
Export Fiskilínur
Kakao Linutaumar.
Sykur högg. & st. Bárujárn
Súkkulaði Paksaum
Kaffibrauð Máiningarv.
Matarkex Handsápur.
Símskeyti. Alþingi.
(Frá Fréttastofu íslands.)
Rvík 7. maí
Utlend:
Norðurpólsfarinn Grettir Algars-
son er íslenzkur í báðar ættir. Er
hann fæddur í Varicouver í Canada.
Skip hans heitir »Iceland« (ísland)
og er 143 smálestir að stærð. Skip-
herra er Worsley yfirforingi úr sjó-
liði Breta, sá, er frægur varð úr
Suðurpólsför Shackletons.
Neðri málsstofa enska þingsins
hefir felt frumv. Verkamannaflokks-
ins um að löggilda Washington-
samþyktina um 8 stunda vinnudag.
Frá Moskva er símað, að alrúss-
neskur sovietfundur verði haldinn
bráðlega. Stjórnin muni leggja þar
fram frv. um breytingar á ’stjórnar-
skránni og um að leyfa einstökum
mönnum, útlendum og innlendum,
að starfrækja hverskonar iðnað.
Vegna fjárskorts hefir stjórnin þeg-
ar veitt amerískum og enskum fé-
lögum víðtæk sérréttindi til námu-
reksturs.
Frá Sofia, höfuðborg Búlgaríu, er
símað, að 4000 Kommúnistar hefðu
ætlað að ráðast á höfuðborgina, ef
sprenging konungshallarinnar í loft
upp hefði tekist. Herinn kom þeg-
ar á vettvang og kæfði niður upp-
reistina. — Skjöl hafa verið lögð
fram til sönnunar því, að uppreist-
inni hafi verið stjórnað frá Moskva.
Luther kanzlari Pýzkalands hefir
átt tal við Hindenburg og tilkynf,
að engar stefnubreytingar í innan*
ríkis- eða utanríkismálum væri vænt-
anlegar. Blað Stresemanns telur
jafnvel að sigur Hindenburgs muni
styrkja lýðveldið.
Japanar ætla að halda miklarflota-
æfingar, samskonar og Bandaríkja-
menn.
lnnlend.
Fimm íslendingar í Porlákshöfn,
þar á meðal þrettán ára drengur,
hafa fengið verðlaunapeninga úr
silfri frá ensku stjórninni fyrir björg-
un skipshafnarinnar af togaranum'
»Viscount Allenby.«
Skarlats-sóttartilfelli í Reykjav., en
veikin ekkert breiðst út. Heilsufar
yfirleitt gott.
Smásöluverð í Reykjavík lækkaði
um 2°/o síðasta ársfjórðung, að því
er hagskýrslurnar herma.
Afli í landinu fram til 1. maí: Á
Suðurlandi 115,138 skpd., áVestur-
landi 2492, á Norðuriandi 59, á Aust-
urlandi 4037, eðaalls 121,726 skpd.,
en á sama tíma í fyrra veiddust
100,924 skpd.
útvega eg von bráðar frá einni af
beztu verksmiðjum í Pýzkalandi
(verðlaunuð 1923). — Eins og áð-
ur er verðið hið lægsta.
þjorst. Þ. Thorlacius.
Efri deild hefir sent fjárlögin aftur
til neðri deildar og gengið þannig frá
þeim, að tekjuáætlunin er hækkuð um
130 þús., en samt óx tekjuhallinn um
7 þúsundir. Stærsti viðbótaútgjaldalið-
urinn er 100 þús. kr. og til viðbóta-
hyggingar á Kleppi. Styrkurinn til
»Rórs« var hækkaður uppí 40 þús.
kr. og til viðgerðar á Staðarfellshúsi
veittar 7500 kr. Einnig samþ. 15
þús. króna ábyrgð fyrir forSföðukonu
fyrirhugaðs skóla, þar til húsmuna og
áhaldakupa. .
Jakob Möller, Ben. Sv. og Tryggvi
Pórhallsson bera fram tillögu um skip-
un milliþinganefndar til þess að íhuga
hvernig bezt verði fyrir komið seðlaút-
gáfu ríkisins.
Frumvarp Bjarna Jónssonar frá Vogi
um mannanöfn samþykt í neðri deild,
en búist við það dagi uppi í efri deild.
Varaíðgreglufrumvarpið dagar vafa-
laust uppi i þinginu.
Neðri deild hefir samþykt frumv.
um stofnun dócentsembættis við
heimspekisdeild Háskólans og er það
þarmeð afgreitt sem lög frá þingi. —
Fjárhagsnefnd n. d. leggur til, að frv.
um breytingu á lögum um einkasölu
á áfengi nái ekki fram að ganga.
Sveinn OLfsson Ieggur einn til að
það sé samþykt. — Allsherjanefnd n.
d. leggur til, að frv. úm sáitatilraunir
í vinnudeilum verði samþykt með
nokkrum breytitigum. — Sveinn og
Ásgeir Ásgeirsson flytja þingsályktunar
tillögu um, að skora á ríkisstjórnina að
hætta ekki einkasölu á steinolíu. —
Allsherjarnefnd e. d. leggur til, að
breyting á lögum um aðflutningsbann
verði samþykt óbreytt.
Bingslit um miðja næstu viku.
Til ritstjóra Dags.
14. tbl. Dags þ. á. farið þérástúf-
ana í greinarkorni, sem þér kallið
»Skagfirsk samvinnumenska« og byrjið
á því með lítilli prúðmensku að áfella
okkur skagfirska samvinnnumenn fyrir
eitthvað, sem enginn veit hvað er, en
þér hafið þau orð um, að þvílíkir
munu óvíða finnast í heiminum. Órök-
studdur er áfellisdómur yðar með öllu,
og það að vonurn, því það eru engin
rök til, sem sanna svona blekkingar
og rangfærslur á réttu máli.
Peim dylgjum yðar um uppeldi okk-
ar skagfirskra samvinnumanna í ein-
hverjum »MarðarskóIa« læt eg ósvarað,
þvf eg þekki ekkert þesskonar. Litið
kynst Marðar eðli, utan nokkuð í skrif-
um sumra ritstjóra — þetta að niða
og ófrægja að ástæðulausu.
Ef þér með þessum ummælum eigið
við Vörð og skrif Sigurðar Sigurðs-
sonar frá Kálfafelli þar s. 1. sumar um
samvinnumál, þá efast eg ekki um, að
þau hafi haft einhver áhrif eins og
margt annað golt í því blaði, en full-
mikið finst mér gert úr þeim að þeirra
gæti svo langt aftur í tímann að við
séum aldir upp við þau, sem erum
orðnir 40 og 50 ára gamlir. Nei,
það er vægast sagt, hæpin ályktun,
ritstjóri sæll!
Eg býst við þér eigið við mig, þar
sem þér minnist á mótspyrnu þá, er
farandpredikari Sambandsins fékk hjá
»sumum úr kaupfélagsstjórninni*, eins
og þér orðið það, því það mun rétt,
að eg hafi þeirra mannna mestan orða-
stað átt við þann herra og ekki meira
um það. En það tel eg leiguþjóna
af lakara tagi, sem ekki þola réttmætar
aðfinslur án þess að þykkjast við, og
ekki nenni eg í annað sinn að óska
eftir slíkum pinnum í mína þjónustu
til aðeins að fæða þá og gjalda úr
minni pyngju, ef eg má ekki í fullri
alvöru en bezta bróðerni- segja «lit
mitt á því, hvernig unnið er, og svo
til yðar sem ritstjóra blaðs, sem minsta
kosti á Sambandsfundum heitir sam-
vinnublað vil eg segja, að mér þykir
þér gera yður alldigrann og ófyrir-
leitinn að ráðast með dylgjum og
fíflslegum glósum á okkur samvinnu
menn í því blaði, hvar við sjálfir leggj-
um til bæði páppír og prentsve:tu og
þar að auki höfum yður á mála, og
vil eg segja, að slíkir ritstjórar munu
óvíða finnast í heimi þessum. Já, herra
ritstjóri, eg held að þér sem framsýnn
maður, ættuð að veia við því búinn,
að komið gæti fyrir, að þér yrðuð
að standa utan gáfta n æ s t, þegar
falla molar af borði okkar samvinnu-
manna til þeirra, sem halda vilja sér
frá húsgangi með ritsfjórarabbi eða
öðru því, sem ekki beygir bakið eða
herðir lófana. Nú vil eg ekki eyða
fleiri orðum við yður um þessa hluti,
nóg annað að gera þarfara.
Við þurfum nefnilega, þessir sem
framleiðsluna stundum, dálítið á okkur
að leggja og þessvegna nóg með tím-
ann annað að gera, en sú bót er í
tnáli, að þeir, sem ganga þar fast að
verki, þurfa ekki að mæna, biðjandi
vonaraugum eftir þeim molum, sem
falla af borðum armara.
Á síðasta vetrardag.
Sig. Á. Bförnsson.
co
Hvar á Heilsuhæli Norðnrlands
að standa ?
Þegar maður hittir mann, er spurt
eitthvað á þessa leið, enda er það
sizt að undra; menn hafa veriö for-
vitnari út í minna atriði en það, livar
Heilsuhælið á að standa.
Fjöldi manna hefir hinn mesta áhuga
á hinu svonefnda heilsuhælismáli, sem
von er. Heilsuveila hinnar ungu ís-
lenzku kynslóðar er stærsta alvörumál-
ið, og ættu hinir bezfu læknar þessa
lands mjög að láta til sín taka um
það mál, því til þeirra hljóta menn að
bera bezt traustið í þeim efnum.
Sný eg mér þá að því, hvar myndi
álitlegasti staðurinn fyrir hælið.
Á árunum, þegar hinu svo-nefnda
heilsuhælismáli var hreyft, var undireins
farið að stinga upp á þeim stað, hér
á Norðurlandi, sem hælið skyldi reist á.
Eg man glögt, hverjir staðir þessir
voru, en eg inan, að því var hreyft á
prenti, að álitlegasti staðurinn væri við
Mývatn, enda hefði þessi staður margt
sér til ágætis svo sem: Hreint og tært
fjallaloít', landsslag eitthvert hið ein-
kennilegasta á landi hér, mjög gott
fyrir sjúldinga að taka sér sólböð, nóg
silungsveiði í vatninu árið um kring
o. s. frv.
Frá þessum stað eru menn víst
horfnir nú, því ekki er á hann minst,
heldur á aðra, og eru þeir hér í Eyja-
firði; staðirnir eru þessir: Á Akureyri
eða þá rétt við Akureyri, við Brún-
húsa-laug á Staðarbygð, á Kristnes-
öldu í Hrafnagilshreppi og í Hraun-
!■• gerði í sama hreppi,
Byggingameistari ríkisins hefir verið
hér á ferð til þess að athuga um
heppilegan stað fyrir hælið, en hvern-
ig honum hefir á áðurnefnda staði lit-
ist, veit eg ekki, en nokkuð er víst,
og það er, að ekki hefir bygginga-
meistaranum þótt ómaksins vert að at-
huga neina staði hér í Saurbæjarhrepp,
enda hefir sennilegaj verið túlkað þann-
ig fyrir honum, að hinir áðurgreindu
staðir væru þeir ákjósanlegustu, og ekki
væri um aðra að ræða.
Eg ætla ekki að hafa mörg orð um
þessa staði, annað en það, að mér
virðast þeir næsta óheppilegir, meðal
annars að landið er óræktað, sem auð-
vitað má bæta úr með því að brjóta
landið til ræktunar, en samt sem áður
finst mér hallkvæmara fyrir frumbýi-
inga að koma að ræktuðu landi en
óræktuðu.
En má eg spyrja: Er ekki ann-
mörkuin bundið að gera Kristnesöldu
að túni?
Ræktunarskiiyrði hjá Brúnhúsalaug
eru að sjálfsögðu langt um betri.
Hraungerði er eins og hvert annað
kot sem fóðrar líklega 3 kýr, getur
vel veríð, að það megi gera það að
stórri jörð, en ekki er sá staður, að
heldur geðþekkur.
Eg get ekki betur séð, en sð bráð-
nauðsynlegt sé fyrir hælið að kaupa,
nú þegar, góða bújörð og byggja á
henni, setja svo upp gott kúabú með
fleiru.
Rað sjá allir, að enginn smáræðis-
vandi er að velja staðinn fyrir hælið,
én mjög er það tilfinnanlegt, ef valið
tekst illa, sem ekki er óhætt um, þar
sem skygnir menn liafa séð.'gömlu
konuna, Hreppapólitík, á ferðinni, hefir
þeiin virst hún enn all errileg og sýnst
hefir þeim á fasi hennar, að vel gæti
farið svo að mörg ár ætti hún ennþá
ólifuð.
Skal eg nú með nokkrum orðum
benda á stað, sem að mínu áliti væri
harla ákjósanlegur fyrir hælið — ef
hann væri fáanlegur — og það er
Leyningur í Saurbæjarhreppi.
Sú jörð er að flestu leyti heppileg
fyrir Heilsuhæli Norðurlands.
Jörðin er góð bújörð; þar er tún,
sem fóðrar 8—10 kýr, má slækka það
og bæta eftir vild.
t*ar er landslag afar einkennilegt —
svo að hvergi getur annað eins í
Eyjafirði — og víða fagurt. Rar er
skógur eigi alllítill, seni hefir nú á
seinustu áratugum þroskast mikið; eru
hæstu trén í honum um 6 álnir á hæð.
Rar eru 3 stöðuvötn og er silungs-
veiði í tveimur, má að sjáifsögðu auka
og bæta veiðina með kunnáttu.
Rar er hreint og tært fjallaloft með
angandi skógarilm — ekki spilt af
verksmiðjusvælu og borgarþef — eins
og vill verða í umhverfi Akureyrar.
Rar nýtur sólar mjög vel, því mörg
eru skjólin í Leynings-hólum og svo
í skóginum. Rar er vatnsafl rétt við
bæinn og má auka það meira en um
helming, með fremur lítilli fyrirhöfn;
fallhæðin yfirdrifin.
Eg hefi nú látið uppi mitt álit um,
hvar heppilegast væri að reisa hælið,
enda er það mín insta sannfæring, að
þessi staður sé sá langtum ákjósanleg-
asti hér í firðinum, en eg veit jafn-
framt að honum (staðnum) verður
fundið það til fóráttu, hvað hann er
langt frá kaupstað. En eg lit svo á,
að langræðið sé auka alriði; aðal atriðið
er, að staðurinn sé heilnæmur, geð-
þekkur og fjarri öllum skarkala og sé
búinn fleiri góðum kostum séðum frá
»praktísku« sjónarmiði.
Eins og eg drap á, þótti mér það
næsta einkennilegt, að byggingameist-
arinn skildi ekki athuga, víðar en hann
gerði, um stað fyrir hælið, úr því
hann var nú korninn hingað í fjörðinn,
•ÍS
o
£
Suðu-súkkulaði, ctí eib æ
Át-súkkulaði,
Rúsínur, ÞD S—
Sveskjur, CD > -m
Fíkjur, xo
Döðlur, *o
Epli, þurkuð. O) >-