Íslendingur - 15.10.1926, Blaðsíða 2

ÍSLENDINOUR
'i
)) ffaTfflíNi i ÖLSEIM ((
hafa fyrirliggjandi:
Kaffi Súkkulaði
Kaffibætir Kaffibrauð
Kakao Kex
H V E I T I margar teg.
L i b b y’s m j ó 1 k.
Fíkjur
Rúsinur
Sveskjur.
hefir að iíkindum haldið þeim betur
saman, en einskær kommúnismi. —
Meðlimir félaganna hafa orðið þreytt-
ir á sameigninni, einveldisandanum og
einstaklingsófrelsinu, þegar mesti liit-
inn var farinn af þeim. Bá kom tví-
drægnin, sundrungin, sjálfselskan, letin,
misréttið, og að lokum fátæktarbaslið.
— Pað fer alt út um þúfur, fyr eða
síðar, sem er í andstöðu við eðlis-
lögmál náttúrunnar eða traðakar þeim.
— Rússland var gert að sameignar-
ríki 1917, en hvar er öll sameignin
þar? Allir ókostir hennar eru nú að
sýna sig, og munu gera það betur.
Ríkisrekstur á Frakklandi er kunnur
að endemum. Eftir byltinguna í París
1848, sem jafnaðarmenn áttu mestan
þátt í, var hinum svonefndu þjóð-
verkstœðum komið á fót. Pað voru
jafnaðarmenn, sem réðu því og stjórn-
uðu þeim að miklu leyti. Par unnu
yfir 100 þús. menn, og vildi hver fá
að vihna það eitt, sem honum þótti
hægast og girnilegast. Af þessu
leiddi sundrung og óánægja. Leið-
togarnir höfðu prédikað það áður fyrir
verkalýðnum, að hver ætti að starfa
að því, sem hann hefði vilja eða
hneigð til. Pað kom brátt í Ijós, að
of margir höfðu hneigð til léttu og
fínni starfanna. Erfiðum og óhrein-
legum störfum vildi enginn líta við.
Ríkið tapaði daglega á vinnubrögðun-
um 170 þús. frönkum og komst í
miklar skuldir. Eftir nokkurn tíma
var þessari vitleysu hætt. Og sagt er,
að helzti jafnaðarmannaleiðtoginn í
París, Blanc, hafi orðið þeirri stundu
fegnastur, þegar verkstæðunum var
lokað. Pau höfðu kent honum mafgt,
sem hann áður ekki vissi, og nú vildí
hann helzt, að allir gleymdu þeim sem
fyrst.
Pessi þjóðnýting var hnefahögg í
andlitið á sócialistum, enda minkaði
nasablástur þeirra í 15 —16 ár. En
löngu síðar gátu jafnaðarmenn komið
því til leiðar, að eldspýtur og tóbak
var þjóðnýtt í Frakklandi. En þessi
þjöðnýting hefir gefist illa. Vörurnar
vondar og rándýrar, því að alla sam-
kepni vantar.*
Pannig segist frá í þessari bók.
Pað er nú komið á daginn, að
kommúnista-stjórnin á Rússlandi er
meir og meir að fjarlægast sameignar-
stefnuna. Alt var komið þar í deyfð
og doða, vegna þess, að athafnafrelsi
og framtak nýtustu manna þjóðarinn-
ar var heft. Eina viðreisnarvonin sá
stjórnin, að Iá i því, að rýmkva á
höftunum. Nú hefir verzlunin verið
gefin frjáls aftur að nokkru leyti og
einstaklingum leyfður iðnrekstur í fél-
agi við »hið opinbera«. Hefir tals-
vert lifnað yfir atvinnuvegunum síðan.
En ófresli og kúgun sveimar þó enn-
þá yfir öllu og þjóðin á yfirleitt við
bág kjör að búa, þó að batnað hafi
til muna síðan stjórnin vék frá einræði
sameignarstefnunnar.
III.
Kjósendur! Ætlið þið að láta
atkvæði yðar fyrsta vetrardag falla á
þann listann, sem hefir sinn megin-
Stuðning frá þeim mönnum, sem vilja
koma hér á nýju þjóðskipulagi, þar
sem öll framleiðslutækin séu þjóðar--
eign og framleiðslan rekin af hinu
opinbera, þið sjálfir sviftir eignarrétti
og athafnafrelsi og gerðir aþ ánauð-
ugum þrælum hins opinbera, eða ætl-
ið þið að láta atkvæði yðar falla á
þann listann, sem borinn er fram af
þeim flokki, sem vill að þið séuð
frjdlsir menn i frjáísu landi. Ef þið
kjósið fyrra hlutskiftið, greiðið A list-
anum atkvœði, ef hið síðara er ykkur
geðfeldara, þá kjósið lista íhaldsflokk-
sins, B-listann!
Fijáls veizlun og blómlegt atvinnu-
Iíf er markmið íhaldsflokksins. Ein-
okun á verzlun og atvinnurekstri, er
markmið andstæðinganna. Hvora stefn-
una ætlar þú að aðhyllast, kjósandi
góður?
CO
Símskeyti.
^ (Frá Fréttastofu Islands.)
Rvík 14. okt.
Útlend:
Frá London er símað, að búist
sé við að Asquith afsali sér leið-
sögu frjálslyndaflokksins vegna
heilsubrests. Óvíst hver verður
eftirmaður hans.
Frá París er símað, að Chantilly-
höllin fræga, eign Academie Franc-
aisies, hafi verið rænd dýrmætum
þjóðarminjum, er séu 10 milj. gull-
franka virði.
Frá Berlín er símað, að fursta-
eignirnar séu til umræðu í ríkis-
þinginu. Hafa kommúnistar gert
feikna óspektir, réðust þeir á for-
seta þingsins og lenti í handalög-
máli. Lögreglan varð að skakka
leikinn.
Frá Stokkhólmi er símað, að
kommúnistar hafi orðið uppvísir að
fyrirhugaðri byltingatilraun. Höfðu
þeir safnað saman byssum og skot-
færum og var áform þeirra að taka
með vopnavaldi opinberar bygging-
ar í Stokkhólmi og öðrum borgum.
Frá London er símað, að fulltrú-
ar þýzkra og enskra iðnaðarfélaga
haldi lokaðan fund í Romney. Er
giskað á að þar sé rætt um þátt-
töku Englands í stálhringnum.
Frá Moskva: Trotzky og Sinov-
ejev hefir verið stefnt fyrir flokks-
dómstól vegna undirróðurs gegn
flokksstjórninni.
Frá Capetown er símað, að 150
manns hafi farist þar af námu-
sprengingu.
Frá London er símað, að námu-
menn hafi hafnað miðlunartillögu
Baldwins. Fulltrúafundur námu-
manna krefst þess, að verkfall verði
hafið við öryggisvinnu í námunum
og að kolainnflutningur verði heft-
ur. Stjórn námumannanna er and-
víg kröfunum og á að fara fram
atkvæðisgreiðsla um þær í námun-
um.
Innlend:
Manpfjöldi á landinu um síðustu
áramót 99,863, þar af í 7 kaupstöð-
um landsins 35,640, en í sveitum
sjávarþorpum og kauptúnum 64,223.
í árslok 1924 var fóiksfjöldinn 98,
370, fólksfjölgun því 1,493, eða 1,8%.
íbúatala kaupstaðanna hefir fjölgað
um|2,000, en sýslnanna fækkað um
500. íbúatala Reykjavíkur er 22,022,
Akureyrar 3,033, Hafnarfj. 2,943,
Vestm.eyja 2,926, ísafjarðar 2,224,
Siglufjarðar 1,535, Seyðisfjarðar 957.
Landlæknir segir heilsufar óvenju
gott á öllu landinu.
C3
H e r h v ö t
bandalagsins.
Út í kosningahríðina harðu,
höldum ótrauðir, sýnum nú dug.
Hefjum liðsbón á himni og jörðu
:,: hölduin saman í stórvígahug. :,:
Undir fána vorn ötulir söfnum,
áfram hvíldarlaust nótt bæði’ og dag.
Með hreysti og með hetjubrag
hæðir allar að jörðu vér jöfnum.
Fram bænda og bolsa lið!
að brytja íhaldið!
og samvinnan og sameignin
vor séu kjörorðin.
Hörður.
<§>®
Upp og niður.
Delirium tremcns?
Ritstj. Dags er orðinn svo armæddur
yfir kosningahorfum bandalagsins og svik-
uin sínum og foringja sinna við, málstað
bænda, sem hann getur ekki lengur varið,
— að hann hefir mist alla stjórn á geðs-
munum sínum. í þessu æði sínu sér
hann mynd af ástandinu í landinu, eins
og það verði, fari íhaldsflokkurinn áfram
með völdin í Iandinu. Er hún þannig:
»Allur þorri lýðsins einskis megnandi og
flatur undir fótum nokkurra manna, sem
með alt veltuféð og öll umráð á valdi
sínu fjúgast á um auð og aðstöðu, eins
og dýr um bráð, og beita klóm og kjöpt-
um htekkvísinnar í viðskiftum.« Alt þetta
á að ske, sé ekki verzlunin einokuð og
atvinnulífið sett í hlekki. Áumt er ástand
þess manns, sem svona sýnir sér, og væri
óskandi, að hægt yrði að ráða bót á þvi
bráðlega.
Hvað liggur eftir hann?
Dagur hefir undanfarið gumað mikið af
dugnaði Framsóknarflokksins og fram-
sækni, en honum hefir láðst að benda á
hvað eftir flokkinn liggur, er til þjóðþrifa
og framfara geti talist. Er því ekki að
undra, þótt einhver kynni að spyrja: Er
það nokkuð?
I
Undrin mestu.
Dagur segir um Hriflu-Jónas: hann
sé óeigingjarn umbótamaðar og hafi
hreinan skjöld’.' Hvenær skeðu þau und-
ur, að maðurinn breyttást svo?
Tap bankanna.
Dagur í g*r jórtrar sömu tugguna um
miljónatap bankanna og kennir þjóðmála-
stefnu íhaldsflokksins, því að það sé hún,
sem leitt hafi til hóflausra Iána til stórút-
gerðar. Vitanlega var íhaldsflokkurinn
ekki til þegar mest tapaðist, en það skiftir
nú auðvitað minstu. — Bankarnir lánuðu
útgerðinni vegna þess, að þeir fundu að
þar var framtakið mest. Ef útgerðin hefði
ekki verið, hefðu bankarnir ekki getað
gert fé sitt arðberandi. Pað er eins og
blaðið »Stormur« kemst að orði: — ’út-
gerðin, sem skapað hefir miijónagróða
bankana og ávaxtað sparisjóðsfé lands-
manna á undanförnum árum, og því ekki
nema eðlilegt, þótt tap bankanna lenti hjá
þeim, sem lánin tóku og féð lögðu í
áhættusaman atvinnuveg.* — »En ennþá«
— bætir blaðið við — »hafa töp þessi
ekki orðið svo mikil, að sparisjóðseigend-
ur eða innláns hafi tapað fé sínu svo
nokkru nemi, að minsta kosti ekki hjá
bönkunum.«
Pjóðernl og ættjarðarást.
*Stjarni« Verkamannsins er gleiðgosa-
Jegur yfir því, að Isl. skyldi tilfæra orð
Marx um, að verkamenn ættu að »hata
alt þjóðernis- og ættjarðarástartal auð-
borgaranna,« og telur blaðið snoppunga
sjálft sig og flokk sinn með því. Svo er
enganveginn. Marx kallar alla aðra auð-
borgara en »öreigalýðinn«,en svo nefnir hann
oftast verkamenn. Og kenning Marx:
»Heimurinn er vort ættarland, verkamenn
eiga ekkert föðurland,« miðar að því eins
og ísl. sagði, að uppræta þjóðrækni og
ættjarðarást úr hjörtum lýðsins, og flokkur,
sem er bandalag við flokk, sem fylgir
þessari kenningu, ætti ekki að leyta banda-
laginu fylgis á þjóðernislegum grundvelli.
— Að íhaldsflokkurinn hafi sýnt sig óþjóð-
legan, eru ósannindi. Hann, fiemstur
stjórnmáiaflokkanna íslenzku, vill varð-
veita þjóðerni vort og gagnlegar þjóðvenj-
ur og hefir örugt traust á framtíð Iand-
sins. Og honum er það ljóst, að smá-
þjóðunum er það einkum nauðsynlegt, að
glata ekki úr hendi sér bitrasta vopninu
— þjóðernistilfinningunni og ættjarðarást-
inni, — sem þær eiga í sjálfstæðisbaráttu
sinni, meðan árásasýki stórþjóðanna lifir.
»Stjarni« getur kallað þetta »þjóðarremb-
ing«, ef honum sýnist svo, en íslenzka
þjóðin mun aldrei líta þeim augum á
málin,
Boðorð bolsanna.
Marx, faðir kommúnismans,segir: »FjöIg-
ið öreigunum, fækkið borgurunum, æsið,
tryllið, hatið, svo að byltingin komist sem
fyrst á. Augu lýðsins opnast ekki fyrir eymd
hans og þrælkun, nema atvinnuleysi og
örbyrgð þrengi fast að honum. Stundar-
þjáningin eru smámunir; hún leiðir ör-
eigana til framtíðarsælu. — Aukið fjár-
hagslegt öngþveiti á opinberum sviðum.
Ef ríkis- og bæjarfélags-skuldir vaxa, þá
þrengir að borgurunum og þeir verða óá-
nægðir með núverandi þjóðskipulag.« —
Pétta er boðorðið, sem bandamenn Fram-
sóknar eiga að fylgja. Hvernig lýst bænd-
unum á boðskapinn?
Hríseyingar.
Dagur eys svívirðingum yfir Hríseyinga,
vegna þess að hann er vonlaus um fylgi
þeirra til handa bandalagslistanum.
Brigzlar hann þeim um vesalmensku og
undirlægjuhátt, og telur þá í félagslegum
og stjórnmálaefnum hálfri öld á eftir tím-
anum. — Hríseyingar svara fyrir sig kjör-
daginn.
Epli,
Appelsínur,
Vínber,
Perur
kemur með Nova f
Söluturninn á Oddeyri.
Fyrirlestur
heldur séra Sveinbjörn Högna-
s o n í samkomuhúsi Svalbarðsstrandar
sunnudaginn n. k. kl. 3 e. h.
Dans á eftir.
Sjöstjarnan flytur fótk ókeypis. —
Fer frá Toríunefsbryggjunni kl. 2 e. h.
Nefndin.
Byrja hannyrðakenslu 20. þ. m.
Valgerður Ólafsdóttir.
Strandgötu 39.
Saumakensla.
Nokkrar stúlkur geta fengið tilsögn
í saumum hjá undirritaðri í vetur.
Ingibjörg Hal/grímsdóttir.
Lundargötu 13.