Íslendingur - 26.08.1927, Blaðsíða 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Sírandgata 29.
XIII. árgangur.
Akureyrí, 26. ágúst 1927.
37. tölubl.
Horfurnar.
Eins og kunnugt er, hefir Fram-
sóknarliðinu og socialistum sérstak-
lega aukist svo mikið fylgi við ný-
afstaðnar kosningar, að fyrirsjáanlegt
er, að þessir tveir flokkar í samein-
ingu hljóta að geta haft aðaláhrifin
á stjórnarfarið hér á landi fyrst um
sinn og sett sitt merki á það. Má
því vænta straumhvarfa í stjórnar-
framkvæmdunum og er mörgum
það áhugamál, sem eðlilegt er, að
fá að vita, í hverju breytingarnar
aðallega verða fólgnar. Svar við
þessari spurningu ætti að mega fá,
sumpart af stefnuskrá flokkanna og
sumpart af .andstöðunni undanfarið
gegn núverandi stjórn. í þeim mál-
urn, sem helst hafa verið árásarefni
á hana, má sjá áhugamál t. d. Fram-
sóknarflokksins.
Eitt af árásarefnunum var gengis-
hækkunartilraunir íhaldsstjórnarinn-
ar. Stýfingarstefnan var lengi vel
mál málanna hjá Framsókn. En nú
um hríð hefir merkilega lítið verið
hreyft við þessu máli. Pað virtist
helzt svo, að þingmenn flokksins
vildu sem mest komast hjá að ræða
nokkuð málið á þingmálafundunum
síðustu. Petta kemur íhaldsmönn-
um raunar ekkert á óvart. For-
sprakkar Framsóknar kveiktu þetta
upp mestmegnis sem æsingamál,
vegna þess, að þá vantaði þá í svip
annað árásarefni á stjórnina, en
þetta mál snerti hagsmuni fjölda
manna og var því álitlegt til kjör-
fylgis á margan hátt. En líklegt er,
að engum leiðtoganna hafi í alvöru
dottið í hug, að framkvænta stýf-
inguna þó hægt. hefði verið. Þetta
var bara vanaleg kosningablekking.
Hjá nágrannaþjóðunum gengur
stefnan öll í hækkunaráttina. Sérhver
þjóð' telur það aðalmetnaðarmál sitt,
að koma seðlum sínum í jafngengi
við gull og hefir fiestum hlutlaus-
um löndum tekist þetta, nema ís-
landi og Spáni, sem kunnugt er.
Að líkindum verður aldrei minst á
stýfinguna framar. Framsókn getur
líka afsakað uppgjöf sína í þessu
máli með því, að samherjar þeirra,
sosialistar, eru mótfallnir stýfingunni.
Aftur á móti í Spánarmálinu eða
bannlagabreytingunni hafa þessir
tveir flokkar lengi staðið sameinaðir
í andstöðunni gegn íhaldinu. Peir
hafa margoft hallmælt íhaldinu fyrir
að það stæði í veginum fyrir breyt-
ingum á bannlagalöggjöfinni. For-
ingjar þessara flokka, þeir Jónas frá
Hriflu og Jón Baldvinsson, greiddu
báðir í upphafi atkvæði gegn
Spánarsamningnum. Hefðu þessir
tveir herrar mátt einir ráða, væri nú
fiskmarkaðurinn á Spáni eyðilagður
og sjávarútvegurinn í kalda koli,
þetta ber að hafa hugfast. Nú hafa
Framsókn og socialistar nægilegt
þingfylgi til þess saman, að koma
hverri þeirri breytingu á lögunum í
framkvæmd, sem þá lystir. Horfur eru
því á, að aftur verði sjávarútvegin-
um stefnt í voða með ógætilegum
breytingum í þessa átt, en vonandi
fer með Framsókn hér eins og í
gengismálinu, að hún sér sig um
hönd, er hún finnur til ábyrgðar-
innar og sér afleiðingarnar greini-
lega blasa við.
Báðir þessir fiokkar hafa einnig
verið sammála uni, að takmarka
frelsi einstaklinganna, sérstaklega f
verzlun og viðskiftum og fá hana
ríkinu í hendur. Það má því alveg
ganga að því vísu, að einkasölur í
einhverri mynd verði endurreistar,
t. d. á tóbaki, olíu og jafnvel á kol-
um og máske einhverjum kornteg-
undum. Ennfrernur rná búast við
stjórnarafskifíum af útflutningsverzl-
uninni, svo sem fiskinum og síld-
inni. Hér þurfa því fylgjendur frjálsra
verzlunar að vera á verði til þess að
afstýra öfgunum á því sviði sem
annarsstaðar. Verið getur þó, að
reynsla undanfarinna ára hafi dregið
nokkuð úrá huga Framsóknsrmanna
í þessu efni.
Sjávarútvegurinn hefir verið þyrnir
í augum Framsóknar hingað til.
Hún álíiur, að hann beri sök á burt-
streyminu frá landbúnaðinum. Má
því búast við, að fjármagni bank-»
anna verði hér eftir beint meira út í
sveitirnar en til sjávarins. Þetta er
í rauninni hið eina nýtilega stefnu-
mið flokksins, en beita verður því
með hinni mestu gætni. En þessi
viðleitni hefir snúist upp í andúð
hjá leiðtogum flokksins gegn allri
nýbygðinni við sjóinn og bæjunurn
yfir höfuð, og sem hefir á sér aug-
Ijósan menningar-fjandskap. Alslaðar
er hneigð til sambygðar og sam-
flutnings og það þýðir ekkert að
spyrna á móti broddunum í þessu
efni. Því má heldur ekki gleyma,
að sjávarútvegurinn er aðalatvinnu-
vegurinn og er lífsnauðsyn, að hann
sé styrktur af því opinbera jafnhliða
landbúnaðinum.
Það virðist heldur ekki annað
sýrma, en að leiðtogar Framsóknar
og socialista séu sammála í því, að
gengið .sé sem fyrst á milli bols og
höfuðs á íslandsbanka, en hann
hefir mest styrkt sjávarútveginn og
aðallega veitt bæjarmenningunni
stuðning. Ennfremur sýnaust þessir
tveir flokkar á síðasta þingi vera
því frekast fylgjandi, að kæfa at-
vinnuvegina í kreppunni síðustu
með því að hætta að veita þeim
lengur framleiðslulán. Skrif Hriflu-
Jónasar um skuldasöfnun bankanna
í vetur var einn rtíðsöngur um at-
vinnurekendurnar um það, hve iila
þeir hefðu gætt lánsfjársins. Þessi
stefna Framsóknar er ennþá vel lif-
andi og eru horfur á því, að hún
komi bráðlega í Ijós í framkvæmd-
urn nýju stjórnarinnar — þá hefir
Framsókn með sparnaðarhjali sínu
og skömmum um íhaldið fyrir eyðslu
þess, gefið í skyn, að ekki þurfi að
vænta mikilla verklegra framkvæmda
fyrstu árin frá þeirra hendi.
AKUREYRAR BIO
Laugardagskvöld kl. 9: %
Eiilii vei! M átt Mw tyr en mist liefir.
Áhrifamikil kvikmynd í 8 þáttum. Aðalhlutverkin leika:
Lewis S. Stone og Florence Vidor.
Sunnudagskvöld kl. 9:
Einbeittur vilji.
Leynilögreglumynd í 8 þáttum, mjög spennandi.
Aðalhlutverkin leika:
Bianche Svveet, Bessie Love, Warner Baxter.
Stórfengleg lýsing baráttunnar við vínsmyglarana í Ameríku.
Eitthvað þvílíkar eru horfurnar
framundan, ef dæma skal eftir þeim
forsendum, sem nú liggja fyrir.
Eftir þeim sigri, sem Framsókn-
arflokkurinn fékk við síðustu kosn-
ingar, hefði maður átt von á miklu
nieiri fögnuði í herbúðum þeirra en
raun hefir orðið á. En það er eins
og sigúrinn hafi komið að þeim
hálf óviðbúnum og er eins og
einhver beigur sé kominn í þá með
að taka við stjórninni og þeir van-
treysti foringjum sínum til þess.
En eitt virðast þeir vera sammála
um og þáð er, að láta hið herfileg-
asía yfir ástandinu og nrála það svo
svart sem auðið er. Sumt af þess-
ari svartsýni er vafalaust bragð til
þess að slá varnagla strax íyrir
væntanlegum glappaskotum þeirra
sjálfra í framtíðinni, en sumt er eðli-
leg afleiðing af getuleysi þeirra og
vandræðum þeim, sem þeir eru
komnir í. — Og þennan barlóms-
söng hefja þeir einmitt á þesu ári,
sem er eitíhvert það hagfeldasta,
sem yfir landið hefir komið; fisk-
urinnn er nú meiri en uppgripaárið
1924; síldveiðiti miklu meiri nú en í
manna minnum áður, og útlilið
fyrir heyfeng á sumrinu hið bezta.
Það er útlit fyrir kyrstöðustjórn
og niðurrifsstefnu, sem skiljanlegt er,
þar sem tveir þröngsýnir stétta-
flokkar ráða mestu.
B. Á
ao ■
Atlantsliafsfluoin.
Lauslega heíir verið drepið á það í
símskeytum undanfarið, að loks hafi
tekist að komast loftleiðina milli Amer-
íku og Evrópu. Atburðir þessir hafa
vakið hina mestu eftii tekt út um heim.
Stórblöðunum hefir ekki verið um
annað tíðræddara síðustu mánuðina,
enda hafa þessir viðburðir sett nýtt
spor í áttina til stórfeldra framfara á
fluglistarsviðinu. — Ameríku-auðmaður
hefir fyrir nokluum árum síðan heitið
þeim 25,000 dollara verðlaunum, setn
fyrstur næði yfir Atlantshafið.
Fyrstur réð á vaðið franskur flug-
tnaður, Nungesser, og hafði hann einn
farþega með sér Coli að nafni. Hann
hóf flugið frá París og ætlaði til New
York. Hann komst mjög langt áleiðis,
Síðustu fregnir af honum herma, að
hann hafi sézt við Ameríku-ströndina,
þá á leiðinni í áttina ti! New York.
En hann kom aldrei fram, hefir að
likindum orðið fyrir einhverju sérstöku
óhappi og farist.
Hálfum mánuði síðar freistaði svensk-
ættaður Ameríkumaður, Lindbergh að
nafni, frá New York, gæfunnar, og
‘komst hann alla leið til París á 32^/2
klukkustund og hafði þá flogið lát-
laust 3600 enskar mílur. Slundum
flaug hanu i 10000 metra hæð, stund-
um ekki meira eri í 10 metra fjarlægð
fiá sjávarfletinum. Veðrið var kalt alla
leiðina, svo að ísalög settust á vélina
og seinkaði það nokkuð ferðinni.
Hann segir, að ferðin hafi verið til-
breytingalaus og sér hafi leiðst á leið-
inni. Ekkert sá hann annað en enda-
lausan auðan vatnsflötinn, en um nótt-
ina grilti hann þó einstöku sinnum f
Ijós langt niðri í myrkrinu, frá skipum,
sem þar voru á ferð. Svo var hann
þreyttur, þegar hann hafði lent á flug-
vellinum i París, að hann féll í fasta
svefn í bílnum, sem flutti hann til
gistihússins. Honum var tekið með
geysifögnuði í Parfs og allir keptust
um að hylla hann og sýna honum
virðingu. Verðlauuin fékk hann sam-
stundis útborguð og fregnin barst til
New York.
!*•■■■■ Ný/a Bió ■■■■■
Laugardagskv. kl. 9:
Samkvæmt áskorunum verður
sýnd hin ágæfa mynd:
Dðttir batsiRS.
r.j Sunnudagskv. kl. 9:
Kærustur
Ljómandi skemtileg mynd.