Íslendingur - 20.03.1931, Qupperneq 1

AIÍUREYRAR BIO
Laugardags og sunnudagskvöld kl. 8'/«:
Ný mynd.
1
í’yzkur kvikmynda-
sjónleikur í 8 þáttum.
Aðallilutverkið leikur:
, Brigitte Helm.
Þetta er gamla sagan úr
líflnu. Ung falleg kona giftist. Henni finst maðurinn meta meíra
vinnu sína en samveruna með henni, og þar skiljast leiðir. Konan
fer ein ut að skemia sér og lendir í misjöfnum félagsskap. Vin-
konum og aðdáendum íjölgar og heimilið verður samkomustaður
með víni og dans, og þegar husbóndinn kemur þreyttur lieim
frá vinnu sinni, finnur hann eigi hvíld ú heimili sínu. Hvernig
endar svo þessi leikur ? Er leið til að byrja lífið á öðrum grund-
velli? Myndin leysir úr þeirri spurningu.
N Ý J A B í Ó
Laugardags- og sunnudagskvöld kl. 81/2 3 4'-
Grlnmklæddi hjargvættnrinn.
Afarhlægileg þýsk Operettu-kvikmynd í 8 þáttum.
Aðalhlutverkin leika:
Harry Liedtke — Vera Schmitterlöv — H. Junkermann.
Mynd þessi er eins og margar þýskar Operetfu-myndir, full af
fjöri og gletni. Má óhætt fullyrða, að allir sem sjá hana, geta kom-
ist \ í gott skap, því að jafnframt því að vera leikin aí ágætustu
leikurum Ljóðverja, er eínið margbreytilegt og spennandi. Má
telja þefta með beztu myndum, sem hér liafa sézt af þessari gerð.
Sunnudaginn kl. 5: Alþýðusýning, Niðursett verð!
Rauða akurliljan.
Spenaandi og vel leikin mynd. — Sýnd í síðasta sinn.
Fjárhagurinn.
i.
Þegar Jónas Jónsson dómsmála-
ráðherra tók mikla lánið hjá Bret-
um síðastliðið haust, gaf hann þá
yfirlýsingu, að skuldir íslenzka rík-
isins væru, með því láni meðtöldu,
um 26 miljónir ísl. krónur.
Er fjármálaráðherra landsins, Ein-
ar frá Eyrarlandi, fiytur fjárlaga-
ræðu sína á Alþingi, rúmlega þrem-
ur mánuðurn eftir að dómsmálaráð-
herra í umboði hans hefir gefið
Bretum þetta skuldaframtal, lýsir
hann því yfir, að heildarskuldir hiris
íslenzka ríkis séu um 40,2 miij. kr.
Annarhvor lýgur.
Skuldaframtal fjármálaráðherra er
með öðrum hætti en venjan hefir
verið. Hún hefir til þessa verið sú,
að telja skuldir ríkissjóðs þær láns-
fjárhæðir, sem orðið hafa eyðslufé
ríkisins eða ríkissjóður greiðir með
afborgunum og vöxium. Þessar
fjárhæðir einar hafa verið taldar
skuldir ríkisins og hefir Alþingi
lagt á það samþykki sitt, hvernig
sem flokkaskiftingin hefir þar verið.
Þannig mun og dómsmálaráðherra
hafa hagað skuldaframtalinu, er
hann lét Bretum í té, þó að hon-
um hafi láðst að telja 2 eða 3 milj.
Nú hverfur fjártnálaráðherra frá
þessari föstu reglu og tekur inn í
skuldadálk ríkissjóðs allar lántökur,
sem sérstakar stofnanir hafa samið
um, ef ríkisstjórnin hefir haft þar
milligöngu, þó hann standi að engu
leyti straum af þeim. Jafnvel er
gengið svo langt að telja veðdeild-
arlán Landsbankans sem skuldir
ríkissjóðs. RíkisSjóður hefir aldrei
skift sér neitt af þeim lánum, en
veðdeildin auðvitað staðið af þeim
allan straum. Er óhugsanlegt að
afborgun eða vaxtagreiðsla slíkra
lána falli á hann, þar sem fyrir þeim
lánum stendur örugt fasteignaveð,
sem mjög gætilega er lánað út á.
— Sama er með lán bankanna í
Englandi frá 1921- Þeir settu fyrir
þeim örugt veð og guldu af þeim
vexti og afborganir. Þetta skulda-
framtal fjármálaráðherra er ekkert
annað en blekkingarvefur. Stjórnin
er orðin hrædd um sig vegna
eyðslusemi sinnar og fjármálaafglapa
og gerir nú tilraun til að slá ryki í
augu landsmanna og villa þeim sýn
á hinu raunverulega ástandi. Sér-
staklega er henni umhugað uin að
rugla landsmenn í þessu tvennu:
Hverjar skuldir íslenzka ríkisins
hafi verið við síðustu stjórnar-
skifti og hverjar séu nú raun-
verulegar skuldir ríkissjóðs. — Fjár-
málaráðherra er því látinn segja
skuldir ríkissjóðs miklu hærri en
þær raunverulega eru, og að þær
hafi, þar til nú, verið taldar miklu lægri
en þaer hafi í rauninni verið. Ætl-
ast ráðherrann til með^, þessu að
koma þeirri skoðun inn hjá mönn-
um, að fjárhag ríkisins hafi engan
vegin hrakað eins mikið og and-
stæðingar stjórnarinnar hafi haldið
fram, og hann kórónar þennan
reikningssamsetning sinn með því
að segja að skuldir ríkisins hafi
aðeins aukist um 1,2 mil. kr. síðan
1927 að stjórnarskiftin urðu, en
þá voru þær samkv. landsreikn-
ingnum taldar 11,3 milj. kr. — En
ráðherranum tekst ekki vel feluleik-
urinn. — Vextirnir og afborganir
af lánum koma upp um hann. Þeg-
ar fyrverandi stjórn skilaði af sér
nægði tæplega 1 milj. kr. til greiðslu
vaxta og afborgana af samnings-
bundnum skuldum ríkissjóðs en nú
er sú upphæð rúmlega tvöfölduð í
fjárlagafrumvarpinu fyrir 1932 og
er þó sú áætlun sýnilega of lág,
og þegar svo kemur að því að
greiða verður afborganir af »Einars-
láninu« frá í haust, verða afborgan-
ir og vextir af skuldum ríkisins um
3 milj. kr. á ári. Er það þreföld
sú upphæð, sem greidd var til
þessa fyrir síðustu stjórnarskifti og
sannar það, að skuldirnar hafa
þrefaldast í tíð núverandi
stjórnar.
Og ekki nóg með það. Á þeim
þremur árum, sem núverandi stjórn
hefir farið með vöidin í landinu,
hafa tekjur. ríkissjóðs farið um 18
miljónir kióna fram úr áætlun. Öllu
þessu hefir verið eytt og í algerðu
heimildarleysi Alþingis. Árið sem
leið hafa útgjöld rjkisins farið yfir
21 milj. kr., en Álþingi heimilað út-
gjöld fyrir tæpar 12 miljónir, hefir
stjórnin þannig eytt rúmurn 9 miij,
í heimildarleysi. Nú eftir öll göö-
ærin er ástandið þannig, að stjórn-
in sér sér ekki annað fært en að
»skera niður« verklegar framkvæmd-
ir að mestu, á næsta fjárhagsári.
Tekjuafgangarnir allir uppétnir og
ríkið kornið í botnlausar skuldir,
Þannig hefir reyndin orðið á bú-
skap Framsóknar.
Fjárlagaræða Einars Árnasonar
er að þessu sinni fræg að endem-
um. Þaðerekki einasta skuldaframtal-
ið ogreikningsfærslan, sem því valda,
heldur jafnframt sú bíræfni ráð-
herrans að segja ósatt til um af-
komu þjóðarbúsins árið sem leið.
— Hann telur, að tekjuafgangur
hafi orðið, þó ekki stór, rúmar 80
þúsundir, en þessa upphæð fær
hann með því að vantelja ýms út-
gjöld um fleiri miljónir. Slíkt hefir
engin ráðherra leyft sér hér á landi
fyr.
1!.'
Jón Þorláksson hefir í sambandi
við fjárlagaræðu ráðherrans borið
fram fyrirspurn til hans í Ed. Er
hún í 4 liðum og svohljóðandi:
Hvers vegna hefir fjármálaráð-
herra í bráðabirgðauppgerð þeirri
á tekjum og gjöldum ríkissjóðs
193J, sem hann lagði fram við 1.
umræðu fjárlaganna 21. f. m.:
1. Talið gjöld til vega- og síma-
mála 550 þús. kr. Iægri en þau
vitanlega hafa orðið.
2. Undanfelt með öllu að telja
gjaldamegin kostnaðinn við
nokkrar verklegar frainkvæmdir
ríkissjóðs 1930, er virðast hafa
kostað um 4V2 milj. kr. samtals.
Þar á meðal fjárhæðir til bygging-
ar Síldarbræðslustöðvar, lands-
spítala, landssímastöðvar, út-
varpsstöðvar, skrífstofubygging-
ar og til að kaupa strandferða-
skipið Súðin.
3. Undanfelt einnig með öllu að
telja til útgjalda það fé, sem var-
ið var á árinu til að kaupa
hlutabréf í Útvegsbanka íslands,
þar á meðal sérstaklega l.Va
milj. kr. sem beinlínis var út-
borgað vegna . þessara þluta-
bréfakaupa — og
4. Talið tekjuafgang 81,933 kr. í
stað þess að greiðsluhalli hefir
sjáanlega orðið yfir 6V2 milj. kr.,
sem jafnaður hefir verið niður
með lántökum.
Fyrirspurnin hefir ekki enn þá
komið til umræðu, en fróðlegt verð-
ur að vita hvernig fjármálaráðherra
svarar.
Feluleikurinn dugir honum ekki
lengur.
Frá Alþingi.
Mál eru nú sem óðast að koma
úr nefndum. Búist við að fjárlögin
komi úr nefnd úr helginni og eld-
húsdagsumræðurnar komi til að
standa yfir mestan hluta næstu viku.
Vaxtalækkun,
Mestar hafa umræður orðið upp
til þessa um þingsályktunartillögu
um lækkun vaxta, er Magnús Torfa-
son og 4 þingmenn aðrir báru fram
í neðri deild og hefir nú verið sam-
þjiikt þar. Hljóðar tillagan svo:
»Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á ríkisstjórnina, að gera allt
hvað í hennar vaidi stendur til þess,
að Landsbanki íslands lækki íor-
vexti hið allra bráðasta,«
Fjármálaráðherra gaf þá yfirlýs-
ingu, að ekki mætti búast við, að
stjórnin fengi nokkru áorkað í þessu
efni, en tillöguna skyldi hann færa
bankastjórunum, Magnús Torfason
hvað bankastjórana heldur »vildu
láta drepa sig en lækka
vextina«, en áleit þó að stjórnin
gæti pínt þá til að fara að óskum
þingsins. Sjálfstæðismenn sýndu