Íslendingur - 08.05.1931, Qupperneq 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
XVII. árgangur.
Akureyri, 8. maí 1931.
Strandgata 29.
19. tölubl.
A K U R E Y R A K BIO
La.uga.rdag,s og sunnudagskvöld kl SV2: Ný mynd.
Franskir flnggarpar.
Kvikmyndasjónleikur í 8 þáUum eftir hinni heimsfrægu skáldsögu
J. KESSELS: »L’ E Q U I P A G E«.
Aðalhlutverkin leika :
Georges Charlia — C/aire de Lorez, sem er fegursta
og glæsilegasta leikkona Frakklands.
Þcssi ágæta saga, sem Frakkar hafa nú kvikmyndað, gerist 1917.
Segir hún frá viðburðum úr heimsstríðinu, sérstaklega flugstríðinu.
Sjást í myndinni stórfenglegir bardagar rnilli fjölda flugvéla.
Framúrskarandi hreysti, hugrekki og fórnfýsi franskra flugmanna,
er lýst með afbrigðum og ekkert til sparað að gera myndina sem
bezta, enda er hún tekin af Societe Génerale de Films í París.
Sunnudaginn kl. 5: Alþýðusýning. Niðursett verð!
Stúlkan frá Michigai.
Mjög spennandi kvikmynd, sem gerist í Alaska,
þegar gullæðið var sem mest þar.
N Ý J A B í Ó
§f Laugardags- og sunnudagskvöld kl. 8'/2:
í fjötrum.
Stór-fenglegur þýzkur kvikmjmdasjónleikur í 7 þáttum.
Aðalhlutverkin leika:
— Fritz Kortner og Renee Heribel. —
Fiestir muna eftir hinni framúrskarandi góðu rnynd »SÍÐASTA
FYRIRSKIPJ'JIN* með EMIL JANNINGS í aðalhlutverkinu. —
Myndin »í FJÖTRUM* er talin lílqast henni nokkuð í efni og leik.
Efni hennar er tekið frá tim ibili keisaraveldisins í Rússlandi, og
gerist hún bæði þar og í Síberíu. — FRITZ KORTNER, sem
leikur aðalhlutverkið, er með frægustu leikurum Ljóðverja. Halda
margir því Eram, að hann sé Emil Jannings fremri í snildarlegri
list sinni. Hjá honum sé meiri festa og heilsteyptari
leikur. — Myndin *í FJÖTRUM« er ógleymanlegt listaverk,
enda er eíni hennar stórfenglegt, viðburðaríkt og spennandi.
I
Hólmpngan.
Stjórniiiálaumræðiiriiar
í útvaniinu.
Þrjú kvöld vikunnar, mánudags-,
þriðjudags- og miðvikudagskvöldið,
létu stjórnmálaflokkarnir lil sín heyra
í útvarpið. Stóðu ræðuhöldin yfir
írá kl. 8 til kl. rúmlega 11 öll kvöld-
in og töluðu flokkarnir þrisvar sinn-
um hver um kvöldið, í fyrsta sinil í
35 mínútur, næst 15 mín. og að síð-
ustu í 5 mínútur. — Ræðuhöldunum
var hagað eftir stafroLsröð flokk-
anna, þannig, að Alþýðuflokkurinn
hóf umræðurnar íyrsta kvöldið,
Framsóknarflokkurinn annað kvöldið,
og Sjálfstæðisfiokkurinn þriðja kvöld-
ið. — Kommúnistaflokknum hafði
ekki verið gefinn kostur á að taka
þátt í umræðunum, þar sem hann
hefir ekkert haft með þingmálin að
sýsla, en á miðvikudagskvöldið var
fulltrúa frá honum leyft að halda 7s>
tíma ræðu samkvæmt ósk flokksins.
Mánudagskvöldið.
Jón Baldvinsson, formaður Al-
þýðuílokksins, lióí umræður á mánu-
dagskvöldið. — Skýrði hann fyrst
frá hlutleysi því, sem Alþýðullokk-
urinn heíði, um ótiltekinn tíma, lofað
stjórn Tryggva Lórhallssonar, er
hún var mynduð í ágústmánuði
1927, og ástæðunum fyrir því, að
flokkurinn hefði afturkallað það á
hinu nýrofna þingi. Því nær hvert
mál, sem Alþýðuflokkurinn hefði
borið fram á tveimur síðustu þing-
um, hafði Framsóknarstjórnin og
flokkur hennar hundsað. Raunar
væri það ekki nema eðlilegt, að
þjóðnýtingannálin mættu þannig lag-
aðri meðferð hjá llokkum þeim, sem
halda vildu uppi núverandi þjóðskipu-
lagi, en að ganga á móti fretnur
smávægilegum umbótamálutn og sjálí-
sögðutn mannréttindamálum, eins og
Framsókn hefði gert, væri meira en
Alþýðuflokkurinn gæti sætt sig við,
Helsti maður Framsóknar, Jónas frá
Hriflu, hefði t. d. risið öndverður
gegn því, að þeir, sem þægju aí
sveit, fengju kosningarrétt, það hefði
þó Sjálfstæðisflokkurinn getað að-
hylst — Eins væri Framsókn gegn
því, að réltlátara kjórdæmaskipulag
kæinist á í landinu, jafnvel að bætt
yrði nokkuð úr því stórkosdega
ranglæti, sem nú ætti sér stað í
þeim efnum. ITefði Jónas frá Hriflu
m- a. lýst því yfir, að Framsókn
V£eri á móti því að bæta einu einasta
þ'ngsæti við Reykjavík, þó hún hefði
fylstu sanngirniskröfu til 5 til 6
úýrra þingsæta. Annars hcfði engin
Bfeyting á kjördæmaskipuninni legið
fýrir síðasta þingi og lægi held-
ur ekki fyrir kjósendunum nú, að-
eins um það, að ræða að koma
þeirri ^heimildHnn í stjórnarskrána,
að gera megi breytingar á kjör-
dæmaskipuninni með sérstökum lög-
um, þessi heimiid heíði verið í
stjórnarskránni áður, en verið tekin
þaðan er landskjörið var lögleitt.
Nú, er ráðgert væri að leggja það
niður, væri farið fratn á að taka
þessa heimild upp aftur, — annað
viðvíkjandi kjördæmaskipuninni lægi
ekki fyrir við þessar kosningar. —
Að síðustu mintist ræðumaður nokk-
uð á íjármálabúskap Framsóknar
og kvað Alþýðuflokkinn vera ó-
ánægðan með hann, væru h'til bú-
hýggindi í því að eyða í fyrirhyggju-
lej^si á góðærisárunum, en verða
svo að skera niður verklegar frain-
kvæmdir strax og kreppa gerði vart
við sig, vegna þess að ekkert hefði
verið hugsað fyrir morgundeginum.
Tryggvi Þórhallsson forsætis-
ráðheTa og íormaður Framsóknar-
flokksins var næsti ræðumaður.
Var ræða hans mest glamur- og
gífuryrði, satnfara því næst samíeld-
utn ósannindavef. — Hann byrjaði
ræðu sína með því að segja, að við
kosningarnar 1927 hefði þjóðin lagt
grundvöllinn að alhliða framfarastarf-
semi og það væri síður en svo að
Framsókn hefði svikið loíorð sín
við kjósendurna. Raunar hefði ríkið
safnað talsverðum skuldum — það
var næstum eini sannleikurinn hjá
Tryggva — en framfarirnar væru
líka stórfeldar á tímabilinu. Búnað-
arbankinn, með öllum sínum deild-
um, hefði tekið til starfa og þar
hafi altaf verið íé fyrir hendi til
að fullnægja þörfum landbúnaðarins(l)
Stjórnin heíði keypt snjóbíla, sem
mikla framtíð ættu fyrir höndum,
hún hafi kornið í framkvæmd áburð-
arlöggjöfinni og ýmsum öðrum mik-
ilsvarðandi nauðsynjamálum land-
búnaðarins. Menningarmálunum hefði
aldrei fyr verið gefinn slíkur gaum-
ur fyr. Iiéraðsskólar, húsmæðra-
skólar hefðu risið upp hér og þar
og menningin streymt inn í sveit-
irnar. Öllu þessu heíði Framsókn
áorkað. Llún ein berðist fyrir áhuga-
málum landbúnaðarins. Nöldur Sjálf-
stæðismanna um eyðslusemi stjórn-
arinnar ættu bændur ekki að láta á
sig íá, ávöxtur hennar væri marg-
íaldur og nú væri ísland betur und-
ir það búið að mæta örðugleikum
en nokkru sinni áður. — Þingrofið
kvað T. f’. hafa verið beina skyldu
stjórnarinnar; það hefði orðið að
skjóta málum til þjóðardóms, and-
stöðuflokkar stjórnarinnar heíðu ætl-
að að ofurselja sveitirnar Reykja-
víkur-valdinu, með því að breyta
kjördæmaskipulaginu og koma kosn-
ingunum þannig fyrir, að höfðatalan
kærni til að ráða — en ekki þúfna-
kollarnir. Pá kvað forsætisráðherra
þingmenn Alþýðufloklcsins hafa svik-
ið kjósendur sína, þeir hefðu verið
kðsnir til þess að »vinna á móti
íhaldinu« en nú hefðu þeir gert við
það bandalag — þetta væri ein á-
stæðan til þingrofsins.
Jón Þorláksson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, tók þar næst til máls.
Stjórn Tryggva Þórhallssonar kvað
hann hafa halið göngu sína með
því að brjóta lög landsins —■ varð-
skipalögiri — og nú hefði hún fært
sig það upp á skaftið að brjóta
stjórnarskrá ríkisins og gerast ein-
ræðisstjórn, þingbundin konungs-
stjórn væri ekki lengur í landinu. —
ÍPingrofið, er Tr. í\ hafði fengið
konunginn til að fyrirskipa, væri
einsdæmi í sögunni. Tryggvi Þór-
hallsson hafi þar beinlínis svikist
að þinginu; engan hafi órað fyrir
að slík ódærni væru í vændum. í
stað þess að bera sig karlmannlega
og mæta vantraustinu í þinginu,
h’afi stjórnin skriðið á náðir kon-
ungsins og fengið hann til að reka
þingmenn heim frá hálfunnum störí-
um. — Með þessu framferði sfnu
hafi stjórnin framið þingræðisbrot,
þjóðræðisbrot og stjórnarskrárbrot.
Áður hafi þingroí aldrei komið til
framkvæmda fyr en þingið hafi lok-
ið störíum, og í núgildandi stjórnar-
skrá sé það tvímælalaust tekið fram,
að ekkí megi slíta þinginu fyr en
fjárlög hafi verið samþykt, Áður
hafi þetta ákvæði ekki verið í stjórn-
arskránni en þetta hafi verið ófrá-
vikjanleg regla, en ákvæðið sé sett
inn í stjórnarskrána frá 1919 og sé
svo tekið fram greinargerð frum-
varpsins, að þetta ákvæði sé sett
inn í stjórnarskrána til þess að
IryggÍ-'1 það að þingið sé ekki látið
hætta störíum fyr en fjárlög hafi
verið samþykt. Hér sé þvt um tví-
mælalaust stjórnarskrárbrot að ræða
hjá stjórninni. Kvaðst J. Þorl. leggja
lítið upp úr því, þó lögfræðingar
^tjórnarinnar kæmu, eftir að verkn-
aður heíði verið framinn, og rejmdu
með hirtogunum og lögflækjum að
skýra stjórnarskrána á annan hátt.
— í þingrofsbeiðni sinni til kon-
ungs hafi Tr. Þ. fært vantraustið
sem einu ástæðuna fyrir þingrofi,
en eftir að hafa fengið það, hafi
hann fundið upp á því að gera