Íslendingur - 08.05.1931, Síða 2

2
ÍSLENDINGCR
I Margrét Ragúels. |
Iiún andaðist að heimili sínu hér
í bænum um hádegisbilið á mið-
vikudaginn, 6. þ. m. — Var blóð-
kreppusótt banamein hennar,
Margrét hciún var kjördóttir
Jóhanns kaupmanns Ragúels og frú
Guðrúnar konu hans. — Hún var
fædd á nyársdag 1901 og var því
30 ára og rúmra 4 mánaða er hún
lézt. í’riggja ára kom hún til fóst-
urforeldra sinna og dvaldi hjá þeim
hér á Akureyri jafnan síðan, að
undanskildum tveimur árum, er hún
dvaldi í Danmörku. Á skrifstofu
Síldareinkasölunnar hér vann hún
frá því sú skrifstofa var sett á stofn.
Flestum konum var Margrát hug-
þekkari, þeim, er nokkur kynni
höfðu af henni. Hún var stillt og
prúð í framkomu og mörgum góðum
kostum búin, Hún var vel að sér
um margt, sérstaklega unni húu
hljómlist og söng og lék prýðisvel
á slaghörpu. — Það var ánægja
og yndi að vera í návist hennar,
þegar vel lá á henni. Umhverlið
varð bjartara og fegurra þær stund-
irnar. —
Nú er hún horfin í dal dauðans
á bezta skeiði lífsins. Harmurinn
sem kveðinn er fósturforeldrunum
við fráfall hennar er þungbær, og
fjölmennur vinahópur saknar hennar
sárt og lengi.
kjördæmaskipulagsbreytingu, er hann
kveður andstöðuflokka stjórnarinnar
hafa komið sér saman um, sem á-
stæðu þingrofsins — Nú hafi ekk-
ert slíkt mál legið fyrir þinginu og
liggi heldur ekki fyrir þeim kosn-
ingum, sem nú f.ira í hönd, stjórn-
arskrárbreytiiigin verði að samþykkj-
ast fyrst áður en að slíkt mál geti
komist að. — Hitt aítur á móti rétt,
að bæði Sjálfstæðisflokkurinn og Ak
þýðuflokkurinn séu sammála um
það, að núverandi kjördæmaskipu-
lag sé svo ranglátt, að ekki sé leng-
ur viðunandi og að áliti þeirra séu
hlutfallskosningar réttlátasta lausnin.
—- Sjálfstæðisflokknum hafi aldrei
til hugar komið, að taka eitt einasta
þingsæti frá sveitunum, en þar sem
stjórnarskrárfrumvarp stjórnarinnar
hafi farið fram á að leggja niður
landkjörnu þingmennina, væri það
ætlun Sjálfstæðisflokksins að nota þá
þingmannatölu til að bæta úr mis-
réttinum, — Benti J. ÍL á, að hlut-
fallskosningar hefðu áður legið fyrir
þinginu. Hafi Hannes Hafstein
borið fram frv. um þær á þinginu
1905 og aftur 1907 og hafi flestir
mætustu menn þingsins verið þeim
eindregið fylgjandi. — Nefndi J. 1°.
þar til, auk H. H., þá Guðlaug
Guðmundsson, Pétur Jónsson frá
Gautlöndurn, Ólaf Briem og f’órhall
biskup Bjarnarson, föður Tr. Þ., er
komst m. a. svo að orði: »Þetta er
gott og göfugt mál. Fyrir mér eru
góð hlutfallskosninga-lög réttlælis-
hugsjón.* Nú kvæði við annan tón
hjá syninum. — Jónas Jónsson frá
Hriflu hefði í riti sínu »Komandi dr*.
einnig verið fylgjandi hlutfallskosn-
ingum og stórum kjördæmum.
Bægslagangur Tr. fk gegn »rétt-
lætishugsjón« föðursins væri honum
sízt til vegsauka.
J, Þorl. fanst fátt til um loforða-
efndir Franjsóknar, sem Tr. I3.
hefði svo mjög gumað af. Flokkur-
inn hefði lofað að forðast skulda-
söfnun og grynna á skuldum ríkis-
ins, ef þess væri kostur. — Einmuna
góðæri hefðu verið mest alt stjórn-
artímabil Framsóknar en loforða-
efndirnar hafi orðið þær, að meir
en tvöfalda ríkisskuldirnar. — Að
Framsókn hefðf mest og bezt barist
fyrir landbúnaðinum, kvaðst J. f1.
ekki viðurkenna, Sjálfstæðisflokkur-
inn stæði J<'ramsókn þar sízt að baki,
Ftamsókn hefði jafnvcl snúist önd-
verð gegn sumum helztu nauðsynja-
málum hans, svo sem atvinnu-
rekstrarlánafrumvarpinu, er Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði borið fram
og raforkumáli sveitanna. Sýndi sú
andstaða sig hvað bezt nú í afstöðu
ílokksins gagnvart Sogsvirkjuninni.
Jón Bald. tjáði sig sammála Jóni
Þorl. í því sem hann hefði sagt um
þingroíið. Ástæður þær, sem stjórn-
in hefði fært fyrir því, væru yfir-
skinsástæður. einar. — Tr. f’órhalls-
son kvað dóm pjóðarinnar standa
oíar dómi þingsins og til hennar
skyti hann máli sínu, og var klökk-
ur í þeirri áfrýjun sinni, Ósamræmi
kvað hann það hjá Sjálfstæðismönn-
um að vera að víta Frarasóknar-
stjórnina fyrir eyðslusemi og skulda-
söfnun og samtímis gera bandalag
við Jafnaðarmenn til að láta ríkið
Jtaka á sig nýjar ábyrgðir og lán
ijjfyrir 14 milj, kr. Stjórnin liefði
V.fengiö aðvörun frá útlöndum um
t. aö lála rikiö ekki ganga i ábyrgöir.
Íj —- Jón Þorl kvað sér ókunnugt um
ilað Sjálfstæðisflokkurinn hefði farið
jfram á nokkrar lántökur í þinginu
eða gert bandalag við jafnaðarmenn
í því augnamiði. Hitt væri rétt að
í frumvarpi Sjálfstæðismanna um
rekstrarlán fyrir bátaútveginn og
smáiðju hafði verið farið fram á 3
milj. kr. ábyrgð fyrir reikningsláni
en því ætti engin hætta að vera
samfara, og ábyrgðin fyrir Sogs-
virkjuninni, sem heldur ætti ekki að
vera áhætta fyrir ríkissjóðinn, en
sem væri nauðsynleg til þess að
koma þessu mikla nauðsynjamáli f
framkvæmd. — Gaspur Tryggva
Þórhallssonar um að Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn sætu
á svikráðum við sveitirnar og ætl-
uðu að oíurselja þær Reykjavíkur-
valdinu, væri eintómur hugarburður
og mundi það fljótlega sýna sig, ef
að þingmönnum Reykjavíkur yrði
fjölgað upp í 7, svo að Framsókn
kæmi þar að manni, að þá mundi
annað hljóð koma í strokkinn.
Þriðjudagskvöldið.
Eysteinn Jónsson skattstjóri og
skjólstæðingur Jónasar frá Hriflu
hafði verið fenginn af Framsóknar-
höfðingjunum til þess að tala um fjár-
málastjórn Framsóknar og lofsyngja
hana, er enginn af fyrv, þingmönn-
um flokksins var fáanlegur til þess.
Talaði svo maður þessi af miklum
fjálgleik um það hversu frámunalega
vel Framsókn hefði stjórnað fjár-
málunum, hún hefði aðeins aukið
hinar beinu og ótvíræðu skuldir
ríkissjóðs um rúmlega helming, úr
rúmum 12 milj, kr. upp í nærféllt
25 miljónir og þetta hefði skeð í
þeim mestu góðærum, er komið
hefðu yfir þjóðina um langan aldur.
Og svo væri »Ihaldið« svo ósvífið
að finna að þessu, því væri sæmra
að hugsa um þær 32 miljónir sem
bankarnir hefðu topað og því væri
að kenna, þó töpin hefðu að mestu
eða öllu leyti skeð á árunum 191$
— 1919, mörgum árum áður en
hinn fyrverandi íhaldsflokkur varð
til, og honum og Sjálfstæðisflokknum
því með öllu óviðkomandi. — Margt
álíka spakmælt mæltl þetta fjármála-
ljós Framsóknar, bg var óspar á
illyrðum og aðdróttunum, eins og
sæmdi góðum og námfúsum la^ri-
sveini Hriflu-Jónasar.
Ólafur Thors talaði næstur og
gekk meiri hluti ræðu hans út á að
svara inngangsræðu Tryggva l3ór
hallssonar frá því kvöldinu áöur. —
Kvað hann Tr. I3. hafa mælt svo
um að dæma bæri stjórnina eftir
tvennu, og það væri hvernig hún
hefði efnt loíorð sín um viðreisn
lundbúnaðarins og hvernig henni
hcíði farist fjármálastjórnin. Vitan-
lcga ætti stjórnin að dæmast eftfr
fleiru en að þessu tvennu skyldi
þó vikið. M.a. hefði Tr, 3p. talið
meðal þeirra afreka, er Framsókn
hefði unnið til viðreisnar landbúnað-
inum, vegi og brýr, sem ekki væri
íarið að byrja á E’annig kvaðst
ræðumaður ekki vita til að nýr veg-
ur væri komin yfir Hellisheiði eða
brú á Tverá, en af þessu hvoru-
tveggju hefði 'fr. í3. verið að státa.
Mikið hafði Tr. í\ gumað af bráttu
og framkvæmdum Framsóknar í
áburðarmálinu. Tingsagan sýndi nú
hinsvegar að Sjálístæðisflokkurinn
hefði veitt þessu máli langtum ein-
dregnara fylgi en Framsókn hefði
gert, og á síðasta stígi málsins heíði
flokkana aðeins greint á um, hvort
ríkiseinokun ætti að vera á áburðin-
um eða hann seljast í frjásri verzl-
un, hefðu Sjálfstæðismenn verið van-
trúaðir á að einokun áburðarins
yrði bændum happadrýgri og væru
það enn. Þá hafi Tr. í\ htósað
stjórn sinni og flokki óspart fyrir
stofnun Búnaðarbankans og látið svo
um mælt, að hann hefði frá stofnun
séð fyrir lánsþörf bænda. Freklegri
ósannindi gætu menn trauðla hugs-
að sér. Fyrsta slarfsárið hefði bank-
inn svo að segja verið peningalaus.
Stjórnin hafi strax og lögin um
stofnun bankans voru komin á
pappírinn, skipað bankastjóra og
starfsmenn bankans en séð honum
fyrir engu fé lengi framan af. Sam-
þykkt hafi verið af þinginu heimild
til stjórnarinnar að taka allt að 12
milj. kr. lán handa bankanum og
hafi Sjálfstæðismenn allir greitt
atkvæði með lántökuheimildinni,
þótt flokknrinn yfirleitt væri á móti
stórfelldum lántökum. Er svo stjórn-
inni heíði loks tekist að fá lánið,
hafi stjórnin látið aðalblað sitt Tím-
ann lýsa því yfir að hver einn
einasti eyrir af þessum 12 miljóaum
gengi iil bankans og þarfa landbún-
aðaiins. En efndirnar hefðu orðið
þær að bankinn hafi aðeins fengið
3,6 milj, kr. af lánsupphæðinni og
orðið síðan að láta af henni Ó/j
milj. kr. Sambandsins, 300 þús. kr.
hafi runnið til Kaupfél. Eyfirðinga
og 600 þús. kr. f Bygginga- og
landnámssjóð. Eftir þá aðeins 1,2
milj. ki. handa bænduin til landbún-
aðarframkvæmda af 12 miljónum,
sem hefðu átt að ganga til þeirra;
væri ekki að undra, þótt Tr. Þ. íéti
mikið yfir því, þversu vel stjórn hans
hefði séð bankanum qg landbúnað-
inum farboða. Prátt fyrir gjatpur
Tr. !\ um velferð landbúnaðarins
undir Framsóknarstjórninni, væri
vafasamt hvort bændur landsins
hefðu nokkru sinni staðið hallari fæti
fjárhagslega en nú, og aldrei hefði
verið meiri f$lksstraumurinn úr
JARÐARFÖR Möggu okkar,
sein andaðist G. þ.m., fer fram
frá lieimili okkar laugardaginn
lfl. þ.in kl. 1 e.h,
Guðrún og Jóh. Ragúels.
Hérineð tilkynnist vinum og
vandamönnum að dóttir mín og
eiginkona Sigurhanna Jónsdóttir
andaðist á Kristnesliæli aðfarar-
nótt 4 þ.m. Jarðarförin ákvcðin
þriðjudaginn 12. þ m. frá kirkj-
unni kl. 1 e. h.
Engilráð Jóhannsdóttir.
Guðinundur Halldórsson.
sveitunuin en einmitt nú, gæfi þetta
noltkra bendingu um, hversu mikið
mark væri á orðum Tr. I3. takandi.
Fjármálstjórn Framsóknar hlyti að
verða henni til dómsáfellis hjá þjóð-
inni. Árin 1928—1930 hafi hún só-
að rúmum 30 milj. kr. utan íjár-
lagaheimildar. Áætlaðar tekjur þessi
árin hafi samtals verið rúmlega 33Y4
milj, kr., en hali orðið vegna ein
dæma góðæris nálega 48 miljónir.
Allan tekjuafganginn 14,6 miljónir
kr. hafi stjórnin étið upp og auk
þess aulcið skuldir ríkisins um 1572
milj, kr. Hafi hún haft á milli
handa þessi árin rúmar 60 miljónir
og eitt öllu saman svo að nú sé
tómhljóð í ríkisfjárhirzlunni og tæp-
lega hægt að inna af hendi lögboð-
in gjöld. Þannig hefði stjórnin eínt
ráðdeildina og sparnaðinn í fjárinál-
unutn.
Stefán Jóh. Stefánsson hæsta-
réttarmálafærslumuður talaði fyrir
hönd Alþýðuflokksins. Var ræða
hans mest um skatta- og tollmála-
stefnu flokksins og hversu hún væri
ákjósanleg fyrir verkalýðinn
Að ræðu hans lokinni skeðu þau
fynrbrigði að hinum ákveðna ræðu-
manni Framsóknar, Eysteini Jóns-
syni var »varpað út« af lærimeist-
ara sínum Hriílu-Jónasi. — l?ótti
»meistaranum« lærisveininum hafa
farist óhönduglega vopnaviðburður-
inn. Fékk þó Eysteinn að segja
nokkur orð áður en að Jónas tók
af honuin orðið, og þau voru á
þá leið, að hann bæði menn að
minnast þess að Ólafur Thors héfði
ekki hrakið ræðu sína og með það
hvarf vesalings miðurinn úr ræðú-
stólnum en Jónas tróð þar upp. -r-
Helti hans sér þegar yfir Ól. Thors
með persónulegum skömmum og
ærumeiðandi aðdróttunum en leiddi
landsmálin hjá sér. M.a kvað |ónas
illa sitja á Ól. Thors að tala um ó-
ráðvanda fjármálastjórn hjá Fram-
sóknarstjórninni, hann sem hefði
gert sig sekan um að hafa haft af
bönkunum 300 þús. kr. á óheiðar-
legan hátt og nú væru bankarnir
farnir í mál við hann til að ná pen-
ingunum aftur. — Ólafur kvaðst
mnndu lögsækja Jónas fyrir þessi
ummæli hans. Kveldúlfsfélagið hefði
Keypt fisk fyrir þessa upphæð að
einum útgerðarmanni og hefðu þau
kattp farið íram samkvæmt öllum
venjulegum viðskiptareglum af fé-
lagsins hendi og fiskurinn verið
borgaður. A5 fiskurinn væri veð-
settur bönkunum hafi íélagið ekki
vitað, og það yrði dómaranna að
skera úr, hvort Kveldúlfur yrði að
tvíborga fiskinn, sökin, eins og allir
sægju, væri seljandans en ekki
kaupandans. En aðdróttun Jónasar
sýndi vel hið seyrða innræti manns-
ins. Á Jónasi og lagsmönnum hans
mundi nú sannast málshátturinn
að -sér grefur gröf þógrali*. Fann
12. júní n.k. inyndi þjóðin kve$a
upp dautfadóm yfjr stjórp Tryggva
Pórhailssonar og óstjórn Jópasar
frá ÍJriflu og — á morgun kvaÁst
ólafur fara austur í Rangárvalía-
sýslu til þess að undirbúa jarðar-
förina. —
Miðvikudagskvöldið.
Magnús Jónsson prófessor hóE
utþ.ræður fyrir hcjnd Sjálfstæhi§-