Íslendingur - 15.03.1935, Blaðsíða 2

2
tSLENDlNGUR
Hverjir ern yfirhurflir
samvinnufélaganna?
^ Samanburður á skattgreiðslum
KEA og hlutafélags með sama
félagafjölda.
Þeir, sem fylgst hafa með í þeim
umræðum, sem farið hafa fram milli
þessa blaðs og málgagns rauðu sam-
fylkingarinnar, >Dagst, um skatt-
frelsi samvinnufélaganna og fram-
ferði þeirra í verzlun og viðskiptum
nú undanfarið, hafa eigi getað gengið
fram hjá því, hversu málgagn þessa
félagsskapar er gersamlega rökþrota
í vörn sinni. >Dagur< hefir ekkert
fram að færa í málinu, annað en
illgirnislegar aðdróttanir, uppnéfni og
brigslyrði. Hér í blaðinu hefir verið
sýnt fram á, hversu gersamlega ó-
þolandi ranglætið í skattgreiðslum
þessa félagsskapar er, í hlutfalli við
aðra skattþeg.na þjóðfélagsins, og
siðuðu þjóðfélagi og þjóð, sem vill
byggja stjórnskipulag sitt á lyðræð-
isgrundvelli, ósæmandi. f’að hefir
einnig verið sagt frá, hvaða tökum
mestu menningarþjóðir heimsins og
öndvegisþjóð þingræðisins, Englend-
ingar, hafa tekið þessi mál. En
þrátt fyrir þetta yeður »Dagur« í
villu sinnar eigin skammsýni og
hártogar og snýr út úr. Afslaða
hans til þessa réttlætis- og grund-
vallarmáls atvinnulífsins, er sama og
afstaða Framsóknarflokksins var til
kjördæmamálsins.
Blaðið vill nú samt enn einu sinni
sýna fram á, hvernig þetta lítur út
og hver hætta stafar af misréttinu.
Samanburður á skattgreiðsl-
um K.E.A. til ríkis og sveit-
ar og hlutafélags með saina
félagafjölda. —
Skráðir meðlimir K.E.A. munu
vera um 5000.
Samkvæmt opinbcrum' skýrslum
taldi K.E.A. fram l. jan. 1934 hreina
eign kr. 687 þús. en næsta ár á
undan kr. 313 þús. Eigna aukning
K.E.A. er því á þessu eina ári 374
þúsundir króna. I-Ireinar tekjur eftir
opinberum skýrslum sama ár kr.
160 þúsundir, Mismunur á tekjum
og cignaaukningu kr. 214 þús.
Raunverulegur gróði K.E.A. er þetta
ár þrjú hundruð sjötíu og fjórar
þúsundir króna. VTerzlunarvelta fé-
lagsins þetta sama ár er 472 miljón
samkvæmt línuriti, er lagt var fyrir
aðalfund félagsins.
5?á má gera ráð fyrir að ca. 20X
af gróða félagsins staíi af verzlun
við utanfélagsmenn eða um 74 þús.
í>á er eftir kr, 300 þús.
Eftir samvinnulögunum verður fé-
lagið að leggja minst \% af við-
skiptaveltu í varasjóð, í þessu til-
felli kr. 45 þús , þar af er helming-
ur skattfrjáls, eða 22500 kr., eftii er
þá af gróða, er ætti að vera skatt-
skyldur, 278,500 kr. Það skal tekið
fram að félagið tekur til sín sem
stofnsjóðstillag féíagsmanna minnst
3% af andvirði erlendrar vöru er
félagsmenn. kaupa, annais helming
úthiutaðs arðSi Retta gjald telst
ekki til skattskyldra tekna íélagsins
og heldur eigi vextir af þessu fé.
Er aukning þessa sjóðs árið 1933-
—34, kr. 62,920,45.
Hér eru þá dregin fram helztu
atriðin, sem taka ber tillit til við
ákvörðun skattsins.
Kaupjélag Eyfirðinga greiöir skatt
til tíkis og bæjar af þessari fjár-
hagsafkomu sem hcr er sýnt fram á:
Eignarskatt kr. 5123,00
Tekjuskatt — 12800,00
Samtals til ríkisins kr. 17923,00
Útsvar af utanfélags-
viðskiptum kr. 47,000,00
Samvinnuskatt
2% af fasteignum— 8,865,60
Önnnur gjöld til bæjar-
ins, vatnssk. o.fl. — 6,895,19
Samtals til bæjarins kr. 62,790,79
Samanlagður skattur KEA til rík-
is og bæjar kr. 80,683,79.
Hlutafélag. Nú skal sýnt hváð
hlutafélag með sömu íjárhagsafkomu
verður að greiða í skatt til ríkis og
bæjar.
Skráðir hluthaíar' eru 5000 og
leggja fram 200 kr. hlutafé hver,
það getur mæzt við stofnsjóð kaup-
íélagsins og telst sem skuld á íélag-
inu.
Illutafélagið á 313 þús. í ársbyrj-
un 1933 og eykur eignir sínar um
kr, 374 þúsundir. Það telur ekki
fram nema- 160 þúsundir í tekjur
og hefir viöskiptaveltu hina sömu
og Kaupfélagið eða 4Vs miljón.
Hlutafélagið greiðir hluthöíum 5%”
arð af hlutabréfunum og dregur það
frá tekjunum. f>að er rétt að láta
það mætast við úthlutaðann arð af
félagsmannaviðskiptum í kaupfélag-
inu. — Hlutafélagið leggur \% af
viðskiptaveltu sinDÍ í varasjóð eða
45 þús. krónur. Helmingur þess
telzt skattskyldar tekjur samk\ æmt
lögum um tekju- og eignarskatt. —
Raunverulegur gróði hlutafélagsins
er 374 þús. Eignaaukning umfram
tekjur er 214 þús. og 20% af hagn-
aði félagsins stafar af verzlun við
aðra en hluthafa, eða ca, 70 þús.
krónur.
Hvað þarf nú þetta félag að greiða
í skatt til ríkis og bæjar?
Eignarskatt kr. 5123,00
Tekjuskatt — 57200,00
Samtals til ríkisins kr, 62323,00
Útsvar til bæjarins af 160 þús. kr.
tekjum og 687 þúsund króna eign
með tilliti til eignaaukningar umfram
framtaldar tekjur, sem er 214 þús.kr.,
en varlega áætlað kr. 120,000,00
Önnur gjöld til öæjarins — 6,895,19
Samtals útsvar og
önnur gjöld bæjarins kr. 126,895,19
Samanlögð gjöld til ríkis og bæj-
arins kr. 189,218,19.
Eitt hundrað áttatíu og níu þús-
und, tvö hundruð og átján krónur
19/100 eða kr. 29,218,19 meiri en
tekjurnar. Mismunurinn á skatt-
greiðslum þcssara félaga er lir.
108,434,40.
Engin sjáanlegur munur er á
þessum félögum og getur enginn
sæmilega greindur maður, sem vill
þjóð sinni vel, haldið fram þeirri
íjarstæðu, að sanngirni sé í þeirri
löggjöf., er slíkt misrétti helgar.
Ilver á svo að bæta bæjarfélaginu
upp mismuninn á greiðslum þessara '
stofnana eða tjónið af því, að lög-
helgun þessa ranglætis skuli vera
haldiö áfram ? f*að liggur beint við
eftir skrifum »Dags*, að svara því,
að meðlimir kaupfélagsins eigi að
greiða mismuninn Vilja þeir gera
það, og geta þeir gert það ? Það
vet ður að draga í efa, þar til annað
er sannað.
Yfirburðir samvinnufélagsins eru
engir, þegar flett er ofan aí rang-
læti skattalöggjafarinnar:
Hvernig á aö innheimta út-
svörin, þegar allir eru
komnir í lraupfélögin ?
Nú er það stefna og markmið
Kaupfélaganna að allir verði kaup-
félagsmenn og útrýma öllum atvinnu-
rekendum og kaupmönnum. Mverjir
eiga að greiða þær 260 þúsundir
króna, sem Akureyrarbær krefst
með útsvörum árlega, þegar engir
atvinnurekendur eru orðnir eftir í
bænum, nema Kaupfélagið og allir
eru komnir í samábyrgðina og ekki
verður hægt að leggj.1 á viðsklpti
við utanfélagsmenn? Hver á að
greiða útsvörin, sem lögð hafa
verið á verzlanir þessa bæjar undan-
farið, þegar búið er að setja þær
á vonar völ. Munar bæjarfélagið
ekkert um þau? Eða mun bærinn
geta haldið áfram malbikun, gatna-
og holræsagerð, haldið uppi dýrum
skólum, staðið við skuldbindingar
sínar við lánardrottna sína o. s. frv.
ef allt legst í rústir og ekkert verð-
ur eftir nema Kaupfélagiö, og komm-
únistarnir. Sér ekki hver heilvita
maður, hver endirinn verður, ef
ekki er þegar stöðvað þetta öfug-
streymi ?
Borgarar bæjarins, undir forustu
bæjarstjórnar, verða þegar að taka
m^l þelta föstum tökum og leiöa
það til sigurs bæjarfélaginu til við-
reisnar.
>Dagur< vill koina sökinni
á húsmæður.
Út af því, sem sagt hefir verið um
vöruvöndun KEA í ísl. í sambandi
við pólskt rúgmjöl, vill blaðið taka
það fram, að það var ekki þetta
blað, sem byrjaði að tala um mis-
tök í innkaupum á vörum, 'nvorki
hjá kaupmönnum né kaupfélögum.
Úað var gert að umtalsefni í »Degi«
63. tbl. f. á.
Kaupfélögunum átti ekki að geta
skjátlast í vali á góðum og ódýrum
vörum að sögn »Dags«. Úrátt fyrir
það að >Dagur< birtir efnagreining
rúgmjöls frá Efnarannsóknarstofu
ríkisins, verður ekkert af því, sem
sagt hefir verið hér í blaðinu um
þetta mál, tekið til baka. — Úað er
sannað, að þetta umrædda mjöl hefir
skemmt slátrið og sumir af belri
viðskiþtamönnum KEA hafa keypt
mjöl í sitt slátur annarstaðar, af því
þeir voru búnir að reyna þetta pólska
mjöl og húsmæðurnar töldu það eigi
svara þeim kröfum, sem til þess
voru gerðar. Reynsla húsmœðranna
hefir sannað, að mjölið var galiað
og slátrið var ekki hœgt að geyma.
Úaö heíir áður verið sagt f þessu
blaði, af hverju þetta stafar, þótt
vörufræðingar KEA vilji ekki trúa
því. í>að er mölunin, sem orsakar
það, að slátrið verður laust í sér.
Með því að nota allt að þriðjungi
meira af þessu mjöli, má nota það
í slátur. En það er lítil hagsýni í
þesskonar vörukaupup-i. Rúgmjöl
þella verður að geyma á köldum
stað, svo get jun komist ekki í sekk-
ina. Blaðið hefir átt tal við einn
stærzta matvörukaupmann landsins
um þetta mál og 'nann sagðist alls
ekki vilja hætta á að hafa þetta
pólska rúgmjöl í sinni verzlun. Úað
má bæta því við, aö sé pólskt rúg-
mjöl blandað til þriðjunga, með
amerískum rúgi, er það ágætt og
geymist vel. »Dagur« gleymdi að
segja frá því hvaða löggilt stofnun
tók sýnishorn það, sem sent var
Efnarannsóknarstofunni, og ef ekki
löggilt, þá hver gerði það, mun það
ekki hafa lítið að segja. »Dagur«
gæti fræöst talsvert um fleiri vörur,
ef hann spyrði bændur, hvernig þeim
líkuðu rísgrjón og baunir frá KliA.
Ráðvendni »Dags* íineðferð
á opinberum heimildum.
»Dagur« reynir að afsaka fram-
ferði KEA gagnvart bæjarfélaginu,
með stórorðum skömmum um niður-
jöfnunarnefnd. Hann birtir í því
sambandi sundurslitna kafla úr úr-
skurði ríkisskattanefncar, dags. 25.
júlí 1933, til stuðnings máli sínu, en
setur punkta og stryk inn í úrskurð
inn þar sem rætt er um þau atriði,
er máli skiptir.
»Dagur< gáir ekki að því að
hann er að fara með heimild frá
opinberri neínd, sem er síðasti að-
ili, sem hægt er að leita til. Þessi
umrædda kæra var búin að fara
undir úrskurð yfirskattanefndar Eyja-
fjarðarsýslu og Akureyrar. Yfir-
skattanefn fann ekki ástæðu til að
breyta úrskurði niðurjöfnunarnefndar
um útsvar KEA þelta umrædda ár.
í yfirskatlanefnd voru þá Steingr.
Jónsson fyrv. bæjarfógeti Júlíus Ólafs-
son bóndi og Jakob Karlsson afgrm.
Allir þessir menn eru viðurkendir
drengskapar- og gáfumenn. Tveir
þeir fyrst nefndu eru auk þess mjög
framarlegaí samvinnumálum og eng-
inn bregður þeim um skilningsskort
á hag og aíkomu KEA. Þessir menn
fundu enga ástæðu til að breyta út-
svari félagsins. Þá vill »Dagur«
koma því inn hjá lesendum sínum
að yfirskattanefndin hafi fallist á
skilning KEA um útsvar þess og
tekið kiöfur félagsins til greina.
Þetta ,er ekki rétt, nema að nokkru
leyti. »Dagur« birtir máli sínu til
sönnunar fyrri hlutan af úrskurði
yfirskattanefndar og auðsjáanlega
ætlar hann lesendum sínum að halda
að meö honum hafi hann sannað
réttmæti skýrslunnar um tapið aí
utanfélagsviðskiptuin, sem fram-
kvæmdarstjórinn gaf til niðurjöfn-
unarnefndar. Þarna kemur fram hin
sama óráðvendni og lftt forsvaran-v
lega meðferð”áopinberum heimildum.
é
Yíirskattanefndin lagði úrskurð á
þessa deilu og gerði KEA að greiða
kr. 25 þús. í útsvar. Má af því
ráða, hversu sem »Degi« þykir úr-
skurðurinn sanngjarn og réttur, aö
yíirskattanefndin hefir ekki viljað
fallast á að tvö þúsund króna tap
hafi orðið á viðskiptum við utanfé-
lágsmenn á því ári sem umrætt út-
svar var lagt á félagið. Úaö væri
hægt að upplýsa fleira þessu máli
viðkomandi, en þar sem sá, sem
þetta rhar, álítur að það geti veriö
álita mál, hvort það ekki kemur í
bága við þagnarskyldu opinberra
starfsmanna, þá verður það ekki
gert. Fróðlegt væri að vita, hvort
»Dagur« ekki treysti sér til að birta
opinbera úrskuiði, eða að minnsta
kosti niðurstöður þeirra, viðkomandi
KEA, framvegis, þegar liann á annað
borð notar slíkar heimildir. Óneitan-
lega væri það betur viöeigandi, en
háttalag hans í þess.u máli, /\