Íslendingur - 24.04.1942, Blaðsíða 1

Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugötu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
XXVIII. árgang.
Akur eyri,
24. apríl
1942.
tölubl.
Axel Kristjánsson
kaupmaður og norskur konsúll.
Hann var faecklur að Sauðárkóki
17. ágúst 1892. Foreldrar hans
voru hjónin: Kristján Oíslason káup-
maður, sonur Qísia bónda að £y-
vindar.töðum í Blöndudal og Björg
Eiríksdóttir bónda að Reykjum í
Tungusveit. Ólst Axel upp hjá
foreldrum sínum á Sauðárkróki unz
hann fór 15 ára gamall í Gagnfræða-
skólann á Akureyri, þar sem hann
stundaði nám veturna 1907—1909
Síðan fór hann í Verzlunarskóla ís-
lands I Reykjavík og útskrifaðist
þaðan með lofsamlegum vitnis-
burði. Starfaði hann síðan um skeið
við verzlun föður síns á Sauðár-
króki, eða fram til 1920, síðustu
árin sem verzlunarfulltrúi. Árið 1920
fluttist hann til Akureyrar. Starfaði
hann þar fyrst sem verzlunarstjóri
. við Brauns-verzlun og síðan sem
veizlunarstjóri hjá Ásgeir Péturs-
syni. En árið 1926 hóf hann sjálf-
ur verzlunarrekstur, er hann stund-
aði til dauðadags. Hann kvæntist
árið 1917 Hólmfríði Jónsdóttur Pét-
urssonar frá Valadal í Skagafirði og
Sólveigar Eggertsdóttur, Jónssonar
prests að Mælifelli. Þeim hjónum
varð þriggja barna auðiö, sem nú
eru uppkomin: Björg Sigríður
Anna, gift Agnari Kofoed Hansen
lögreglustjóra í Reykjavík, Sólveig
og Páll, bæði heima í foreldrahúsum.
Auk þess að stunda sína eigin
verzlun, annaðist Axel margvísleg
störf. Hann var yfirumboðsmaður
vátr.félagsins Thule fyrir Norðurland
frá 1919 - 1936, er félagið hætti
starfsemi hér á landi, og umboðs-
maður Sjóvátryggingarfélags íslands
Reykjavík frá 1920 og umboðsmað-
ur h.f. Shell frá upphafi þess félags.
Hann var og framkvæmdastjóri Vél-
bátatryggingar Eyjafjarðar frá I9j8,
er þaö félag var stofnað. Norskur
konsúll á Akureyri var hann skip-
aður 1937 og var það síðan. í
bæjarstjórn Akureyrar átti hann sæti
1938--1942, en varabæjarfulltrúi var
hann 1934—38 og frá því í janúar
s.l., er síðast var kosið í bæjarstjórn.
Átti hann sæti í ýmsum nefndum
er fara með bæjarmálefni.
Hann var formaður Verzlunar-
mannafélags Akureyrar árið 1936 —
37 og frá 1939 til dauðadags. Þá
var hann og formaður Vmnuveit-
' endatélags Akureyrar mörg síðustu
árin, Einnig átti hann hin síðustu
ár sæti í stjórn Sjálfstæðisfélags
Akureyrar og Útgáfufél. íslendings.
Hann var skipaður í íþróttaráð Ak-
ureyrar við stofnun þess, og átti
sæti í því jafnan síðan. Ennfremur
var hann í skólanefnd Qagnfræða
skóla Akureyrar og um langt skeið
endurskoðandi Sparisjóðs Akureyrar.
Af öllu þessu má sjí, að starfs*
svið Axels Kristjánssonar hefir
verið óvenju stórt, svo að víða er
nú skarð fyrir skildi við hið svip-
lega fall hans á miðjum starfsdegi.
Hann er stór orðinn hópur þeirra
manna, er með honum hafa unnið
hér á Akureyri að hinum ólíkustu
hugðarefnum og margvíslegustu
störfum. Allir eiga þeir nú góðs
félaga og vinar að sakna, en þó er
meiri söknuður konu hans og barna
og aldurhnigins föður, því að auk
þess sem hjónabandið var ástrfkt
og Axel heimilisfaðir, svo að af
bar, var jafnan mjög kært með
honum og föður hans.
Meðal fremstu áhugamála Axels
voru íþróttamálin. Var hann sjalfur
ágætlega íþróttum búinn og fór m,
a. ungur að aldri ásamt fleiri
íslenzkum íþróttamönnum á Olym-
piuleikana, er haldnir voru í Slokk-
hólmi 1912, og sýndu þeir þar ís-
lenzka glímu. Hér á Akureyri kom
hann mjög við sögu íþróttamál-
anna, var m. a. einn þeirra, er fremsl
stóð f baráttunni fyrir hinni upp-
hituðu sundlaug í Qrófargili, sem
svo margir öfunda nú Akureyri af,
og æskulýður bæjarins mundi ekki
vilja án vera. Nærri má geta, að
maóur, sem hafði jafn fjölmurgum
störfum að' gegna og Axel, gat
ekki átt margar frístundir. Hann
var að vísu óvenjulegur eljumaður
og reglumaður, en starfskiöítum
má olbjóða sem öðru, og munu
hin mörgu stö.f, er á hann hlóðust,
hafa verið farin að ganga nærri
heilsu hans. En frfstundir sinar
notaði hann helzt til að skreppa á
bak reiðhesti sínum, því jafnan átti
hann gæðmg, einn eða fleiri, sem
hann lét sér mjög annt um. Mun
varla hafa liðið sá dagur, að Axel
skryppi ekki í hesthústð til að vitja
þeirra vina sinna. Þegar sléttar-
bræður Axels stigu upp í bifreíð
sína, tók hann ’hnakk sinn og
hest«. Ef til vill áttu þessir hættir
hans rót sína að rekja til þess, að
hann var borinn í Skagafirði, hinu
þjóðkunna hestamanna héraði, enda
mátti af fleíru ráða, að tengsl hans
við átthagana væru órofin.
Axel Kristjánssou var hið mesta
prúðmenni í framkomu og glæsi-
menni í sjón. Hann var góður
húsbóndi og gott að starfa með
honutn, vegna lipurðar hans og
i fjQlhæfnj. Hjálpsamur var hann
■ \ '
þeim er til hans leituðu og gest-
risinn heim að sækja.
Eins og áður hefir verið frá sagt
bar fráfall Axels að með sviplegum
hætti. í rúman sólarhring biðu
vandamenn hans, vinir og samitarfs-
menn milli vonar og ótta um, hvort
dauðinn eða lífið mundi ganga með
sigur af hólmi frá sjúkrabeði hans.
Dauðinn sigraði.
En í hinum mörgu félögum og
mörgu stofnunum hér í bæ, sem
Axel hafði forustu í eða vann á
annan hátt þýðingarmikil störf, eru
nú auð rúm og vandskipuð. Bæj-
arfélagið hefir hér sél á bak einum
sinna beztu manna, en stærst er
þó það tóm, er orðið hefir á heim-
ili nans.
>íslendingui« telur sér Ijúft og
skylt að minnast Axels Kristjáns-
sonar sérstaklega og þakka marg-
þættan stuðning á undanförnum
árum, um leið og blaðið voltar
konu hans, börnum hans og hjnum
aldurhnigna töður dýpstu samúð.
Fyrir tæpum 30 árum, eða seint í
júní-mánuði 1912, var ég á ferð
frá íslandi til Hafnar. Meðal far-
þeganna var hópur ungra íþrótta-
manna, sern voru að fara á Olym-
píuleikana í Stokkhólmi.
Það bar töluvert á þessum ungu
mönnum. Þeir áttu í einhverju
stímabraki við skipstjórann út af
því, að honum fannst þeir vera of
fáklæddir við æfingar, og við notk-
un sólar og sjós.
Náttúran var í sólskinsskapi
þessa daga, og hinir ungu menn
notuðu sér það vel- Á daginn
voru æfðar allskonar íþróttir, séi-
staklega gllmur, og á kvöldin var
leikið á hljóðfæri, sungið, dansað
og hlegið. Æska og fjör þessara
ungu manna kom öllum í sólskins-
skap, og man ég ekki aðra ferð
yfir íslandsála skemmtilegri en
þessa.
Meðal þessara ungu manna var
einn, sem ég veitti strax sérstaka
athygli. Hann var hár og grannur.
í gltmunni á daginn var hann snar
og liðugur, beitti aldrei kröftum
eða bolaðist, en var þó hættulegur
keppinautur, sem margir féllu fyrir,
Á kvöldin yspilaði hann og söng
með því fjöri, að allir komust i
sama sólskinsskapið og hann sjálf-
ur og sungu með.
Piltur þessi var Axel Kristjáns-
son frá Sauðárkróki, þá tæplega
tvftugur að aldri.
Þessi sólskmsmynd kemur fram
f huga mínum nú, þegar sfðasta
glíman er töpuð. Og mér hefir
oft fundist hún táknræn í viðhorfi
Axels til manna og málefna Hann
unni frelsi og jafnrétti. Hann virti
og dáði hið frjálsinannlega framtak
einstaklingsins. Hann hataði hvers-
konar kúgun og sérréttindapólitlk,
og þegar minnst var á slíka hluti
bauð hann sig ótrauður fram til
glímunnar og gat þá verið harð-
skeyttur og óvæginn, en hann bol-
aðist aldrei eða notaði undirtök.
0g eftir annir dagsins settist hann
oft á góðvinafuhdum við hljóð-
færið og spilaði og söng með ó-
skertu æskufjöri og skapaði þá
bæði sér og öðrum ógleymanlegar
ánægjustundir.
Það er stórt skarð og iítt bæt-
anlegt höggvið í hóp Sjálfstæðis-
manna hér á Akureyri, sem berjast
fyrir frelsi og jafnrétti í viðskiptum
og stjórnmálum, en minningu hins
látna heiðra samstarfsmenn hans bezt
með þvf að láta hvergi undan síga.
>Lát allt. sem dáðlaust sefur,
bregða blund
til bjartra, góðra, drengilegra
verka.*
Það var engu líkara en Axel
Kristjánsson hefði gert pessi orð
skáldsins að einkunnarorðum fyrir
hinu margþætta starfi sínu. Þess
vegna var létt og gott að vera
samstarfsinaður hans.
Þökk fyrir samvinnuna-
/, H.
Áxel Kristjánsson kaupm. var einn
þeirra manna, er sérstaklega
vöktu athygli pifita, eftir að ég
fluttist til Akureyrar. Hann var
bemvaxmn, frjálstegur í hreyfingum,
djarfmannlegur og prúður í fram-
komu. Það var bjart yfir svip
hans. Hann var glæsimenni á veiii.
Vöxtur hans og látbragð minnti á
íþróltamanninn, eins og mér fannst
hann eiga að vera, Ef til vill hef
ég veitt honum meiri eftirtekt
vegna þess, að mér var kunnugt
um, að hann var einn hinna 6
djarfhuga íslenzku glímumanna, er
sóttu olympiska leikmótið í Stokk-
hólmi 1912.
Ég kynntist Axel brátt vegna af-
skipta okkar af íþróttamálum. Við
vorum mörg ár samstartsmenn í
íþróttaráði Akureyrar. Þegar pað var
stofnað 1928, var hann emróna
kosinn formaður þess, hefir hann
verið formaður þess lengur en
nokkur annar og sá emi, sem hetir
átt sæti í ráðinu ósiitið frá siomun
þess.
Mér er kunnugt um, að tneð
starfi sínu og beinum tjartramlög-
um hefir hann verið meðal oeztu
liðsmanna ípróttastartsemmnar i
bænum. Hann hafði anægju at
ípróttum og tamdi sér hótsemi,
áreynslu og aðrar iþróttamanna-
reglur til verndar heilsu og
hreysti,
Ég minnist hans sem glæsimenn-
is, góðs félaga og drengskapar-
manns. Það eru fleiri en ástvin-
irnir, sem slfkra manna sakna-
Ámann Dalmannsson.
I