Íslendingur - 24.04.1942, Page 2

tSLENDINGUR
5
Leikstarfseaii á Akirevri.
í tilefni af því, aö Leikfélag Ak-
ureyrar er nú 25 ára gamalt, hefir
blaðið snuið sér til Hallgrítns Valdi-
marssonar, og beðið hann að segja
frá leikstarfseminni á Akureyri fyrr
og síðar, en Hallgrímur er um þá
hluti manna fróðastur. Er hann einn
af stofnendum félagsins og heíir
starfaö í því óslitið síðan. Fer frá-
sögn hans hér á eftir:
Til eru heimildir fyrir því, að
sjónleikir voru syndir hér um 1850.
Voru þeir lengi framan af syndir í
vörugeymsluhúsum kaupmanna, Fóru
leikir þessir slundum íram'á dönsku,
enda sumir leikendanna danskir, þótt
þeir væru búsettir hér. Akureyri
var þá fámennur bær, en allir, sem
vettlingi gátu valdið sóttu leiksýningT
arnar, því það voru þá næstum hin-
ar einu skemmtanir í fábreyttu lífi
bæjarbúa. Fyrstu leiksýningar, er
ég sá hér voru »Hrekkjabrögð Scha-
pins* eftir Móliére og »Ælintýri á
gönguför* eftir Hostrup í Laxdals-
vörugeymsluhúsi 1890. Þá urn voriö
var héraðshátið Eyfirðinga á Odd-
eyri. Þar var sýndur sjónleikurinn
»Helgi magri« eftir M. Jochumsson.
Var það umfangsmikill leikur og
fjöldi leikenda. Á árunum þar á
eftir var aöallega leikið I sláturhúsi
Höepfnersverzlunar, uppi á lofti.
Bekkir voru baklausir og náðu út
undir súð, en þar sátu menn í hnipri
og létu sér vel líka. Útbúnaður
leikenda var og mjög ófullkominn,
í þá daga áttu stærstu verzlanirn-
ar litla fallbyssu hver, sem þær
skutu af, er fagna skyldi skipum
verzlananna, er þau komu á vorin,
eða í kveðjuskyni Við brottför þeirra
á haustin. fVgai; opna skyldi leik
sýningar í sláturhúsinu var »skotið af
sllkri fallbyssu til að kynna bæjar-
búum tímann, og heyrðist þaö vel
um allan bæinn. Efast ég um að
annarsstaðar hafi tíðkast að tilkynna
leiksýningar á svo veglegan hátt.
En smeykur er ég um, að fallbyssur
þessar heíðu þótt léleg vopn á aust-
urvlgstöövunum nú.
Eftir að leikhúsið á Barðsneíi var
reist 1897, batnaði aðstaða til leik-
sýninga, t. d. mun leiksviðið þar
hafa verið hið stærsta, er útbúið
hefir verið hér á landi og áhorf-
endasalur all-rúmgóður. Var hús
þetta notað til leiksýninga þar til
templarar byggðu hús sitt 1906,
þaö er bærinn á nú. Var þá slrax
farið aö nota það til leiksýninga.
Á þessu tímabili var mikið leikið
liér og útbúnaður allur og leikrita-
val tók þá miklum íramförum. Á
síðari hluta þessa tímabils var hér
leikfélag staríandi, sem nefnt heíir
verið »Gamla Ieikfélagið«. Eftir
aldamótin voru margir ágætir leik-
arar hér, svo aö á öðrum tímum
cJs[endingur
ósdar Cesendum sín-
um gCediíegs sumavs
hafa þeir ekki betri verið. Þar á
meðal má nefna: Vilhelm Knudsen,
Halldór Gunnlaugsson lækni, Guðm.
Guðlaugsson, Margréti Valdemars-
dóttur og Pál Árdal, Guðl. Guð-
mundsson bæjarfógeti var og mikill
styrktarmaður leikstarfseminnar og
hafði á hendi leikstjórn.
Þegar kemur fram yfir 191 <1 verð-
ur all-mikil breytúig á leikstarfsemi
hér. Tveir helztu leikendurnir falln-
ir frá og aðrir íluttir burtu. Sáu
þá margir áhugamenn að svo búið
mátti ekki standa. Var þá hafist
handa um stofnun Leikfélags Akur-
eyrar 1917. Stofnendur voru: Gísli
Magnússon, Guðbj, Björnsson, llallgr.
Valdemarsson, Hallgr. Sigtryggsson,
Ingimar Eydal, Jóhannes jónasson,
Jón Steingrímsson, Júl. Havsteen,
Páll Vatnsdal, Sig. E. Hlíðar, Sveinn
Bjarman, Tr. Jónatatisson, ]ónas Jón-
asson, Sigtr. Úorsteinsson, Áöalsteinn
Kristinssou. Fyrsta stjórn: ^ Júl.
I-Iavsteen, Sig, Hlíöar, Hallgr, X'aldi-
marsson. Félagið hóf starfsemi vet-
urinn 1918 með 2 smáleikjum.
Síðan hefir fél. starfað næstum ó-
slitið og leitast viö eítir því sem
kostur. var á að sýna a. m. k. sem
oftast leikrit eftir góða höfunda, þótt
stundum haíi oríið að grípa til létt
metis. Veg'na ýmissa örðugleika, svo
sem fjárskorts, leikendafæðar o. íi.
hefir það auðvitað ekki getað sett
markið svo hátt, sem það hefði frekast
kosið og oft skollið hurð nærri hæl-
um, að fél. yrði að draga úr starf-
semi sinni, en alltaf rættist þó ein-
hvernveginn fram úr. Félagið hafði
fyrstu 10 árin eugan fjárstyrk, Ég
get með hlýjum huga minnst ýmissa
samstarfsmanua frá þessum árum,
t. d. Gfsla Magnússonar, sem um
skeið var gjaldkeri fél. og einn af
aðalleikurum þess, Sig. Hlíðar, Sigtr.
Úorsteinssonar, Tryggva Jónatans-
sonar, I. Eydals og Haraldar Björns-
sonar, er gekk I félagið strax á
fyrsta ári þess, og gerðist brátt hinn
bezti og ótrauðasti starfsmaður, unz
hann lét- af störfum vegna brott-
flutnings. Fyrstu árin vorum við
kvenmannslausir í Leikfélaginu, en
síðan fóru konur að tínast I það, en
jafnan hefir orðiö að fá konur utan
fél. til að leika. Koina mér þá I
hug frúrnar Rósa ívars, Anna Pálsd.
Jóhanna l’órðard. og Póra Havsteen,
er var ein af skemmtilegustu leik-
konum, er með L. A. hafa unnið,
Félagið hefir stofnað til leiksýninga
með nokkrum gestum. Fyrst frú
Guðrúnu Indriöadóttur (í Höllu I
Fjalla-Eyvindi) 1921—22, og síðar
meö Adam Poulsen leikara frá
Kgl. leikhúsinu í Khöfn. Lék hann
Ambrosius I samnefndum leilt 1926.
Úá heíir L. A unnið með Ieikflokk-
um frá Rvík, er koinið hafa til Ak.
Árið 1^27 fluttist Ágúst Kvaran
frá Reykjavlk hingað til bæjarins.
Hafði farið mikið orð af honum
þaðan sem einum af glæsilegustu
leikurum Leikfélags Reykjavíkur, og
hugði L. A. því gott til að geta
fengið hann til samstarfs, L. A.
samdi við Har. Björnsson er þá
dvaldi við leiknám i Khöfn að koma
Maðurinn minn og faðir okkar,
Axeí Kristjánsson, kaupmaður,
andaðist að Garði fimmtudaginn 16. apríl. - Jarð-
arförin auglýst síðar.
Eiginkona og börn.
til Ak. og standa fyrir nokkrum leik-
sýningum. I.ék Kvaran sitt fyrsta
hlutverk hér þá, Natan I »Dauði
Natans Ketilssonart. Vakti leikur
hans þar hina mestu hrifningu. Eins
og kunnugt er, hefir Ágúst Kvaran
tekið síöan mjög veigamikinn þátt í
leikstarfsemi hér, bs*öi sem leikari
og leikstjóri. Telst mér svo til,
að hann hafi stjórnað alls 1o leik-
sýningum. I3ar á meðal allllest
stærri dramatísk viðfangsefni síöari
ára.
Jón Norðfjörð lék fyrst m'eð L. A.
1922 í smáleik, er þá var sýndur,
en annars byrjar hann aðalleikstarf-
semi slna nokkru siðar en Har.
Björnsson og Kvaran, enda yngri
maður en þeir, Hann inuu hafa
haft á hendi leikstjórn á 8 leiksýn-
ingum, og sem kunnugt er, leikið
raörg áríðandi hlutverk af prýði.
Þaö lætur því að líkindum, aö hinir
tveir síðasttöldu hafa aðallega mótaö
starfsemi félagsins á síðari árum,
tíjörn Sigmundsson helir lengi
verið gjaldkeri félagsins og leyst
þaö af hendi af liinni mestu prýði
og enníremur veriö mjög hlutgeng-
ur leikari. E’reymóður Jóhannsson
málari var um eitt skeið einn af
aðalmönnum félagsins. Hanti geröi
leiksviöið úr garöi með hringtjaldi
að erlendri fyrirmynd fyrstur xranna.
Hann, Vigfús f*. Jónsson og Haukur
Stefánsson hafa málað leiktjöld en
Tr. Jónatansson séð um gervi leik-
enda, og hafa allir þessir menn leyst
störf sín snilldarlega.
Niðurl.
Atmælissýning Leikfél. Ak-
ureyrar á »Nýársnóttinni« fór fram
s. 1. sunnudag. Hófst hún meö því,
að Geysir ■ söng nokkur lög, en
síðan flutti Jóhann Fríinann ritstjóri
ræðu. Að sýningu lokinni voru
leikendur og leikstjóri kallaðir fram
og flutti leikstjórinn, Jón Norðtjörð,
ávarp til leikhúsgesta, þar sem hann
þakkaði þeim kornuna og vinsemd
1 garð leikfélagsins.
H/úskapur: Ungfrú Ilólmfríð-
ur Hannesdóttir írá Víðigetði (
Eyjaíirði og Gunnar Ihorarensen
skrifstofumaður hjá Oliuvetzlun ís-
lands hér í bæ.
Dánardægur: Nýlátin er hér
í sjúkrahúsinu frú Jóhauna Kondrup,
er um eitt skeiö var ráðskona lleilsu-
hælisins í Kristnesi.
Barnastúkan Bernskan hehlur
fund n. k. sunnudag 26. þ m. kl. 2
e. h. I Skjaldborg. Ivosning em-
bættismanna. tí flokkur skemmtir.
Mætið öll á síöasta fnndi vorsins.
Nýársnóttin veröur sýnd annað
kvöld og sunnudagskv. Aðgöngu-
miðar seldir frá kl. 1 báða dagana.
Barnastúkan »Sakleysfö<
heldur fund n. k. sunnudag kl. 10
f. h. l’ar verður gefin skýrsla um
hlutaveltuna, aíhent ílokkaverðlaun
stúkunnar, rætt um sumaríerðalag,
kosinn fulltrúi á Stórstúkuþing o. 11.
Félagar beðnir að fjölmenna,
Vísitalan fyrir aprílmánuð hefir
reynst óbreytt, 183,
DtvarpsráD kosiD.
Á fundi í sameiuuöu Alþingi var
útvarpsráö nýlega kosið. Aðalmenn
voru kjörnir;
Árni Jónsson frá Múla, Valtýr
Stefánsson ritstj. Jón Eyþórsson
veðurfræðingur Pálmi Hannesson
rektor og Finnbogi R, Valdimarsson
verkfr,
Varamenn:
Jóhann Hafstein lögfr. Páll Stein-
grímsson ritstj. Sig. Baldvinsson. sr.
Sveinn Víkingur og G'uÖjón Guö-
jónsson.
Pá voru kosnir ylirskoðun.irmenn
ríkisreikninganna, Jón Pálmason,
Jörundur tírynjólfsson og Sigurjón
A. Ólafsson.
áiölnvei’ð
á vindlingum
Útsöluverð á amerískum vindlingum má eigi vera hæjra en
hér segir:
Lucky Strike ............ 20 stk. pk. Kr. 1,90 pakkinn
Raleigh ...... 20 1,90
Old Gold 20 - - 1,90
Kool 20 - — 1,90
Viceroy 20 - — 1,90
Camel - — 2,00
Pall Mall 20 2,20
Utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar má útsöluverðið vera 3%
hærra en að framan greinir, vegna flutningskostnaðar.
Túbakseinkasala ríkisins.