Íslendingur - 01.03.1946, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Föstudaginn 1. marz 1946
Pjetur Zophoniasson
ættíræðingur
Innilegustu þakkir til allra þeirra, fjær og nær, sem sýndu
mér samúð og margskonar vinsemd við fráfall og jarðarför
mannsins míns,
Árna Þorvaldssonar,
fyrrv. menntaskólakennara.
Jónasína Hallgrímsdóttir.
0
Hjartans þakklœti fœri ég öllum þeim, sern
glöddu mig með heimsóknum, gjöfutji, blómum
og skeytum d sjötugsafmœli mínu 23. febr.js. l.
Guð blessi ykkar framtíð.
Jónina Guðmundsdóttir
frá Húsabatctca.
i
Hann var einn þeirra manna, sem
vann meðan dagur entist. Við von-
uðum, vinir hans, að ævidagurinn
yrði lengri en þetta. Jeg held, að,
hann sjálfur hafi líka í lengstu lög
vonað, að sjer yrði lengra iífs auð-
ið, því að áhugamálin voru mörg og
starfsþráin sterk, en hins vegar veit
jeg, að hann átti örugga von um líf
eftir dauðann. Hann trúði kenning-
um kristinnar kirkju um æðstu sann-
indi kristindómsins. Sáttur var hann
við guð og menn. Hann var mörgum
betur búinn til ferðar í leiðangurinn
mikla, inn á braut eilífðarinnar.
Jeg fylgdist með þraulaferli vinar
míns síðustu mánuðina. Hann hafði
ekki á heilum sjer tekið síðustu fimrn
mánuði ævinnar. En mitt í veikind-
unum var áhuginn á hugðarefnunum
sívakandi. Hann var svo lánsamur
um dagana að eiga alltaf áhugamál.
Honum var nautn að vinna í þjón-
-ustu þeirra, en einmitt þess vegna
gætti hann þess oft lítt, hvað hann
mátti bjóða sjer. Kraftarnir entust
því skemur en bæði harin og aðrir
gerðu ráð fyrir. Dagsverkið er líka
orðið mikið. Inn stóri barnahópur
er allur upp komirin, mannvænlegur
og settur til starfa. — Starf hans í
þjónustu bindindismálsins og Reglu
góðra templara var^rðið margþætt
og langt, frjótt og áhrifamikið.
Brautryðjandaslarf hans á vegum
skáklistarinnar hjer á landi var
löngu viðurkennt. Loks liggja eftir
hann mörg og merkileg rit á sviði
ættfræðinnar, sum prenluð, en enn-
þá fleiri þó geymd í handriti í skrif-
borði hans og í bókaskápum.
Auk hindindismála, Reglunnar,
skákrnála og ættfræði ljet Pjetur Zop-
hóniasson stjórnmál mikið til sín
taka langt skeið ævinnar, og reynd-
ust handtök hans drjúg einnig á því
sviði. Þá gegndi hann nærfellt 30 ár
umsvifamiklu starfi í Hagstofu ís-
lands, og geta menn sjeð-í Arbók
Hagstofunnar 1930 vitnisburð þann,
er hagstofustjóri gefur honum. Um
skeið var liann bankastarfsmaður og
ritstjóri, skamma hríð verzlunarmað-
ur á unga aldri. Reikningsmaður var
hann ágætur. Hann var slík ham-
hleypa til vinnu, að fáir munu hafa
verið hans jafningjar. Auk þess, sem
nú hefir verið talið, vann inn góð-
frægi vinur vor margháttuð störf í
fjölmörgum félögum, og lentu að
jafnaði vandasömustu og tímafrek-
ustu störfin á honum, því að bæði
treyatu fjelagar hans honum manna
bezt, og svo var hann sjálfur fús til
starfa og varð ætíð mikið ágengt, er
hann tók sig til.
Það er eins og sumir menn hafi
alltaf nógan tíma, þó að alkunnugt
sje, að þeir sjeu störfum hlaðnir.
Svo var um Pjetur Zophóniasson.
Hann hafði líka tíma til að skemmta
ssjer og vinum sínum, og engan mann
hefi jeg þekkt, sem kunni jafn vel að
skemmta sjer og Öðrum sem hann,
og hann kunni þá list að láta engum
leiðast, er þar voru í sveit, sem hann
stjórnaði, og það var sama, hvort
þeir voru ungir eða gamlir, lærðir
eða fáfróðir, konur eða karlar. Ekki
var síður ánægjulegt að vera með
honum einum. Honum var glatt í
skapi. Hann var uppörvandi, fræð-
andi, góðgjarn og gestgjafi mikill.
Mjer leið betur með honum en flest-
um öðrum, og svo mun hafa verið
um marga aðra. Vinsældir hans voru
líka miklar og almennar. Hann vildi
hverjum manni greiða gera. „Kon-
ungs hafði hann hjaría“.
Ekki má ljúka svo minningarorð-
um um Pjetur Zophóniasson, að ekki
sje minnst á jólin. Hann var mesti
jólamaður, sem jeg hefi þekkt. Elsk-
aði hann þá ljóssins hátíð og gerði
hana börnum sínum og vinum svo
yndislega og á margan hátt svo eftir-
minnilega, að fá dæmi munu slíks
finnast. Börn hans sögðu alltaf, ef
þau hjeldu ekki jól í föðurhúsum,
að þau ætti engin jól. Pjetúr byrjaði
að kaupa jólagjafirnar í október, og
undir eins og skuggar haustsins
lengdust, byrjaði hann að hlakka til
jólanna. Svo var þáð fram á hinztu
stund. Þetta lýsir manninum vel.
Pjetur vann að því með mörgu móti
að gera aðra glaða og hamingju-
sama. Hann vissi og skildi vel, að
mesta hamingjan er fólgin i því að
gera aðra hamingjusama.
Pjetur Zophóniasson var vel kvænt
ur. Guðrún Jónsdóttir, kona lians,
frá Asmundarstöðum, var glæsileg,
gáfuð og góð kona. Fjárhagur þeirra
hjóna var oft örðugur, þó að þau
ynni bæði mikið, því að batnahóp-
urinn var stór og þarfirnar því mikl-
ar. En hún stóð trygg og dugandi
við hlið manns síns og gerði mikið
úr litlu.
Mikils mat líka Pjetur konu sína
og unni henni heitt alla tíð, og því
meira mat hann liana, sem lengra
leið á ævi hans. Heyrði jeg það oft
síðustu árin, er hún bar í tal okkar
á milli.
#
Lengi munu bindindismenn á ís-
landi minnast Pjeturs Zophóniasson-
ar. Taflmennirnir einnig. Vinirnir
munu geyma minninguna um hann
í heiðri, umvafða hlýjum hug.
En um það blandast mjer ekki hug
ur, að fræðistörfin munu lengst halda
minningu Pjeturs á lofti af öllu því,
sem hann gerði um dagana. Ritverk
hans um ættvísi munu geymast öld-
um og óbornum. Þau munu verða
honum varanlegur mimiisvarði.
#
Pjetur Zophóniasson var fæddur
í Goðdölum 31. maí 1879. Voru for-
eldrar hans Zophónias Halldórsson
prestur þar og síðar prófastur í Við-
vík, og kona hans Jóhanna Jónsdótt-
ir háyfirdómara Pjetúrssonar. Flutt-
ist með foreldrum sínum að Viðvík
og ólst upp með þeim fram um tví-
tugt. Gagnfræðingur frá Möðruvöll-
um 1898. Var við verzlunarnám í
Kh. 1898—1900. Átti heima í Rvik
frá 1900 til dauðadags. Stundaði
banka- og verzlunarstörf um skeið.
Ftr. í Hagstofu íslands 1915—1943.
Fjekk lausn frá 1. marz 1943 með
fullum launum til þess að helga
krafta sína ættfræðum einvörðungu.
Endurskoðandi bæjarreikninga
Rvíkur 1920—1928. í frkvn. Stór-
stúku íslands í I. 0. G. T. 1905—
1911, 1930—1932, 1940—1941 og
1945 til dauðadags. Stórtemplar var
hann 1930—1931. Formaður Um-
dæmisst. nr. 1 árið 1901 og marg- •
sinnis síðan. Umbm. stórtemplars í
stúk. „Verðandi“ rúm 30 ár (til
dauðadags). Mætti á hástúkuþing-
inu í Kristianiu 1914 sem ftr. Stór-
stúku íslands. Ftr. á Stórstúkuþingi
yfir 40 ár. Stofnaði margar stúkur.
Stofnandi Skemmtifjelags Góðtempl-
ara í Rvík og jafnan í stjórn þess. —
Aðalstofnandi Taflfjelags Rvíkur*
1900 og form. þess um hríð. Form.
Skáksamb. íslands og fjekk það tek-
ið inn í Skáksamband Norðurlanda
og í Alþjóða-Skáksambandið. Ftr. á
skákþingi Norðurlanda í Osló 1928
og í Gautaborg 1929. Skákmeistari
íslands 1901—1912. í stjórn Nátt-
úrufræðifjel. íslands 1907—1910. í
stjórn sljórnmálafjel. Fram 1905—
1910. Settur þjóðskjalavörður - um
hríð 1935: Ritstj. Þjóðólfs 1910—
1911, Árvakurs 1913—1914 og
Templars 1904—1909. Tefldi lifandi
manntafl á þjóðhátíðum Rvíkur
1902 og 1903 (það elíki tefll endra-
nær hjer). Forseti Ættfræðifjelags
íslands frá stofnun 1945 til dauða-
dags. í útgáf ustj órn skagfirzkra
fræða. Heiðursfjelagi Skáksambands
íslands, Taflfjelags Rvíkur, Stór-
stúku íslands, Umdæmisst. nr. 1 og
stúk. Verðandi nr. 9.
Pjetur Zophóniasson andaðist í
Landsspítalanum í Rvík 21. febr. s.l.
B. r.
Skíöamót Akureyr ar
1946
Skíðamót Akureyrar 1946 hefst
sunnudaginn hinn 10. marz, og verð-
ur þó keppt í svigi kvenna og karla
A-, B- og C-flokks. Einnig verður
keppt í stökki karla eldri og yngri
flokks, og auk einstaklingskeppnanna
cru sveitarkeppnir á milli fjelaga. í
skíðastökki er keppt um Stökfebikar
Akureyrar^ sem Morgunblaðið gaf
árið 1943. Er hann sveitarverðlaun
þess fjelags á Akureyri, sem hverju
sinni á bezta þriggja manna stökk-
sveit. Er fyrst var keppt um bikarinn
árið 1943, vann' hann íþróttafjelag
M. A., en árin 1944 og 1945 vann
hann Knattspyrnufjelag Akureyrar.
í svigi karla er sveitarkeppni í .A- og
B-flokki um Svigbikar Akureyrar,
en hann vinnur það fjelag á Akur-
eyri, sem hverju sinni á bezta fjög-
urra manna svigsveit í A- og B-fl.
saman. Þann bikar vann K. A. til
eignar veturinn 1944, og*ennfremur
vann það hann 1945, en þá var enn
enginn bikar til að keppa um, sem
væntanlega rætist þó úr um nú í vel-
ur. Þá er og sveitarkeppni í svigi
kvenna um þriggja béztu kvenna
svigsveit Akureyrar, Þá sveitar-
keppni vann sveit íþróttafjelagsins
Þórs síðastliðinn vetur.
I næsta blaði verður greint frá,
hvar og hvenær keppnirnar eru ráð-
gerðar.
Bæiarmál
Bæjarblöðin hafa verið að flytja
þá tilkynningu frá bæjarstjórninni,
að hafnargjöldin hækki um 100%,
þ. e. verði frá síðast liðnum mánaða-
mótum helmingi hærri en áður.
Það, sem vekur athygli í þessu
sambandi, er ekki hækkunin sjálf,
þó að 100% kostnaðarhækkun í
einu hljóti jafnan að teljast mikil,
heldur það, að ekkert blaðanna virð-
ist hafa neitt við þessa ráðstöfun að
athuga. Baráttublaðið Dagur fyrir
niðurfærslu dýrtíðarinnar virðist
tiafa dottið út af línunni, en þó von-
andi ekki farið úr neinum mikils-
verðum liðamótum, og vökumenn
alþýðunnar gegn allri skattahækkun
á almenning virðast hafa verið eitt-
hvað vant við látnir, og eru þó vöru-
gjöldin sá skattur, sem verst kemur
niður allra skatta á hinar stærri og
efnaminni fjölskyldur: Hins vegar
er á það að líta, að gjöldin til hafn-
arsjóðs dreifast á svo marga, að
þeirra gætir.ekki svo mjög í útgjöld-
um hvers einstaks, sem og það, að
þeir, sem hafnarinnar njóta til flutn-
inga að sjer og frá, hvort sem þeir
eru bæjarmenn eða utanbæjar, verða
og eiga að gjalda höfninni fyiii
þessi not, eftir því sem hún þaif til
að fullnægja hafnarþörfinni. Bendi
þögnin um þessa miklu hækkun, sem*
þó er ekki tiltölulega mikil, miðað
við aðrar verðhækkanir hin 'síðustu
ár, á, að þetla sjónarmið sje að
verða ljósara, ber að fagna auknu
víðsýni á þessu sviði. En þó að skatt-
greiðendurnir uni þessari hækkun að
öðru en þá því, að telja að höfnin
hefði átt að vera búin að fá þenna
tekjuauka fyrir 4—5 árum, þá verð-
ur bæði hafnarnefnd og bæjarstjórn
að hafa í huga, að þeir ætlast til, að
tekjuaukanum verði einungis varið
til þess að tryggja og auka notagildi
og lekjur hafnarinnar. Því eins og
notendum hafnarinnar ber full gjald-
skylda fyrir afnotin, eins ber þeim
ekki og eiga ekki að þola skattlagn-
ingu með hafnargjöldum til nýbygg-
inga eða atvinnurekstrar, sem liggja
utan við eðlilegt verksvið og íikyldu
hafnarinnar. Jeg bendÞá þetta i til-
efni af því, að nú er mjög talað og
skrifað um, að bærinn fari að
byggja og reka eitt og annað við
höfnina, jafnvel með hækkun hafn-
argjaldanna, en sem höfnin hefir þó
engar aðrar skyldur við en sem
hvern annan inn- og úlflytjanda.
Það er t. d. talað um að byggja
og reka tunnuverksmiðju o. fl.
Fjárframlög til þess áð veita slík-
um og öðrum atvinnurekstri nauð-
synleg hafnarskilyrði eiga að sjálf-
sögðu að koma úr hafnarsjóði eða
á hans vegum eftir ástæðum, en
bygging verksmiðjuhusa og tunnu-
framleiðsla er auðvitað alveg utan
við verksvið hafnarinnar og- fjarri
öllu lagi að reisa eða reka þvílík fyr-
irtæki hieð almennum hafnargjöld-
um eða á ábyrgð hafnarsjóðs.
Sýnist einhverjum gæta mótsagn-
ar í því, sem hjer er sagt, um skyldu
hafnarinnar til að veita hverju fyrir-
tæki naúðsynleg hafnar- og af-
greiðsluskilyrði, og afstöðu minnar
til framkvæmdanna norðan við Odd-
eyrina, vil jeg strax leiðrjetta þann
misskilning. Jeg hefi ekki verið á
móti Oddeyrarævintýrinu svokall-
aða, vegna þess að jeg telji ekki
sjálfsagt, að höfnin, að því leyti, er
til hennar tekur, veiti skipaiðnaðin-
um viðunandi starfsskilyrði, heldur
einungis fyrir það, að jeg hefi
litið svo á, að væru hafnarskilyrði
fyrir þenna iðnað eklci viðhlítandi
austan á Oddeyrartanganum, norð-
ur af slátur- og frystihússlóðinni, þá
bæri að velja til þess aðra staði inn-
an hafnarinnar, þar sem engu þyrfti
að kosta til öldubrjóta í þessu sam-
bandi eða uppgraftrar einungis til
að fá nægilegt dýpi að dráttarbraut-
um. En aðeins þetta tvennt mun
verða þarna ytra, samkv. áætlun verk
fræðings og þeirri byrjunarreynslu,
sem fengin er, ekki undir 5 milljón-
um, og má með fullu sannmæli kalla
því fje fleygt í sjóinn.
Nl. næst.
Sveinn Bjarnason.
Aheit á Strandarkirkju, afhent
blaöinu kr. 60,00 frá J. K. og kr.
10,00 frá J. W.
SMOKINGFÖT
til sölu og sýnis á
Saumastofunni „Draupnir“ h.f.,
Skipagötu 6.
S T O F A
til leigu nú þegar í
Helga-magra stræti 22.
% í
|Gæsadúnn og hálfdúnni
Ifyrirliggj andi. ó
Sængurdukur, I
aðeins handa þeim, sem kaupa X
dún hjá okkur. |
ÁSB YRGI h. f. I
og Söluturninn við Hamorstíg
fl

I FEIKNA-ÚRVAL AF
k®
i
i
I
8
I
i
Veggfóðri
nýkomið.
Fvlvl
I Byggingavömv. Tómasar Björnssonar h.f.
Sími 489
I
8
Akureyri ||