Íslendingur - 23.08.1946, Blaðsíða 3

Föstudaginn 23. ágúst 1946
ÍSLENDINGUR
3
Pað er löng leið til Tipperary.
eftir james ConnoSIy, M.A.
írski menn tamaðurinn, James Connolly, magister, sem liér var ný-
lega á jerð, hefir ritað eftirfarandi grein fyrir íslending. Fjallar grein-
in um írska liéraðið og borgina Tipperary, sem frœg var orðin vegna
söngsins „It’s a long way to Tipperary“, sem margir Islendingar kunna.
Er greinin bœði skemmtileg og fróðleg.
ÍSLENDINGUR
Rilstjóri og ábyrgðarmaður:
MAGNÚS JÓNSSON.
Útgefnndi: BlaSaiUgáfufél. Akureyrar.
Skrifstofn Hafnaratr. 101. Sfmi 354.
Auglýelngar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Pósthólf 118.
Aumingja
fátæklingarnir.
Allir þekkja barlómsstefnu þa,
sem Framsóknarmenn hafa rekið í
þjóðmálum, síðan þeir urðu utan
gátta í stjórn landsins. Nú er þessi
barlómur þeirra kotninn á svo hátt
stig eftir kosningarnar, að þeir telja
það eina meginorsökina fyrir ósigri
sinum, að þeir séu svo fátækir, að
þeir hafi engin efni á að halda uppi
neinni áróðursstarfsemi. Sjálfstæðis-
menn hafi alla peningana, sósíalist-
isku flokkarnir sterk verklýðssamtök,
en aumingja Fratnsóknarmennirnir
eigi engan að og enga peninga. Verði
þeir einungis að treysta á skynsemi
fólksins, og svo brást hún líka. Það
liggur við, að brjóstgóðir m»nn geti
tárasl yfir þessu ömurlega lífi Frarn-
sóknarflokksins.
Þeim, sem þekkja nokkuð til fer-
ils og starfshálta þessa ágæta stjórn-
málaflokks, hættir þó ekki svo mjög
til þess að tárast yfir þessum rauna-
tölum, heldur furðar þá öllu fremur
á hinni dæmalausu hræsni og ósvífni,
sem í þeim felst.
Enginn flokkur hefir Framsóknar-
flokknum fremur heitt valdi fjár-
magns og forréttinda til þess að efla
áhrif flokksins. Sá mæti maður Bern-
harð Stefánsson forðast að niinnast
á kaupfélögin í hinum frægu eftir-
mælum sínum um kosningarnar. Ó-
líklegt er þó, að hann hafi gleymt
þessum merku samtÖkum, úr því að
hann minntist á verklýðsfélögin og
áhrif þeirra. En þótt svo kunni að
vera, þá rnunu flestir aðrir háfa
hugsað til þeirra, er þeir lásu grein
Bernharðs Stefánssonar. Það vita
allir landsmenn, hvernig samvinnu-
'félögum hænda hefir verið heitt aí-
Framsóknarflokknum undir því yfir-
skini, að verið væri að efla sam-
vinnustefnuna. Kaupfélagsstj órarnir
hafa vcrið vandlega valdir eflir póli-
tískri línu flokksins, og félögin hafa
á hverjum stað verið gerð að nokk-
urskonar sellu í haráttuliði Fram-
sóknarflokksins. Blöð flokksins hafa
verið bæði leynt og ljóst studd fjár-
hagslega af kaupfélögunum og hér
á Akureyri auglýsir KEA t. d. fyrir
hundruð króna í hverju blaði af
„Degi“, en ekki fyrir eina krónu í
„íslendingi“. Þá hefir einnig sú inn-
heimtuaðferð víða líðkast hjá Fram-
sóknarhlöðunum, að þau hafa verið
færð inn í reikninga hjá viðskipta-
tnönnum kaupfélaganna. Þetta vilja
Framsóknarmenn ekki minnast á, og
það að vonum, en þeir verða þó
að sætta sig við það, að þelta sé rifj-
að upp, þegar þeir eru að belgja sig
1,1 af vandlætingu út af allskonar
®yndum, sem þeir þykjast sjá aðra
drýgja.
Framsóknarmenn eru áreiðanlega
ekki fátækari af fé en aðrir, þótt þeir
hafi nú að vísu ekki lengur opinbera
liitlinga til þess að verzla með. Hitt
er satt, að þeir eru að verða fátæk-
ari að áhrifum síðan bændur losn-
uðu af skuldaklafanum hjá kaupfé-
lögunum, og bera síðustu kosningar
þess ljóslega merki. Þeir rnunu því
þannig brátt verða örsnauðir af
fylgi, ef þeir halda áfrarn á þeirri
braut, sem þeir hafa markað sér.
Þdr varð Norburlands-
meistari í handkoatt-
ieik.
EINS og kurtnugt er, urðu öll fé-
lögin jöfn að stigatölu, þegar keppt
var um Norðurlandsmeistaratignina
í handknattleik kvenna fyrir nokkru
síðan. Var mótið því endurtekið um
síðustu helgi, og kepptu þá sömu fé-
lög og í fyrra sinnið.
A föstudagskvöld kepptu Þór og
K. A., og varð jafntefli, 7:7.
Á laugardag kepptutK. A. og Völs-
ungar frá Húsavík, og vann K. A.
með 5:2. — Þenna sama dag keppti
1. fl. karla úr K. A. og Þór, og vann
Þór þann leik með 4:3.
Á mánudagskvöld vann Þór Völs-
unga með 8:4, og Þór vann þá K. A.
með 6:1. Vann því Þór mótið.
Mótinu lauk með sameiginlegri
kaffidrykkju að Hótel KEA.
Konurnar og Akureyri
OFT hefir verið' um það’ lalað, a'ð kon-
ur létu sig litlu varða opinber mál, en hvað'
sem sall kann a'ð vera í því, þá getur það'
ekki ált við' konurnar liérna á Akureyri.
Samtök kvenna hafa unt langt skei'ð'haft
forustit í ýrnsum merkuslu menningarmál-
um þessa bæjarfélags og allt þeirra starf
hefir miðað’ að' ]iví a'ð fegra bæinn og efla
andlega og líkamlega heitbrigði bæjarbúa.
Af hinum ýrnsu baráttumálum kvennanna
eru þó þrjú merkust: Lystigar'ðurinn, kirkj
an og sjúkrahúsið. Tvö liinna fyrrnefndu
hafa.verið’ myndarlega lil ’lykta leidd og
hi'ð þriðja komi'ð á góðan rekspöl, og öll
sú mikla fyrirliöfn og érfi'ði, sem fjölmarg-
ar konur, eldri sem yngri, lögðu á sig um
síðustu helgi til fjáröflunar fyrir sjúkra-
húsið, sýnir, a'ð þær ælla ekki að skilja
við’ það mál fyrr en það er komið’ í örugga
höfn.
%t. ' -
Góður útisanikomustaður
TUNIÐ sunnan sundlaugarinnar er til-
valinn sta'ður til útiskemmtana, og það þarf
að útbúa þetla svæði þannig, að þa'ð geti
or'ð’ið slíkur skemmtistaður fyrir bæjar-
búa í framtíðinni. KvenféÍagskonuxnar
höf'ðu kornið smekklegum útbúnaði fyrir
á skemmtisvæðinu, en það kostaði niargra
daga vinnu og alveg ófært, að þurfa að
koma upp slíkum útbúuaði í livert sinn,
sem skemmtun er haldin þarna. Hér eiga
því bæjaryfirvöldin að koma til sögunnar
og láta gir'ða túni'ð og reisa þar veitinga-
skála á kostna'ð’ bæjarins. Danspall þarf
«
einnig að útbúa úí gólfborðum. Mætti láta
ltann slanda yfir sumarið, svo að ekki
þyrfti að’ slá upp palli í hvert sinn, sem
samkoma er lialdin. Myndi þetta án efa
verða til þess, a'ð fleiri útisamkomur yr'ðu
haldnar og ólíkt lieilsusamlcgra að
ÉG er ættaður frá Tipperary, og t
margir íslendingar hafa beðið
mig að rita eitthvað um þenna stað,
sem hlotið hefir rnikla frægð vegna
söngsins, sem náði svo mikllli hylli
hermannanna í fyrri heimsstyrjöld-
inni. Söngur þessi varð vinsæll háð-
um megin við víglínurnar eins og
söngúrinn „Lili Marlene“ í þessari
styrjöld, og Þjóðverjar sungu.hann
engu síður en Englendingar, Banda-
ríkjamenn og Frakkar. Eftir lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar komu
enskir hermcnn þúsundum saman til
írlands, einkum til þess að sjá stað-
inn, sem þeir höfðu svo oft sungið
um. Nú, eftir þessa styrjöld, koma
þeir í engu minni hópum til írlands,
því að þar er nóg af mat, og þægi-
legt og ódýrt að lifa þar. Og einn af
fyrstu stöðunum, sem þeir ætíð heim
sækja, er Tipperary.
Orsök frægðarinnar
OG hvernig stendur þá á því, að
staður þessi hefir hloti'ð slíka frægð
sem nokkurskonar paradís hennann-
anna, þar sem stríðsþreyttur hermað-
urinn gelur livílzl í fögru umhverfi?
Eg veit það ekki, en ég skal lýsa
skemmta sér undir beru lofti í góðu vcðri
en kúldast inni í reyk og hitasvækju kaffi-
húsanna.
Síminn og hraðsamtölin
ENN kvartar fólk látlaust yfir símanum.
Innanbæjarkerfið hér á Akureyri er or'ð’ið'
mjög af sér gengið' og brýn nauðsyn ú að’
Tá seni fyrst sjálfvirka mið’stöð. Þá Itefir
það einnig verið miklum erfiðleikum bund-
ið' að fá síma, og rnunu ýmsir liafa be'ðið
hér árum.saman eflir símatækjum. Stríðið'
hefir torveldað framkvæmdir á þessu svið'i
sem öðrum, on þess er a'ð vænta, að þegar
liafi verið ger'ðar ráðstafánir til þcss a'ð
konta símamálunum liér í bæ í viðundandi
horf.
Og svo eru það langlínurnar og hrað-
samtölin. Meginhluti af öllum samtölum
nú cr a'ð verða hraðsamtöl, ef það skal
kallast hraði að fá samtal eftir jafnvel
klukkutíma til tvo tíma, en á símamáli
heitir það þó hrað’samtal og kostar þre-
falt gjald. Og þcir, sem ckki vilja cða geta
veitt sér þann munað að tala þessi svoköll-
u'ðu hraðsanttöl, verða jafnvel að bí'ða
dogunt saman, þegar um minni stöð’varn-
ar cr að’ ræ'ða. Er hætt við’, a'ð þetta yrði
ekki þolað, ef einkafyrirtæki ættu í lilut.
Þessi fjáröflunaraðferð símans er ckki
að' kenna hinum einstöku stö'ðvum, heldur
yfirstjórn símans. Stöðvarnar reyna a'ð’
hraða afgreið'slu samtalanna eftir mætti,
en langlínurnar eru alltof fáar. Engin vi'ð-
unandi lausn fæst á þessu öngþveiti fyrr en
línunum hefir veri'ð fjölga'ð, en á með’an
ver'ð’ur a'ð taka upp skynsamlegri reglu
með hraðsamtölin, og síminn á ekki a'ð'
taka við’ hra'ðsamtalsbeiðnum, nema hanu
gcli afgrcitt þau þegar í sta'ð sem raun-
veruleg liraðsamtöl. Ella eiga samtölin að
reiknast sem einföld sarnlöl.
Tipperary fyrir ykkur, og þá getið
þið’ ef til vill sjálf fundið ástæðuna.
Tipperary er nafn á héraði í Suð-
ur-írlandi. Það er langt frá sjó, því
að það liggur um það hil 100 kíló-
metra inni í landi. Það getur ekki
stært sig af neinu stórbrotnu og
glæsilegu landslagi eins 'og Island,
cn þó hefir héraðið sinn sérstaka
yndisþokka. Hæstu fjöllin eru aðeins
10Q0 metrar, og halli þeirra er af-
líðandi. Hlíðarnar eru að mestu
skógi vaxnar allt upp að fjallsbrún,
og gefur það landslaginu þægilegan
og hlýlegan blæ. Þarna er frjósam-
asti jarðvegurinn á öllu Irlandi, og
dalurinn mikli 4 miðhluta Tipperary-
héraðs hefir verið kallaður „Gull-
dalurinn“ vegna hinna miklu akra
með gullleitu korni, sem vex þarna
mjög vel á sumrin.
Það hefir oft verið sagt, að íbúar
Tipperary væru mjög latir. Ef til
vill er þetta satt. Jarðvegurinn er
svo frjósamur og auðugur, að upp-
skera er mikil, og fólkið þarf ekki
að vinna mjög mikið til þess að geta
lifað sæmilegu lífi, t. d. hægt að fá
tvær eða þrjár heyuppskérur á ári,
eins og í flestum suðurhéruðum ír-
lands. Bændurnir þurfa þó í raun-
inni ekki mikið hey fyrir húpening
sinn á veturna, því að veðrið er svo
inilt og frost sjaldgæf, að grasið
heldur áfram að vaxa einn til tvo
þumlunga, á veturna og hægt er að
beita búpcningiium alían daginn.
Það þarf aldrei að hafa skepnurnar
inni',’nema á næturnar, og oft eru svi
mildar vetrarnætur, jafnvel í desem-
her og janúar, að hægt er að hafa
búpeninginn úti allan sólarhringinn.
Gómsætir ávextir
ÞETTA skemmtilega og frjósama
land gefur bændunum ríkulega upp-
skeru á hverju ári, hæði epli, perur,
jdómur og kirsuber. í Tipperary er
eplasafi vinsælasti drykkurinn, en
safi þessi er húinn til úr gerjuðum
eplalög. Safi þessi er mjög áfengur,
og fólk, sem ekki er vant drykknum,
getur orðið ölvað af tveimur eða
þremur glösum. írskum börnum er
leyft að drekka þenna safa, því að
hann er talinn liollur, og þegar þau
eru orðin talin fullvaxin, geta þau
ekki orði’ð ölvuð af þessum drykk,
nema með því að drekka mjög mik-
ið af honum. Eg byrjaði að drekka
eplasafa, þegar ég var tíu ára, og
gæli nú drukkið tvo til þrjá lítra af
honum án þess að finna lil áfengis-
áhrifa.
Vegna hins milda loftslags og frjó-
semi, Kefir Tipperary, og reyndar
öllum suðurhéruðum írlands, oft
verið líkt við Ítalíu. Búgarðarnir
eru líkir ítölskum bændabýlum, og
sveitafólkið klæðist á evipaðan hátt
og ítalskt sveitafólk, einkum konurn-
ar, sem hera litskrúðug höfuðföt.
Þá eru einnig litlir asnar notaðir til
þess að flytja smápinkla eins og á
Ítalíu. Stundum eru asnar þessir
látnir draga fagurlega málaða vagna,
en þeir eru ekki rnjög stórir, því að
asnarnir eru afar smávaxnir, næst-
um helmingi minni en litlu, íslenzku
hestarnir. Hinsvegar eru írsku hest-
arnir mjög stórir og heimsfrægir
fyrir það, hversu þeir eru fráir á
fæti. Uppeldi kappaksturs- og kapp-
reiðahesta er stór atvinnugrein í ír-
landi, einkum í Tipperary, því að
undir grassverðinum er' kalksteinn,
'óg í öllum ám og lækjum er mikið
af kalki. Kalkið gerir dýrin stórvax-
in og beinasterk, og nautgripir og
hestar frá Tipperary eru þeir lang-
heztu á írlandi. Árlega eru um eitt
hundrað kappreiðahestar sendir frá
Tipperary til Englands og Ameríku,
þar sem þeir oft bera sigur af hólmi
í helztu kappleikjunum.
íbúarnir eru líkir íslend-
ingum
EG hygg, að ykkur muni geðjast
vel að íbúum Tipperary, því að þeir
eru mjög líkir Islendingum í útliti
og skapgerð. Þar eru þó ekki eins
margir Ijóshærðir og á íslandi, og
margir eru þar dökkhærðir og svart-
eygir eins og í Miðjarðarhafslöndun-
um. Þeir eru mjög vingjarnlegir og
gestrisnir, ræðnir og skcmmlilegir.
Þeim þykir ekkert skennntilegra en
sóla sig allan daginn, masa og ldæja.
Eins og ég gat um áður, eru þeir
fremur lalir, og eykur það þenna
eiginleika, að í þessu frjósama landi
er naumast um nokkra baráttu að
ræða fyrir daglegu brauði. Þeir eru
allir kaþólskir og vinna alls ekki á
sunnudögum eða öðrum hinum
mörgu kirkjulegu helgidögum.
íbúar Tipperary eru mjög hjá-
trúarfullir og trúa á álfa og illvætti.
En álfarnir þeirra eru smávaxnir og
meinlausir og ólíkir hinum skelfi-
legu og grimmu tröllkonum og ris-
utn, sem Islendingar trúðu á. í írsk-
unni er í staðinn fyrir orðið „álfur“
notað orð, sem þýðir „litla fólkið“
eða „góða fólkið“, sem sýnir það,
að sveitafólkið var í rauninni ekki
hrætt við þá, heldur þótti vænt um
þó. Algengasta álfasagan, sem þið
mynduð heyra, ef þið kæmuð til
Tipperary, er sagan um Ceprachoun
eða álfskóarann. Þegar þú heyrir ó-
ljós högg, átt þú að svipast um í
runnunum í kring um þig, og þá
munt þú finna hann þar vera að
gera við skó álfanna. Þú verður að
einblína á hann, og mun hann þá
leiða þig að gullhrúgunni, sem hann
hefir unnið sér inn fyrir að gera við
skó álfanna. En ef þú lítur af hon*
JÞan!<.a6rot