Íslendingur - 19.02.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19. febrúar 1947
ISLENDINGUR
l
Þonkabrot
i . amhald af 4. sí'ðu.
Barnaheirnili.
ÞAÐ er orðin mikil og knýjandi nauS-
syn fyrir Akureyrarbæ, að liér verði kom-
ið upp barnaheimili. í Reykjavík hefir
fyrir alllöngu verið komið upp nokkrum
harnaheimilum, og hafa þau yfirleitt reynzt
vel. Eru uppi liáværar ráddir um það
syðra, að reisa enn fleiri barnaheimili.
í öllum stærri kaupslöðum eru barnaheim-
ili nauðsynleg. Mæður hafa oft lítinn
líma til að annast börn sín með marg-
víslegum önnum dagsins, ekki sízt eins
og nú er, þegar ógerlegt cr að fá stúlkur
til heimilisverka. Niðurstaðan verður því
oft sú, að hörn innan skúlaaldurS verða
að miklu leyti umhirðulaus töluverðan
hluta dags, og gatan leikvöllur þeirra. Þá
er þess einnig að gæta, að oft vinna báð-
ir foreldrar úti, og getur oft staðið svo á,
að það verði mikill fjárhagslegur lmekkir
fyrir heimilið, ef móðirin neyðist til þess
að - hætta að öllu leyti störfum sínum
ntan heimilins.
Góð barnaheimili létta því hæði störf
mæðranna og ertt um leið mikilvægar
uppeldisstöðvar, ef rétt er á málurn hald-
ið. Börnunum er forðað af götunum, en
heimilin hafa þó eftir sem áður næg tæki-
færi lil þess að ltafa áhrif á uppeldi barn-
anna. Það er því mikið menningarmál
fyrir Akureyri að koma upp myndarlegu
harnaheimili, og enn sem fyrr virðast það
ætla að . yerða konurnar, sem ryðja veg-
inn, því að Kvenfélagið „Hlíf“ mun liafa
í hyggju að beita sér fyrir framkvæmd
þessa máls. Á félagið þakkið skilið fyrir
þessa framtakssemi, og er'þess að vænta,
að. þæjarhúar og hæjaryfirvöldin styðji
félagið ■ með ráðum og dáð að hrinda
þessari hugmynd sinni í framkvæmd.
Háreisti í kvikmyndahús-
■ um og leikhusi
ÞAÐ er mesta vandatnál, hversu mörg-
mn gengttr erfðlega að skilja nauðsyn
þess, að reynt sé að forðast eftir megni
alla ónauðsynlega háreisti í kvikmynda-
húsum og á leiksýningttm. Kveðttr stund-
ftm svo ratnmt að þessu, að manni gæti
lielzt til hugar komið, að sumt fólk færi
í kvikmyndahús í þeim tilgangi einttm
að ræða um daginn og veginn. Ennþá
meinlegra er það þó, þegar fólk er með
háreisti eða óþarfa ttmgang á leiksýn-
ingtim. Það sþillir ekki aðeins ánægjtt
áhorfenda og áheyrenda, heldur er til
mikilla óþæginda fyrir leikarana.
Fólk ætti nú að reyna fyrir alvörtt að
sameinast ttm að eyða þessttm leiða ó-
sið. Illt er að koma of seint á kvikmynda-
sýningar, en óþolandi, þegar um leiksýn-
ingar er að ræða. Ætli í rauninni að loka
húsinu áður en sýning hefst. Þá þarf fólk
ttmfram allt að forðast öll samtöl og aðra
háreisti, meðan á sýningum stendur. —
Leikfélag Akttreyrar er nú að hefja sýning
ar á stórhrotnu og áhrifaríku leikriti, þar
sent kunn leikkona úr Reykjavík leikur
aðalhlutverkið. Ættu leikhúsgestir að
leggja sig fram um að sýna það, að Ak-
ureyringar standi ekki aðeins Sunnlend-
ingum jafnfætis heldur miklu framar um
leikhúsamenningu, ef það mætti kallast
svo.
Vafasöm leið
MINNST var á það hér í blaðinu um
daginn, að fram væri komin á Alþingi
þingsályktunartillaga ttm uppsögn land-
helgissamningsins, sem gerður var af Dana
konungi og dönsku stjórninni við Breta
árið .1901. Það er ánægjulegt, að áhugi
Alþingis skttli vera að vakna á þessu stór-
kostlega hagsmttnamáli og réttlætismáli ís-
lenzku þjóðarinnar, en hinsvegar er nauð-
synlegt að flana ekki að neinu, því að mál
þetta er viðkvæmt og öll víxlspor hættuleg.
í hinum glöggtt og rökföstu greinum Júlí-
ttsar Havsteen, sýslumanns, sem mun hafa
verið dreift meðal þingmanna, sýnir hann
fram á það, að Danir hafa, að íslending-
um óspurðum, afsalað erlendri þjóð til
frjálsra afnota hluta af íslenzku yfirráða-
svæði. Danakonungur og danska stjórnin
höfðu að sjálfsögðu hvorki lagalegan né
siðferðilegan rétt til slíkra óhæfuverka.
Islcndingar liljóta því að mótmæla þvf, að
samningurinn frá 1901 sé á nokkurn hátt
hindandi fyrir þá. Er því mjög vafasamt,
hvort vér eigum að viðttrkenna gildi hans
með því að segja liontim upp. Virðist eðli-
legra, með hliðsjón af því, hvernig samn-
ingttrinn er til orðinn, að íslenzka ríkis-
stjórnin tilkynni aðeins hrezku stjórninni,
að hún teldi þetta réttindaafsal erlends
ríkis á íslenzkum landsréttindum ekki
bindandi fyrir hið fullvalda íslenzka lýð-
veldi og myndi því hin forna landhelgi ís-
lands hér eftir verða látin gilda — og hún
varin. Hinsvegar verður að fara að ölltt
gætilega. Er því sérstök ástæða til þess að
fagna því, að sæti utanríkisráðherra skip-
ar nú lærðasti þjóðréttarfræðingur vor,
sent öll stríðsárin var ætíð kvaddur til
ráða, er íslenzka ríkisstjórnin skyldi taka
ntikilvægar ákvarðanir í utanríkismálum.
Er því sjálfsiigð sú tillaga Jóhanns Haf-
stein að vísa málinu til ríkisstjórnarinnar.
Akureyri og Álasund
„vinaborgir".
TILLÖGUR hafa komið fram um
það inna Norræna félagsins, að Ak-
ureyri og Alasund gerist „vinaborg-
ir“, en ýmsar danskar, norskar og
sænskar borgir hafa komið á með
sér slíku sambandi. Tjlgangurinn
með þessu er að efla menningarsam-
band milli hlutaðeigandi borga, bæði
með fyrirlestrum. bréfaskriftum og
á annan hátt.
Ekki er blaðinu kunnugt um það,
hverjir hafa haft' forgöngu þessa máls
hér í bæ.
Athugasemd fró Sigurjóni
Péturssyni ó Álafossi
Sigurjón Pétursson hefir beðið
„lslending“ að birta eftirfarandi at-
hugasemd:
„Vegna ranghermis í opinberum
skrifum, m. a. í síðasta tbl. „Ófeigs“
um afskipti af heimflutningi jarð-
neskra leyfa Jónasar Hallgrímssonar
skálds sl. suniar vil ég biðja yður
vinsamlega að birta nú þegar í blaði
yðar þessa kvittun, sem herra Matt-
hías Þórðarson, fornmenjavörðuir,
gaf mér, áður en að hann lagði af
stað til Danmerkur 17. Ág. 1946.
Kvittunin hljóðar svo:
Jeg undirritaður Matthías Þórðar-
son fornmenjavörður hefur móttekið
af Sigurjóni Pjeturssyni Álafossi
vegna utanfarar í þeim erindum að
sækja jarðneskar leyfar Jónasar sál.
Hallgrímssonar, sem hann ber ábyrgð
á og hann hefur falið mér að frarn-
kvœma.
Gr. fyrir farmiða meS s/s Esju kr. 630.00
Danskar kr. 1110.00 á 135/57 — 1512.35
í peningum ...............— 700.00
ísl. kr. 2842.35
Reykjavík, 15. Ágúst 1946.
Matthías Þórðarson.
(sign.).
Rétt afrit staðfestir:
Notarius publieus í Reykjavík
10/2 1947
Jónas Thoroddsen.
(sign.).
Þess skal getið, að formaður Þing-
vallanefndar hefur sent Ssvar sinnum
til mín til þess að fá að greiða þenn-
an reikning, en ég hefi sagt nei.“
Reykjavík, 11. Febr. 1947.
Sigurjón Pjetursson
Álafossi.
Atvinn a
Tveir ungir laghentir menn óskast
nú þegar eða síðar.
Leifsleikföng.
Sími 545.
2 gamlir og góðir
bílar
til sölu.
G. Tómasson.
Sími 116.
Hósefa
Beifingomenn
Landmenn
við fiskibáta vantar nú þegar í
margar verstöðvar á Suður-
landi. Ágæt kjör. — Uppl. hjá
Vinnumiðlunarskrifstofun-
um í Reykjavík og Akureyri
NÝKOMIÐ:
Kjólatau
M
Undirfatasilki
Silkisokkar
Kvensloppar
Léreft, fl. litir
Verzl. LONDON
Auglýsið í íslendingi

HRINGUR DROTTNINGARINNAR AF SABA
„Ekkert, nema laun mín, ef okkur áskotnast ekk!
neitt, höfuðsmaður. En ef svo skyldi fara, telduð þér
5% þá of mikið?“ ..........
„Hartn ætti að fá 10%“, lagði ég til málanna.
„Kvik liðþj'álfi hættir lífi sínu eins og við hinir.“
,,Eg þakka kærlega," svaraði hann, ,,en mér virð-
ist það vera alltof mikið. 5% er sú upphæð, sem ég
óskaði eftir.“
Það var síðan skjalfest, að Kvik liðþjálfi skyldi fá
5% af feng okkar, ef við kæmumst yfir eitthvað, en
þó með því skilyrði, að hann hegðaði sér vel og hlýddi
skipunum okkar. Síðan skrifaði hann, einnig undir
samninginn og fékk glas af Wiský og vatni til þess
að drekka ,,samningsskál“.
„Og nu lierrar mínir,“ sagði hann um leið og hann
afþakkaði stólinn, sem Higgs bauð honum — hann
kaus sýnilega heldur að standa í hinum venjulegu
tindátastellingum sínum upp við hurðina — „langar
mig sem auðmjúkan fimm-prósent-hluttakanda í
þessu áhættusama fyrirtæki að fá leyfi til að segja
nokkur orð.“
Leyfið var að sjálfsögðu veitt, og spurðist þá lið-
þjálfinn fyrir um þyngd kletts þess, sem sprengja
þyrfti.
Eg kvaðst ekki vita það, því að ég hefði aldrei séð
skurðgoð Funganna, en skoðun mín væri sú, að hann
væri feikistór — að öllum líkindum á stærð við Sánti-
Pálskirkjuna.
„Ef hann er álíka sterkbyggður og hann er stór,
þá þarf enga smáorku til sprengingarinnar, ‘ ‘ sagði
liðþjálfinn. „Dynamit gæti ef til vill orkað þessu, en
það yrði alltöf erfitt að flytja nægilegt magn af því
á úlföldum yfir eyðimörkina. En hvað héldúr höfuðs-
32
maðurinn um sprengjurnar sem Búarnir notuðu, og
þeyttu heilum hersveitum upp í loftið, alla leið austur
fyrir sól og vestm’ fyrir tungl, og eitruðu svo þá, sem
eftir urðu?“
„Já, ég man vel eftir þeim“; sagði höfuðsmaðurinn.
„En nú hafa menn fundið enn kröftugra sprengiefnl,
sem mig minnir að þeir nefni azo-imides og er skelf'-
leg ný nitrogenblanda. Það skulum við kynna okkur
á morgun, Kvik.“
„Ágætt, herra höfuðsmaður,“ svaraði hann. ,,En
höfuðatriðið er — hver borgar? Við fáum ekki vítis-
eld í tonnatali fyrir ekki neitt. Eg hygg, að sprengi-
efnin og við skulum segja fimmtíu rifflar og skotfæri
og allt annað hafurtask, sem við þurfum til meðferð-
arinnar — úlfaldar þar með taldir — kosti aldrei
minna en 25 þústtnd krónur.“
„Eg hugsa, að ég geti lagt fram þá upphæð í gulli,“
svaraði ég, „því að hin umrædda hefðarkona í Abati
lét mig fá eins mikið gull og ég gat með góðu móti
haft meðferðis.“
„Og ef svo er ekki“, flýtti Orme sér að segja,
gæti ég einnig útvegað um 5 þúsund krónur, sé þess
þörf, enda þótt ég sé ekki lengur neinn burgeis. Við
skulum þess vegna ekki vera með neinar áhyggjur út
af peningamálunum. Veigamesta atriðið er það, að
við séum allir einhuga um að leggja í þennan leiðang-
ur, og reyna að ná einhverjum árangri, hver svo sem
hann verður.“
Þessu játuðum við allir.
,Hefir þá nokkur frekar til málanna að leggja?“
„Já“, svaraði ég. ,,Eg gleymdi að taka það fram.
að ef við komumst til Mur, þá má enginn ykkar gera
sér neitt títt við Wöldu Nagöstu. Hún er nokkurskon-
33
ar heilög vera, sem aðeins má giftast einhverjum úr
fjölskyldu sinni. Og ef við tækjum upp á einhverju
þess háttar, værum við öruggir með að missa höfuð-
ið.“
„Heyrir þú það; Oliver?" sagði prófessorinn. ,,Eg
hugsa að aðvörun læknisins sé beint til þín, því að við
hinir erum vaxnir upp úr öllu daðri og svipaðri vit-
leysu.“
„Nei, er það satt,“ svaraði höfuðsmaðurinn; og
roðnaði nú enn einu sinni. „Ef ég á að vera hrein-
skilinn, finnst mér ég einnig að mestu leyti hafinn
yfir þesskonar. Hvað mig varðar, þurfum við því
heldur ekki að hafa neinar áhyggjur vegna fegurðar
svörtu stúlkunnar.“
„Verið ekki of öruggur, höfuðsmaður. Góði, verið
ekki of öruggur,“ hvíslaði Kvik liðþjálfi þungbúinn á
svip. „Konan er einmitt það, sem maður aldrei getur
verið öruggur fyrir. 1 dag er hún eitur fyrir hjarta
okkar, en á morgun hunang. Aðeins guð og loftslag-
ið veit ástæðuna. Nei, þér skulið ekki vera hnarreist-
ur um of. Svo kynni að fara, að við lifðum þá stund
að ^já yðiu' skrtða á hnjánuní á eftir þessari konu,
og hánn þarna gleraugnamanninn dragast áfram
sömu leið. Og ef til vill ræki Samúel Kvik lestina,
sem þó hatar allt kvenkyns. Freistið örlaganna, ef
þér viljið, höfuðsmaður, en freistið ekki konunnar.
svo að hún ekki snúi sér vlð og freisti yðar, því að
fyrir þeirri freistingu mynduð þér samstundis falla.“
„Verið svo vænn að hætta þessu kjaftæði og sækið
vagn,“ skipaði Orme höfuðsmaður kuldalega. Higgs
rak upp einn sinn lítt kurteislega hlátur, en ég, sem
mundi, hvernig „rósahnappur rósanna“ leit út, þegar
hún lyfti slæðunni, varð hugsi. „Svört stúlka“.