Íslendingur - 01.03.1950, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 1. marz 1950
Rekstur tunnu-
verksmiðiunnar
Síldarútvegsnefnd hefir ákveðið að hefja smíði á 10 þús.
tunnum í næsta mánuði.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Jakob Ó. Pétursson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Svanberg Einarsson.
Skrifstofa Gránufélagsgata 4.
Sími 354.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Framsökn berst
gegu bjargráöum
Nýlega er fram komið á Al-
þingi frumvarp frá ríkisstjórn-
inni um gengisskráningu o.fl.,
sem lengi hefir verið beðið eftir.
Tillögur þessar eru byggðar á
aliti tveggja hagfræðinga, og
hafa verið til athugunar í Fram-
sóknarflokknum, Alþýðuflokkn-
um, hjá stjórn Alþýðusambands-
ins og stjórn Starfsmannafélags
ríkis og bæja. Um leið og þetta
frumvarp var lagt fram á Alþingi
— en það hefir inni að halda til-
lögur til úrbóta á fjárhagsöröug-
lfcikum atvinnuveganna og ríkis-
sjóðs, — ieggja Framsóknar-
menn fram þingsályktunartillögu
um vantraust á ríkisstjórnina,
sem væntanlega verður rædd í
kvöld á Alþingi, og umræðunum
útvarpað.
Flokksblöðin hafa ekki farið
nrörgum orðum rnn þessar tillög-
ur, áður en þær voru lagðar fram
á þingi, en þó hafa Framsóknar-
blöðin látið í veðri vaka, að þær
fælu ekki armað né meira í sér
en úrslitakostir Framsóknarráð-
herranná í ríkisstjórninni s.i.
sumar, þegar þeir slitu stjórnar-
samstarfi til að knýja fram kosn-
ingar nokkrum mánuðum áður
en þær skyldu fram fara að öðr-
um kosti, með þeiin árangri, að
mynda varð minnihlutastjórn
stærsta þingflokksins.
Allir, sem fylgst hafa með
skrifum blaðanna vita, að aðal-
tillögur Framsóknarráðh., sem
þeir gerðu að fráfararatriði s.l.
sumar voru tvær: Að gera
skömmtunarseðla að innkaupa-
heimild og þar með svartamark-
aðsvöru, og að koma á stóríbúða-
skatti.
Hvoruga þessa aðaltillögu er
að finna í tillögum ríkisstjórnar-
innar, sem Framsóknarblöðin
nefna »pennastrikið«, enda ólík-
legt, ef svo hefði verið
að Framsóknarmenn hefðu
þurft, í stað þess að taka ábyrga
afstöðu og standa að tillögunum
sem talaðar voru út úr þeirra
eigin hjarta, að bera fram van-
traust á þá stjórn sem flutti þær.
Framkoma Framsóknar í þessu
máli hefir vakið almenna undrun.
Sjálf þykist hún árum saman hafa
verið að berjast fyrir svipuðum
aðgerðum til bjargar atvinnuveg
unum, sem orðið hafa fyrir
Eins og mörgum bæjarbúum mun
kunnugt festi ríkið kaup á tunnu-
verksmiðju Akureyrarkaups’aðar í
nóvember árið 1946. Er salan fór
fram var út frá því gengið af hálfu
bæjarstjórnarinnar, að verksmiðjan
yrði rekin ár hvert, eins og verið
hafði að jafnaði, enda veitti bæjar-
félagið ríkinu ýms fríðindi í sam-
bandi við rekstur verksmiðjunnar.
Á síðastliðnu hausti voru allar
tunnur seldar, sem smíðaðar höfðu
verið í verksmiðjunni, og var því al-
mennt gert ráð fyrir því, að vinna
við veiksmiðjuna myndi ekki hefj-
ast síðar en verið hafði að undan-
förnu. Fyrir áramótin bólaði þó ekki
á neinum undirbúningi hjá Síldar-
útvegsnefnd, sem annast stjórn
tunnuverksmiðjanna á Akureyri og
Siglufirði. Flutti Steingrímur Aðal-
steinsson, alþingismaður, þá í byrj-
un janúarmánaðar þingsályktunartil-
lögu þess efnis, að skorað var á rík-
isstjórnina að gera þegar í stað ráð-
stafanir til þess, að lunnusmíði gæti
hafist á Akureyri.
Skömmu áður en þingsályktunar-
tillaga Steingríms kom fram, hafði
ég rætt við Jóhann Þ. Jósefsson,
sjávarútvegsmálaráðherra um, að
verksmiðjan yrði rekin á þessum
vetri, enda höfðu Björn Jónsson,
form. Verkamannafélags Akureyrar-
kaupstaðar og Steinn Steinsen, bæj-
arstjóri, minnst á málið við mig um
áramótin. Töldu þeir rekstur verk-
smiðjunnar sérstaklega aðkallandi i
vetur, þar sem verulegt atvinnuleysi
gerði vart við sig í bænum. Sjávar-
útvegsmálaráðherra gaf þá þau svör,
að hann þyrfti að ráðgast við Síld-
arútvegsnefnd, þar sem hún hefði
stjórn verksmiðjunnar með hönd-
um.
Þingsályktunartillögunni var vísað
til Fjárveitinganefndar, sem þegar í
ófyrirsjáanlegum skakkaföllum ár
eftir ár, en þegar tillögurnar um
viðhl.'tandi aðgerðir koma Ioks
fram frá ríkisstjórninni, og
Framsókn á kost á að gerast að-
ili að þeim, 'svarar hún því með
vantrausttillögu, til þess að reyna
að knýja fram enn eina-r kosn-
ingar á fám mánuðum. Slíku á-
byrgðarleysi á alvörutímum taka
ekki einu sinni kjósendur Fram-
sóknar með þökkum, hvað þá aðr
it. Það er því ekkert furðuefni,
þótt Framsóknarí'élögunum v.'ðs-
vegar um land berist svo að segja
daglega úrsagnir mætra og hugs-
andi manna, og sá flótti sé brost-
inn í liðið, sem ekki verður stiiðv
aður, meðan ábyrgðarleysið er
sett í öndvegi í þeim herbúðum.
stað leitaði álits Síldarútvegsnefnd-
ar. í svari Síldarútvegsnefndar kom
í ljós, að nefndin hafði ekki ráð-
gert að reka verksmiðjuna á Akur-
eyri í vetur. Voru rök nefndarinnar
fyrir þessari afstöðu fyrst og fremst
þau, að í vetur yrðu mun færri tunn- -
ur smíðaðar en áður hafði verið.
Ætlaði nefndin því eingöngu að reka
verksmiðjuna á Siglufirði, þar sem
framleiðslan væri þar ódýrari vegna
betri vélakosts, enda geymslupláss
þar fyrir tunnörnar, sem ekki væri
unnt að úlvega á Akureyri.
Tuttugasta þessa mánaðar átti ég
aftur viðræður um málið við sjávar-
útvegsmálaráðherra, ásamt Steini
Steinsen, bæjarstjóra, og Jóni Sól-
nes, bæjarfulltrúa. Nokkru síðar var
okkur tilkynnt, að Síldarútvegsnefnd
hefði ákveðið að láta smíða 10 þús-
und tunnur á Akureyri í vetur, og
væri efni í tunnurnar væntanlegt til
bæjarins í næsta mánuði.
Það er alls kostar ljóst, að of
skammt er gengið með því að ákveða
smíði á einum 10 þús. tunnum, þar
sem afköst verksmiðjunnar verða
hvergi nærri notuð, ef miða á við
þann tunnufjölda. En vegna afstöðu
Síldarútvegsnefndar verður þessari
niðurstöðu þó sennilega ekki þokað
í bili.
TRYGGJA VERÐUR REKSTUR
VERKSMIÐJUNNAR.
í þeim umræðum, sem fram hafa
farið, varðandi rekstur tunnuverk-
smiðjunnar, hefir það greinilega
komið í Ijós, að Síldarútvegsnefnd
lítur svo á, að verksmiðjan á Siglu-
firði hafi ýmsa yfirburði fram yfir
muni það því fyrst og fremst bitna
á Akureyrarverksmiðjunni.
í bréfi sínu til Fjárveitinganefnd-
ar, dags. 12. jan. s.l. tekur Síldar-
útvegsnefnd fram m. a.:
„Mjög lítið verður smíðað af
tunnum í vetur og einungis á Siglu-
firði, þar sem tunnur þaðan eru bet-
ur smíðaðar og ódýrari og einnig,
og jafnvel sérstaklega vegna þess, að
þar hafa Tunnuverksmiðjur ríkisins
nú aðstöðu, m. a. í sambandi við
Síldarvérksmiðjur ríkisins, til þess
að geyma í húsi allar tunnur, sem
smíðaðar eru. Er þetta mjög þýð-
ingarmikið atriði.“
Að tunnur frá Siglufjarðarverk-
smiðjunni séu betur gerðar en þær,
sem smíðaðar hafa verið á Akureyri,
getur ekki falist í öðru en að van-
rækt hafi verið að bæta og endur-
nýja vélakost Akureyrarverksmiðj-
unnar. Það hlýtur því að vera krafa
Akureyrarbæjar, að báðum verk-
Nú innan nokkurra daga mun
hefjast mælsku- og stj órnmálanám-
skeið hér í bæ á vegum „Varðar“,
félags ungra Sjálfstæðismanna. Á-
ætlað er að námskeið þetta standi
yfir í um viku til tíu daga, og mun
Gunnar Helgason, form. Heimdall-
ar, verða leiðbeinandi. Tilhögunin
mun annars verða sú, að seinni hluta
dagsins verða flutt fræðsluerindi um
sljórnmál, erlend og innlend, en á
kvöldin verða mælskuæfingar. Ung-
um Sjálfstæðismönnum hér í bæ eru
námskeið sem þessi að góðu kunn,
því að þau hafa nokkrum sinnum
verið haldin óður á vegum félagsins,
nú síðast fyrir tveim árum, við á-
gætan árangur. Leiðbeinendur voru
þá þeir Jónas G. Rafnar og Magnús
Jónsson fró Mel. Þess er að vænta
að Jjáttlaka í námskeiði þessu verði
góð, enda gefst ungum Sjálfstæðis-
mönnum hér einstakt tækifæri til
þess að fræðast um s'.efnu Sjálfstæð-
isflokksins og baráttumál hans, auk
æfinganna í mælskulist.
Væntanlegir jjátttakendur er.u
beðnir að gefa sig fram við einhvern
úr stjórn „Varðar“.
Menntaskólafeikurinn
Framh. af 1. síðu
verið ætlaðar nemendum skólaus, en
svo var ekki að þessu sinni.
Hljómsveit M. A. lék á undan
leiknum, með fyrsta þætti og á milli
þátla. Klarínettleikarinn mætti
gjarnan fremur beina hljóðfæri sínu
að áheyrendum en gólfinu, vilji hann
ekki láta harmonikuna yfirgnæfa
leik sinn alveg. E.
smiðjunum verði gert jafn liátt und-
ir höfði í framtíðinni, hvað vélakost
varðar. Einnig að reist verði hið
fyrsta á Akureyri viðunandi geymslu-
hús fyrir fullsmíðaðar tunnur. í því
sambandi má geta Jjess, að Síldar-
útvegsneínd á nú 1 pöntun stálgrinda-
hús, ætlað til tunnugeymslu. Er sjálf-
sagt, að það verði reist á Akureyri,
hefir nú aðstöðu m. a. í sambandi
j við Síldarverksmiðjur ríkisins til
þess að geyma í húsi allar tunnur,
sem þar eru smíðaðar, sbr. áður
nefnt bréf Síldarútvegsnefndar til
Fjárveitinganefndar.
Reynsla undanfðrandi ára hefir
kennt okkur íslendingum, að óvið-
unandi er með öllu að vera háðir
öðrum Jjjóðum með síldartunnur.
Enda þótt tunnur, smíðaðar hér á
landi, hafi til Jiessa reynzt dýrari en
erlendar, má hiklaust fullyrða, að
smám saman takist að minnka bilið,
þegar fullkomnar ,vélar hafa verið
teknar í notkun.
Tunnusmíði hér á landi mun fyrst
hafa hafizt á Akureyri. Er því ekki
neina eðlilegt, að hlúð verði að þeim
atvinnurekstri, enda skilyrði prýði-
leg vegna legu bæjarins.
.lónas G. Rajnar.
Skjaldborgor-bió
S r s k a
y i I 11 r o s i n
(My Wield Irish Rose)
Skemmtileg amerísk söng'-
vamynd í eðlilegum litum
Aðalhlutverk:
Dennis Morgan
Arlene Dalil
Andrea King
o. m. fl.
(Þetta var jólamynd Aust-
urbæjarbíós)
- NYJA BIÓ -
Miðvikudag kl. 9
Yíkingar
f y r i r I a n d i
(Pirntes of Monterey)
Amerísk litkvikmynd frá
Universal-International
Aðalhlutverk:
María Montez
Rod Cameron
Bönnuð innan 12 ára
Nauðsynlegt að sína passa
Ný
Ijósbaðastofa
ó vegum Akureyrardeildar
Rauða-krossins.
Fyrir helgina sýndi stjórn Akur-
eyrardeildar Rauða-krossins frétta-
mönnum nýja ljósbaðastofu, er deild
in hefir nýlega opnað í Hafnarstræti
100 (III. hæð). Er tilgangur deild-
arinnar sá, að sem flest börn innan
skólaaldurs eigi kost á ljósböðum
Jjann tíma ársins, sem þeirra er
mest þörf vegna skorts á sólarljósi
og útivist. Hefir stofa þessi 4 lampa
til afnota. Formaður deildarinnar,
Guðin. Karl Pélursson yfirlæknir,
skýrði frá gangi Jressa máls og lýsti
þörfinni fyrir slíkri stofnun í okkar
sólarlida landi. Taldi hann, að bein-
kramareinkenni væru miklu algeng-
ari á börnum en menn gerðu sér al-
mennt grein fyrir og ýms taugaveikl-
unarmerki, sem hjá þeim yrði vart,
einkum um og eftir dimmasta tíma
ársins, ættu rót sína að rekja til Ijós-
skorlsins. Gjöld fyrir ljósböð hjá
Rauða-krossinum myndu verða hin
sömu og tíðkast hafa hjá öðrum ljós-
baðastofum, en þó myndi vangeta
til greiðslu ekki verða látin slanda í
vegi fyrir því, að hvert það barn,
sem Ijósbaða þyrfti með, gæti notið
þeirra.
Með opnun þessarar ljósbaða-
stofu hefir Rauða-Krossdeildin hér
stigið þýðingarmikið spor í lieil-
brigðismálum bæjarins, sem væntan
lega verður með þökkum þegið.
verksmiðjuna á Akureyri. Verði
dregið úr tunnusmíði hér á landi þar sem verksmiðjan á Siglufirði