Íslendingur - 14.04.1955, Síða 5

Fimmtudagur 14. apríl 1955
ÍSLENDINGUR
5
Árni G. Eylands:
Fyrri hluti
Nyjar leiðir
ÞAÐ ERU nú liðin 10 ár síðan
lögin um jarðræktar- og húsa-
gerðarsamþykktir í sveitum gengu
í gildi. Ræktunarfélög og ræktun-
arsambönd hafa verið stofnuð um
land allt. Þó að nokkrir hreppar
séu raunar utan við njóta þeir
flestir góðs af næstu ræktunarfé-
lögum og er það vel farið.
Vélakostur
ræktunarsambandanna
Ræktunarfélögin eiga afarmik-
inn og að mörgu leyti góðan véla-
kos', svo að nemur milljónum
króna hjá sumum hinna stærri fé-
laga, ef miðað er við núverandi
verð á vélum. En aldurinn segir
til sín um sumar vélarnar. Æði
mörg ræktunarsambönd eru því
að kaupa nýjar vélar til viðbótar
og endurnýjunar, annaðhvort eða
hvorttveggja. Hér er ekki um neitt
lí'ilræði að ræða því að ein véla-
samstæða — beltatraktor með ýtu
og verkfærum — kostar nú aldrei
minna en 250 þús. kr. og oft yfir
300 þús. kr., eftir því hvað keypt
er.
Fyrstu ár ræktunarsamband-
anna urðu veruleg frávik frá því
að sum ræktunarsambönd eignuð-
ust nægilega góðan vélakost. Bar
margt til sem ekki er hægt um að
sakast. Erfitt var að fá vélar og
verkfæri, og varð því að kaupa
fleira en gott þótti. Kunnátta og
þekking um val véla var stundum
af skornum skammti, minni en nú
er, og stundum naut kunnáttu og
þekkingar ekki við, önnur sjónar-
mið urðu ríkari, er afráða átti
vélakaupin.
Nú þarf betur að gera, og nú er
liœgt betur að gera. Nú ætti það
ekki að koma fyrir að ræktunar-
samböndin keyptu annað en það
sem bezt er að kaupa og ráðleg-
ast miðað við verkefnin, sem fyr-
ir hendi eru á hverjum stað, en
þau geta verið dálítið mismun-
andi eftir því hvar er á landinu.
Það er t. d. ekki alveg sama hvort
unnið er að nýrækt í fjörðum
allt. Ég skal ekki endurtaka mik-
ið úr þeirri grein, en verð þó að
minna á, að eitt af því, sem ég
Iagði sérstaklega áherzlu á að
reynt væri, er hvort betur ynnist
við herfingu, að nota það sem
kallað er 4-skipt diskaherfi eða
tvískipt herji, sem á erlendu máli
eru nefnd „Offset“-herfi.
Allt er það enn óreynt — í til-
raunum — sem ég þá benti á að
væri mjög aðkallandi að reyna og
athuga, nema hvað verkfæranefnd
hefir gert athugun á notkun tæt-
ara við jarðvinnslu, og er það
mjög lofsvert, það sem það nær.
Störfin bíða ekki
En störfin bíða ekki, þau eru
unnin. Ræktunarfélögin kaupa
vélar ef'.ir sínu höfði, eftir sögu-
sögnum um nothæfi þeirra, ef
ekki nýtur annars betra við. Aðr-
ir spyrjast fyrir, en það getur
orðið erfitt um svör. Undanfarn-
ar vikur hefir verið vikið til mín
víða að fyrirspurnum um val
slíkra verkfæra. Er það sérstak-
lega tvennf, sem þá vefst illa fyr-
ir, og enn hefir ekki verið gerð
nein athugun á, þó auðvelt hefði
verið, svo auðvelt að það er ekki
vanzalaust, er vér höfum bæði
Vélanefnd ríkisins og Verkfæra-
nefnd starfandi, að það skyldi
ekki vera alhugað siðastliðið
sumar, þar sem allir aðilar vissu
vel að mikil vélakaup ræktunar-
félaga voru framundan, og að
þet’a tvennt skiptir meginmáli um
kaup herfa og plóga. Þetta tvennt
er:
a. Hvort er hentugra að nota
minni eða stærri gerðina af
Skerpiplógunum ?
b. Hvort er be'ra að kaupa
,.Offset“-diska-herfi, af beztu
gerð, sem virðist vera, eða fjór-
skipt diskaherfi af álitlegustu
gerð?
Skcrpiplógurinn
Arni G. Eylands.
arsambönd vélar af báðum stærð-
um. Forráðamenn þeirra spyrja:
um stærðum, og athuga hvort
líklegt sé, að plæging með stærri
plógnum sé til bó'.a, umfram að
plægja með þeim minni, er fyrst
var reyndur hér á landi við vinnu.
Fleira kemur hér til, sem ekki er
hægt úr að skera með einfaldri
vinnuathugun, en hún hefði get-
að fleytt okkur nokkuð á leið um
vitneskju um hvað gera skal. Mó-
mýrarnar verða líklega aldrei of
djúpt plægðar, „leirmýrar
sennilega dálítið hættulegt að
plægja djúpt, og auðvitað er hægt
að misnota Skerpiplæginguna
eins og flesta góða hluti. Annar
is. Venjulega yrði það stcerri vél- \ Hinsvegar er engin þörf á, að kíl-
in, sem yrði látin plœgja og fást plógar séu til í eigu allra ræktun-
arfélaga. Slíkan plóg þarf ekki að
nota árlega á hverjum stað. Fleiri
ræktunarfélög geta verið saman
um einn plóg og skipzt á um að
nota hann. Munu nú vera til nær
nægilega margir kílplógar á land-
inu, ef ræktunarfélögin koma sér
skynsamlega fyrir um notkun
þeirra.
2. Skerpiplógur. Það á ekki að
þurfa að nota neinn plóg við
ræktunina annan en Skerpiplóg-
inn. Með honmn á að plægja: í
fyrsta lagi, allt mýrlendi sem
ljóst er, að er til bóta að djúp-
plœgja.
í öðru lagi, allt mýrlendi sem
ekki telst til baga að plægja nokk-
uð djúpt, þó að ef til vill sé ekki
neitt unnið við það, um fram
plægingu til venjulegrar plóg-
dýptar, nema að nota sama verk-
færið eins og við hina nauðsyn-
legu djúpplægingu og þurfa ekki
á öðrum plóg að halda.
Allt annað Iand sem tekið er til
ræktunar, svo sem smáþýfðar
grundir, grasmóa, lyngmóa, hrís-
móa, holt og mela, þarf ekki og á
ekki að plægja, þegar landið er
brotið og frumunnið. Slíkt Iand á
að brjóta með herfi, er veldur
því að landið vinnist nægilega
vel. Sé þýfið mjög stórvaxið, eins
og stundum á sér stað um hrís-
móa. er hin eiginlega vinnsla und-
irbúin, með því að fara um teig-
inn með ýtu og stýfa þúfurnar,
svo að fært verði með herfi.
við önnur störf, er slíkum vélum
henta bezt, svo sem kílrœslu,
dreifingu skurðruðninga og svo
framvegis.
Diskaherfin
Um diskaherfin er verra í efni.
Það eru stórvandræði, hve mörg
ræktunarfélög renna nú blint í
sjóinn við kaup á herfum. Það
sem mest sakar, er að ekki skuli
vera upplýst hvort betra er að
nota hin tvískiptu diskaherfi
(,,Offset“-herfin) eða fjórskipt
herfi.
Ég fullyrði, að fé það, sem
Verkfæranefnd hafði til umráða í
fyrra, hefði verið mjög vel og
hagkvæmt varið, þó að fyrir það
Hvort eigum við heldur að kaupa jiefgj fengizt neitt annað en
Skerpiplóg til notkunar með greinagóð bending um, hvor af
minni eða stœrri bellatraktorun- þessum tveimur gerðum diska-
um, 22" eða 30" plóg? Þaðjjjgjf^ er HentUgri. Nú sýnist sitt
stendur á svari. Þe'.ta var því ^ Jlverj um 0g kaup á dýrum herf-
miður ekkert athugað í fyrra og unlj er kosta 20 þús. kr. herfið,
hefði þó verið auðvelt að bera eru gerJf eftir lausafregnum og
saman vinnubrögð plóga af báð- 0gru gJíku og á litlu byggð.
Ég hefi engar tilraunir að vitna
í, en álit mitt er, að eins og nú
standa sakir um val á herfum, sé
betri kostur að kaupa vel valið
fjórskipt diskaherfi heldur en tví-
skipt „Offset“-herfi. Það sem ég
tel nú draga til mikils sigurs í
verkfœravali rœktunarfélaganna,
er full von um að nœgilegt sé að
nota aðeins 2 verkfœri við að
brjóta og frumvinna land með
er 1 beltatraktor, víðast hvar. Ég hygg
að öllum er til þekkja þyki þetta
mikilsvert, ef rétt reynist, svo
miklir annmarkar eru á því að
hafa mörg verkfæri í eftirdragi,
verkfærakostur getur valdið viS nýræktarvinnuna, eins og hún
nokkru um hverja plógstærðina
ber að velja, þó svo væri, að
plæging með minni plógnum
þætti nógu stórlcostleg, og lítið
eða ekkert unnið við stærri
strengi og dýpri plægingu, viðast
er framkvæmd með farandsniði.
Einn plógur og eitt herfi
Þau ræktunarfélög, sem nú eru
að koma sér fyrir með nýjan og
hvar, skal þó ósagt látið hvort endurbættan vélakost, eiga að
svo sé. Er mér næst að halda, að stefna að því að þurfa ekki að
ves'ra eða í Landeyjum o. s. frv. koma svo greinilega í Ijós yfir-
En hvað er þá bezt, og hver svar- burðir þess vinnulags að plægja
ar þv' ? , | mýrlendi með Skerpijrlógn-
Ég ætla mér ekki að ræða um um fram yfir að plægja
beltatraktorana og ýtubúnað slíkt land með þrískera-akurplóg-
það sem eigi að ráða, hvort
keyp’ur er minni eða stærri plóg-
urinn, þar sem tvær stærðir belta-
traktora eru fyrir hendi sé vinnu-
aðstaðan, hvora vélina rcektunar-
félagið telur sér betur lienta að
Þegar við fyrstu notkun virtust \áta sinna djúpplcegingu mýrlend-
eiga og nota önnur verkfæri en
nú skal greina, auk beltatraktora
með ýtu.
1. Kílplógur. Ekki er hægt að
komast hjá því að eiga og nota
kílplóga víða um land, þar sem
mýrlendi er tekið til ræktunar.
Herfi sem að gagni kcmur
Er þá komið að þeim vanda að
fá herfi, er veldur hvort tveggja
verkefninu, að herfa plœgjuna
eftir Skerpiplóginn og að brjóta
það land óplœgt, sem ekki er tal-
ið ráðlegt að plœgja á þann hátt,
það er móana, holtin og melana,
svo sem fyrr getur. Herfi, sem
veldur þessu, þurfa ræktunarfé-
lögin að fá, og ég tel svo sterkar
líkur benda til að það sé völ á
slíku herfi, að það stappi nærri
vissu. Tel ég að fjórskipt diska-
herfi, gert sem plógherfi af traust-
ustu gerð, valdi þessu fremur en
nokkur sú tegund tvískiptra herfa
þeirra. heldur um þær vélar, sem
með þeim eru keyptar, svo sem
plóga og herfi.
Djúpt skal plægja
í sep'ember 1953 ritaði ég
grein í Morgunblaðið er ég
nefndi: Djúpl skal plægja teig lil
löðu. Greinin var einnig sérprent-
uð og send öÍlum ræktunarfélög-
um og búnaðarsamböndum. —
Ræddi ég þar um vélakost rækt-
unarsambandanna, og benti á hve
afarmikil nauðsyn vœri á því, að
fá úr skorið, með alhugunum og
tilraunum, hvaða jarðvinnslu-
verkfœri œlti helzt að nota með
beltatraktorunum við umferða-
vinnu þá, sem unnin er á vegum
rœktunarsambandanna um land
um, að fonáðamenn mjög margra
ræktunarfélaga létu sér fregnir af
þessu nægja og biðu ekki eftir til-
raunum. Er nú stefnt óðfluga að
því víðas' hvar, þar sem þarf að
plægja mýrlendi svo miklu nem-
ur, að það verði eingöngu gert
með Skerpiplógum.
Plógar þessir eru til af tveimur
stærðum, skilgreindir sem 30" og
22" plógar. Báðir plægja þó
miklu breiðara en tölurnar benda
til. Stærri plógarnir henta belta-
trak'orum af 55—65 hestafla
stærð, eða gerðinni Iníernational
TD-14 og Calerpillar D-6, en
minni plógarnir henta um 40—50
ha. vélum, svo sem Caterpillar D-
4 og International TD-9.
Nú eiga flest hin stærri ræktun-
Skerpiplógurinn. Myndin sýnir 22" plóg tengdan við 40 hestafla beltatraktor TD-9, sem
vegur með plógnum um 7100 kg.