Íslendingur - 21.09.1955, Síða 2

2
ÍSLENDINGUR
Mlðvikudagur 21. sept. 1955
Ávorp til Húnvetninga
Fáar Evrópuþjóðir hafa fram um þegar hafizt lítillega handa,
til s ðus'.u tíma skeytt minna um gert nokkrar eftirgrennslanir í þá
verndun fornra siða og minja en átt hvað til sé af merkum forn-
vér íslendingar, öðrum þræði munum í sýslunni, og hvort ein-
sakir þess að þjóðin bjó við sér-1 staklingar væru ekki fúsir að láta
staka einangrun og kyrrs'öðu, að þá af hendi til byggðasafns. Þetta
hinum vegna ræktarleysis við for-
feður og fortíð, eins og enn vill
við brenna.
Nú blandast samt engum hugur
um, að Sigurður málari Guð-
mundsson er einn af merkustu
brautryðjendum og nýtus'u son-
um ættlands vors, en hann átti
manna mestan þátt í stofnun
Þjóðminjasafnsins. Býr það enn í
dag að hugsjónum hans og s'.arfi.
Þótt þjóðminjasafnið eigi
miklu hlutverki að gegna, sem
varðar landið allt, orkar ekki tví-
mælis, að hreyfing sú, sem hafiz'
hefur á síðustu árum í þá átt að
stofna til minjasafns innan ein-
stakra héraða á fullan rétt á sér.
Á þessari öld hefur orðið bylt-
ing í lífi þjóðarinnar. Vér lifum
að kalla nýju lífi í nýju landi.
Öll tækni er gjörólík því, sem áð-
ur var, alls staðar hafa ný tæki
leyst hin gömlu af hólmi. Jafn-
framt er byggingarstíllinn nýr og
byggingarefnin önnur en áður.
Jafnvel húsmunir hafa tekið á sig
nýja mynd. Torfbæir hafa þokað
fyrir sleinhúsum, — ýtur, bílar
og dráltarvélar með alls konar til-
heyrandi tækjum, útrýmt að
mestu eða öllu orfum og liáum,
reiðingum, kvörnum, — jafnvel
reipum og kerrum, já, beizlum og
hnökkum, svo eitthvað sé nefnt,
sem voru daglegustu hlutirnir á
liverju heimili fyrir fáum árum.
Ef til vill kemur ekkert af þessu
aftur í almenn not, og nöfn og
notkun týnist úr minni og máli al-
mennings. En þetta á sína alda-
gömlu sögu, og víst mun fram-
tíðinni þykja mikill fengur í því,
bæði sakir sögu og menningar að
eiga sem flestar, og sem viðast
minjar hinna fyrri tíða. Til þess
að sannfærast um það, þurfum
vér ekki annað en minnast þess,
hve vér hörmum nú allt, sem glat-
azt hefur af fræðum fyrri tíða,
svo að oss þykir nú mikilsvert, cf
eitt skinnblað finnst, hvað Jiá
dysir með einhverjum munum.
Nokkur héruð hafa þegar með
góðum árangri hafizt handa um
að bjarga undan sjó og úr haf-
róti breytinganna ýmsu úr far-
kosti fyrritíðar manna, sem svo
hefur komið í ljós:
A. Mikið er íil af alls konar
sjaldgæfum og merkum munum
og tækjum, sem nauðsyn ber til |
að varðvei'a, og bezt eru geymd í
vörzlu og á kostnað byggðasafns.
B. Þeir einstaklingar, sem þeg-
ar hefur verið leitað til, hafa yf-
irleitt brugðizt ágætlega við til-
mælum vorum, og ýmist afhent
muni eða heitið að það yrði gert
ef'ir sinn dag. Kom það skýrt í
ljós, er sendimaður af vorri
hálfu fór um úti á Skaga nýlega.
En ])ar eru bændur enn hvað
fornbýlastir og geymnastir, en
einnig örlátir og höfðinglyndir.
Húnvetningar búsettir utan
sýslunnar, einkum í Reykjavík,
hafa sýn! máli þessu einna mest-
an skilning frá upphafi. Húnvetn-
ingafélagið í Reykjavík átti raun-
ar drjúgan þátt í að koma veru-
Iegu skriði á málið bæði með
nefndarskipun og fjárframlögum.
segja úr lagi genginn getur haft
mikið gildi, ef hann er torfenginn
eða á sérs'aka sögu.
Gætum þess 1 ka, að hérað vort
lifir kynslóðirnar og í eigu
byggðasafnsins eru munir af hún-
ve'nskum toga spunnir, og úr
eigu Húnve.ninga, verðmætari og
þeim betur borgið en á flækingi
annars staðar, lausir úr tengsl-
um við uppruna sinn og sögu.
Látum Jrennan vísi, sem nú er
að spretta, verða einn Jjeirra
meiða, sem hæs' ber í Húnavatns-
sýslu. Gerum byggðasafnið að
héraðsprýði og þjóðargróða. Það
tekst, ef hver leggur fram sinn
skerf.
Byggðasa/nsnefnd Húnavatnssýslna.
Jósefína Helgadóttir. Ilulda Stefáns-
dóttir. Kristín Gunnarsdóttir. Gísli Kol-
betns. Jón ísberg. Páll Kolka.
ByggSasajnsnejnd Húnvetningafélags-
ins í Reykjavík.
Guðrún Sveinbjörnsdóttir. Finnbogi
Júlíu son. Gunnar Árnason. Jóhann
Briem. Pétur Sæmundsen.
Shipvdji oj »Hfl!dbok«
bíðir bona
Nviplc^t sl;§
4 ára drengur bíður bana íyrir bifreið
Það sviplega slys varð i Brem-
erhaven, er togarinn Kaldbakur
Þar hafa "og nokkrir einstakíing-'var Þar a dögunum í söluferð, að
ar lagt fram góðan skerf, svo cem f’órarinn Guðmundsson kyndati
frú Gunnfríður Jónsdóttir mynd-,varð fyrir sporvagm þar í borg-
höggvari. iinni °8 beið 1)3113 af-
Sýslunefndirnar í Austur- og' Þórarinn var tæplega miðaldra,
Vestur-Húnavatnssýslu hafa á síð- °g llafði hann lengi verið kyndari
astliðnu vori kosið nefndir í mál- a togaranum. Hann lætur eftir sig
ið, lagt fram húsnæði og heitið konu °g ivö born ung-
frekari stuðningi.
Nú eru það tilmæli vor, að allir
Húnvetningar innan sýslu og ut-
an, — sem og Vestan hafs, — gefi
máli þessu gaum og leggi ])ví lið
m. a. á eftirfarandi hátt:
1. Menn athugi, hvort þeir eigi
ekki í fórum sínunr rnuni,
Sunnudaginn 11. þ. m. um kl.
6 e. h. varð drengur á finrmta
ári, Konráð Gunnarsson, undir
vörubifreiðinni A-828 á Lækjar-
gölu við lrúsið nr. 11. Drengur-
inn var strax fluttur í sjúkrahúsið
hér, en hann lézt þar um kvöldið
sama dag af afleiðingum slyss-
ins.
Konráð litli var sonur hjón-
anna Gunnars Konráðssonar,
verkamanns og S'ellu Stefánsdótt-
ur, Lækjarg. 22 hér í bæ.
Svohljóðandi frásögn af slysinu
hefir blaðið fengið frá fulltrúa
lögreglustjóra:
Þegar slysið bar að, var Karl
Jónsson, bifreiðastjóri, Hafnar-
stræti 15, að aka bifreið sinni
A-828, sem er vörubifreið, niður
gilið og fór mjög gætilega, enda
liöfðu nokkur börn verið Jsarna
á götunni, en er hann nálgaðist,
fóru öll börn’n af brau'inni, og
munu flest þeirra hafa staðið í
og innan við hliðið að Lækjarg.
|nr. 11, og var Konráð litli meðal
þeirra. En þegar bifreiðin fór þar
fram hjá, að þvi er vitnið velur
mjög liægt, mun Konráð litli
hafa tekið í fó J)rep framan á
vörupallinum, en misst af Jiví og
dollið og lent undir hægra aftur-
hjólinu. Enginn fullorðinn var
sjónarvottur að sjálfu slysinu, en
börn, sem voru þarna, hafa skýrt
þannig frá ])essu. Þar sem slysið
varð, er aðeins mjótt sund milli
húsa eða rúmlega fyrir einn bíl,
og auk þess er gatan þarna mjög
brött og engin gangstétt, svo að
hætta er þarna mjög mikil frá um
ferðinni.
—»1 <—
Þsjú ísienzk sksp að síld-
vesðum í Norðursjó
Togarinn Jörundur er fyrir
nokkru byrjaður síldveiðar í
Norðursjó. Seldi hann í gær viku-
veiði, 3455 körfur fyrir 55 Jrús.
mörk, sem er ágæt sala.
Þá eru tvö önnur íslenzk skip
að búast á veiðar í Norðursjó,
en það eru Ingvar Guðjónsson frá
Siglufirði og „Fróði“ frá Njarð-
v.kum.
Veröa brunatrygginga-
iðgjöldin iffihhuö!
Brunabótafélag íslands hefir
boðið lækkun ó iðgjalda'öxtum
tæki, myndir o. s. frv., sem brunatrygg.'nga á fasteignum Ak-
þeir telja bezt geymd á ureyringa fiá 15. okt. n. k., enda
verði núverandi samningur við
Brunabótafélagið framlengdur
um 3 ár. Taxtinn, sem félagið
býður nú er:
í I. flokki 0,6%o
Systir mín,
Kristín KrisfjónsdóSfir,
frá Birningsstöðum, sem andaðist í Fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri 18. þ. m., veiður jarðsungin frá Akureyrarkirkju
mánud. 26. þ. m. kl. 2 e. h.
F. h. vandamanna
Guðrún Kristjánsdóllir.
Faðir minn,
Helgi Arnason,
Brekkugötu 39, Akureyri, er andaðist í Sjúkrahúsi Akureyrar
þann 19. þ. m. verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju
lougardaginn 24. þ. m. kl. 1,30 e. h.
Sigurður IJelgason.
byggðasafni. (Munið að
skrifa nöfnin aftan á gamlar
myndir, og láta helzt sögu
hlutanna fylgja, ef hún er
sérstök og þið þekkið hana.)
2. Þeir gefi þessa muni lil
safnsins, eða ánafni þá Jrví
ef'ir sinn dag.
3. Þeir, sem selja vildu slíka
muni sanngjörnu verði láti
einhvern undirritaðan vita
af því.
Framar öllu leggjum vér þó
ríka áherzlu á að hver einstakl-
ingur gæti þess, að ekkert glatist
að segja hefur verið kastað á'að óþörfu, sem hefur menningar-
glæ. Enda eru nú síðustu forvöð legt og þjóðlegt gildi, en varð-
að hirða margt, sem er að glatast
í grasi eða grafast í sand.
Húnava'.nssýslu er eitthvert
veiti það, ef ekki á þennan hátt,
þá á annan veg.
Munið, þegar þið rífið gömlu
sögufrægasta liérað landsins að bæina, takið til í geymslunum,
fornu og nýju. Þar hafa einnig: flytjið búferlum o.s.frv. að henda
orðið hvað mestar breytingar á j ekki hlutunum fyrir það eitt, að
byggingum og búnaði öllum. Oss ^ þeir eru gamlir og úreltir.
virðist því ærin nauðsyn að sinna Gefið oss fremur kost á að
þar þessu máli, héraðinu til
sæmdar og nytja í nútíð og fram-
tíð. Þeim mun sjálfsagðara líka
sem nú eru fyrir hendi góðir og
öruggir geymslus'aðir fyrir forn-
minjar, bæði í Héraðshælinu á
Blönduósi og Héraðsskólanum á
Reykjum í Hrútafirði. Vér höf-
varðveita gamalt tæki ef það telst
þess vert, en láta Jiað fúna niður
eða ryðga sundur. Jafnvel örsmár
og lítilfjörlegur hlutur, meira að
- II. — 1,0%«
- III. — 1,8%«
- IV. — 2,5%«
Sériðgjöld lækki um 25%, en
ágóðahlutur bæjarins verði 25%.
Hér er um verulega lækkun að
ræða í öllum flokkum, nema I.
flokki, sem er óbreyt'ur, og ágóða
hlutur bæjarins verður ríflegri en
áður.
Meiri hluti bæjarráðs hefir lagt
til, að bæjarstjórn gangi að þessu
tilboði að því tilskyldu, að Bruna
bó'afélagið Iáni á næstu 2 árum
1 millj. kr. viðbótarlán við áður-
fengið og lofað lán til aukningar
vatnsveitunnar.
RÁÐSKONA ÓSKAST
að Garðyrkjuskólanum að
Reykjum í Olfusi 1. okt. n.k.
Uppl. í síma 2251 kl. 7—8
á kvöldin.
Biímíifjilí
Skorað er á alla þá, sem ekki liafa greitt blfreiðagjöld, sem
féllu í gjalddaga um s.l. áiamót, að greiða þau án tafar.
Bifreiðar og bifhjól, sem ekki hafa verið gerð skil fyrir
innan 30 daga fiá deginum í dag, verða teknar úr umferð og
seldar á nauðungaruppboði samkv. heimild í lögum nr. 39,
1951.
Akureyri, 13. sep'ember 1955.
Bæjarfóget'inn.
Verjist hauslkuldunum!
Höfum mikið úrval af:
Ú L P U M
á börn og fullorðna.
STÖKKU M,
margskonar.
FRÖKKUM,
með belti, spæl í baki eða víðum.
V efnaðarvörudeild.
KHPKI