Íslendingur - 17.05.1957, Side 4

4 1
I SLENDINGUR
Föstudagur 17. maí 1957
Kemur út
hvern föstudag.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendinga.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Jakob Ó. Pétursson. Fjólug. 1. Sími 1375.
Skrifstofa og afgreiðsk í Gránufélagsgötu 4. Sími 1354.
Opin kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum 10—12.
PrentsmitSja Björns Jónssonar h.f.
»Falli málsliður niðurcc
Þegar blöð Sjálfstæðisflokksins
hafa verið að benda á það, að
„jólagjöf“ ríkisstjórnarinnar,
250 millj. kr. innflutningsgjöldin,
hlytu að hækka vöruverðið, hefir
því jafnan verið svarað í stjórn-
arblöðunum, að þetta sé tómur
rógburður og lygi. Alögurnar séu
teknar af milliliðunum.
Um verðhækkun vara þarf ekki
lengur neinar staðhæfingar eða
mótmæli í blöðum, eftir að fólk-
ið sjálft er farið að þreifa á
henni. Hitt er vitanlegt, að ríkis-
stjórninni er illa við svonefnda
„milliliði“, en það eru allir þeir,
er annast dreifingu vara í land-
inu og eru óhjákvæmilegir í
hverju þjóðfélagi. Hinsvegar
virðist ríkisstjórnin ekki hafa
nógsamlega athugað í ákvörðun-
um sínum um verðlag og álagn-
ingu, að fleiri eru milliliðir en
„heildsalaklíkan“, sem stjórnar-
blöðunum er svo munntöm. Uti
um hinar dreifðu byggðir lands-
ins eru kaupfélög SÍS mikils ráð-
andi um verzlun og vörudreif-
ingu, — sumstaðar allsráðandi.
Og það er e. t. v. undan rifjum
forvígismanna þeirra runnið, að
ríkisstj órnin hefir orðið að taka
nokkurt tillit til þess, hvað vöru-
dreifing kostar. Hér skal það lát-
ið ódæmt, hvað auglýsing brauð-
gerðarhúsa í dagblöðum Reykja-
víkur um síðustu helgi um að
hætta allri brauðaframleiðslu um
miðjan mánuð og síðan aftur-
köllun hennar, hefir að baki sér.
En hinu er vert að vekja athygli
á, að í Lögbirtingarblaðinu 7. þ.
m. er auglýsing frá Verðlags-
stjóra, þar sem afturkölluð eru
ákvæði um hámarksálagningu á
matvörum og nýlenduvörum í
heilum sekjum eða kössum í smá-
sölu, og
„ennfremur fellur niður 6. tölu-
liður soma kafla um fóðurvörur."
Nú er það öllum vitanlegt, að
aðalverzlun með fóðurvörur fer
um hendur SÍS. Það er því ekki
„heildsalaklíkan“ (sem einstakl-
ingsverzlanir heita, í dálkum
stjórnarblaðanna), sem hér hefir
krafizt hærri álagningar á vöru
sína, heldur er þar að verki for-
sjá dreifbýlisins og bændanna,
SÍS og kaupfélög þeirra. En
aukin álagning á fóðurvörur
hlýtur að leiða af sér verðhækk-
un á þeim eftir venjulegu við-
skiptalögmáli, en um leið hljóta
framleiðendur landbúnaðaraf-
urða að krefjast hærra verðs fyr-
ir framleiðsluvörurnar.
Þetta er aðcins sýnishorn af
því, hvað ríkisstjórnin þarf að
draga í land af þeim fóvíslegu
verðlagsróðstöfunum, er hún hef-
ir hingað til verið að hæla sér af,
og hnekkir fullkomlega þeim
broslegu fullyrðingum stjórnar-
blaðanna, að unnt sé að taka
250 millj. kr. ó „einu bretti" af
vörudreifingunni.
Athafnaírelsið fyrir öllu
Þriðja formannaráðstefna
Sjálfstæðisflokksins var háð í
Reykjavík um síðustu helgi, en
hún kemur saman það ár, sem
líður milli landsfunda. Þessa ráð-
stefnu sóttu á annað hundrað
fulltrúar úr öllum kjördæmum
landsins, ræddu um vandamál
líðandi stundar, skýrðu frá starf-
semi flokksins heima í héraði og
báru saman „bækur sínar“ um
þau þjóðmál, er helzt hafa farið
aflaga í tíð núverandi ríkis-
stjórnar, en þau eru sem kunnugt
er hið daglega umræðuefni al-
mennings. Nefnd fundarmanna
gerði ályktun um stjórnmálin og
þjóðmálin, er samþykkt var í lok
ráðstefnunnar og birt er í heild á
öðrum stað í blaðinu.
Á ráðstefnunni tóku til máls
hartnær 30 fulltrúar, og öllum
bar þeim saman um, hvort sem
þeir voru úr byggð eða borg, að
aðgerðir núverandi ríkisstjórnar
í svonefndum eínahagsmálum
lægi sem martröð á athafnalífi
fólksins í landinu. Ráðstafanir
hennar virtust miðaðar við það
eitt að lama athafnalöngun og
sjálfsbjargarhvöt þegnanna. Þeir
yrðu nú æ færri, er vildu hætta
litlum efnum í rekstur framleiðslu
fyrirtækja, því að vonin um, að
þau gæfu þeir réttmæta vexti af
fé og fyrirhöfn, væri ekki lengur
fyrir hendi. Athafnamaðurinn
ætti ekki lengur ráðstöfunarrétt
yfir þeim verðmætum, er hann
hefði með elju og hugkvæmni
skapað.
Afleiðingar hörkulegra hafta
og álaga kæmi daglega í ljós.
Margar þýðingarmiklar atvinnu-
greinar drægju saman seglin, —
yrðu að segja upp starfsfólki,
sem engin önnur atvinnugrein
væri þess umkomin að taka við.
Loforð stjórnmálaflokkanna um
ný bjargráð og ný úrræði í
vandamálum þjóðfélagsins hefðu
ekki verið efnd, og allar sam-
þykktir og stefnuskrár þeirra
Grjót og gróður. — LátiS blómin
tala. — Háljsannars tíma biS til
aS komast í klukkutíma ferS. —
Þjónusta á ajgreiSslustaS flug-
véla þarf aS haldast í hendur viS
þjónustu um borS.
Blómavinur skrijar:
ÉG ER EINN ÞEIRRA mörgu bæj-
arbúa, sem þykir trjágróður og blórn-
gróður meiri bæjarprýði en kaldur
steinninn, jafnvel þótt hann sé höggv-
inn til eftir einhverjum forskriftum
„listarinuar". Það mannsbarn mun
vart finnast, sem ekki nýtur yndis af
blómum og skógarvist, meiri en að
skálma um harðar gangstéttir og horfa
upp á þau hundruð og þúsundir stein-
kumbalda, sem á öllum stundum blasa
við augum vegfarandans í bæjum
þessa lands. Steinstyttur geta aukið á
fjölbreytni í gróðurríkum löndum, þar
sem varla sér stein. Við Islendingar
höfum hins vegar átt í höggi við grjót-
ið, við hreinsun þess úr landinu, sem
við vildum rækta kringum bæina til
að auka fóðuröflunina, og mörgum
skónurn liefir eggjagrjótið slitið fyrir
okkur í eltingaleik okkar við búsmal-
ann um fjöll og firnindi. Á einu sviði
hefir þó grjótið orðið okkur til gagns
og mörgu mannslífi bjargað. Það er
þar sem því var óhöggnu hlaðið upp í
vörður á villugjörnum og veglausum
heiðum. Þar var var'ðan okkur að
meira gagni en varSinn í dag.
AKUREYRARBÆR heíir á prjón-
unum miklar framkvæmdir í minnis-
varðaframleiðslu, sem þegar er nokk-
uð byrjað á og liefir í því skyni tekið
upp á fjárlög sín rífleg listamanna-
laun til eins myndhöggvara, er nema
tvöfaldri þeirri upphæð, er ríkið
greiðir þeim Ásmundi Sveinssyni,
Kjarval og Ríkarði Jónssyni. Þessa
rausn getur bæjarstjórn sýnt á sama
tíma og bærinn liefir ekki efni á að
malbika götuspotta. Ég tel mig ekki
öðrum dómbærari á listir, hvorki högg-
myndalist né aðra myndlist, og legg
því engan dóm á verk þessa lista-
manns fremur en annarra. En mér
finnst óviðkunnanlegt, að ríkið greiði
honum ekki listamannalaun sem öðr-
um listamönnum, hvort sent þar er um
flokka hefðu verið miðaðar við
það eitt aS ná völdum.
Þegar svo væri komið, að rík-
isvaldið óvirti hvorttveggja í
senn: eignaréttinn og athafna-
frelsið, þó væri helfjötur lagður
á þjóðina, sem varanlcgu sjólf-
stæði hcnnar og sjólfræði stæði
hætta af. Athafnafrelsið væri
fjöregg hvcrrar þjóðar. Væri það
heft um skör fram, þýddi það ó-
hjókvæmilega „niðurdrep fyrir
atvinnuvegi hennar og velmeg-
að kenna vangá hans sjálfs eða bæj-
arstjórnar varðandi umsókn um lista-
mannalaun. Úr þessu þyrfti að bæta,
enda gæti það sparað að einhverju
leyti listamannaframlög bæjarins,' svo
að hann yrði þá frekar megnugur þess
að malbika 8—10 metra götuspotta.
Grjótið er nauðsynleg undirstaða í
vegina, sem við ökum á okkar dýru
farartækjum, og skortur á sæmilegum
götum og vegum eyðileggur bílana á
tiltölulega skömmum tíma.
ÉG ÆTLAÐI EKKI að liafa þessi
orð ntörg. En mér var rétt í þessu að
berast til eyrna, að á döfinni væri að
reisa einhvern tilhöggvinn stein í litla
blettinn sunnan við Geislagötu 5, þar
sem áður mun hafa verið ætlað að
koma fyrir blómgróðri eða runnum.
Þetta tel ég mjög misráðið samkvæmt
framansögðu. Akureyri var um langt
skeið orðlögð fyrir trjágróður og fagra
garða. Látið gróðurinn halda áfram að
fegra bæinn, — látið blómin tala, —
en notið grjótið í gatnagerð og bygg-
ingar.“
„Loftjari“ skrijar:
FYRIR NOKKRUM DÖGUM var
ég staddur í Reykjavík og þurfti að
komast norður til Akureyrar. Var
þann dag flogið kl. 9 að morgni norð-
ur, en þar sem ég þurfti helzt að sinna
smáerindum, áður en ég færi, spurði
ég um næstu ferð. Hún var sögð á-
ætluð kl. 13.15, og kvöldferð kl. 20.
Ég ákvað þá að „klára mfnar sakir“
fyrir hádegið og taka aðra ferð dags-
ins og tókst mér það. Þegar ég næst
innti eftir, hvenær farþegar skyldu
mæta á flugvellinum í 13.15-ferðina,
var ráðgert kl. 14.30, þar eð áætlun
hefði breytzt. Er að þeim tíma leið
var enn spurt, og þá sagt, að farþeg-
ar skyldu mæta kl. 15.45. Ég var mín-
útumaður, kom á tilsettum tíma, og
dreif þá jafnframt að fjölda annars
fólks, sein ætlaði með þessari ferð:
vermenn að norðan, konur með börn
og yfirleitt fólk á öllum aldri. Fólkið
losaði sig við farangur sinn, sem smá-
saman var tíndur út í flugvélina og
komið þar fyrir. Það virtist enginn asi
á neinum, og virtist mér hér ríkja hið,
gamla.einkunnarorð: Allt kemst, þótt
hægt fari.
ÞEGAR KLUKKAN ER ORÐIN
16.45 er loks búið að ganga frá far-
angri, og búast þá farþegar við, að nú
verði þeir kallaðir út í vélina, en ekk-
ert gerist. Engin skýring er gefin á
töfinni. Konurnar eltast við börnin 6Ín,
sem orðin eru óþolinmóð. Feðurnir,
sem fóru frá vinnu sinni til að fylgja
fjölskyldunni á flugvöllinn, ganga um
með yngsta barnið á liandleggnum, ró-
legir og æðrulausir, eins og þetta sé
sjálfsagður hlutur. Aðrir reyna að
halda uppi samræðum liver við annan.
Sumir fá sér kaffi eða „kók“ við bar-
inn. Það þýðir ekki að bregða sér frá.
Enginn veit, hvenær kallað verður út.
En það líður enn hálf klukkustund,
unz farþegum er heimilað að ganga til
sæta sinna í flugvélinni. Að klukku-
stund liðinni er komið til Akureyrar.
Klukkutíma flug milli Akureyrar og
Reykjavíkur hefir kostað V/. klst. ó-
skýranlega og óskiljanlega bið í vist-
legum salarkynnum F. í. á Reykjavík-
urflugvelli.
ÉG ER EKKI á ferðinni milli
Reykjavíkur og Akureyrar daglega. En
Vísnabálkur
Þá eru hér enn nokkrar stökur
eftir Braga frá Hoftúnum:
SkrifaS á kort.
Eins og sumarsólin björt
sælu vekur nýja
gegnum húmin sorgarsvört
sendir geisla hlýja.
Röndótt ríkisstjórn.
Eins og munu allir sjá,
efst í valdahæðum
eru rauðar randir á
ríkisstjórnar klæðum.
A Þorranum.
Kári stríður æðir enn,
óð ei þýðan kveður.
Þráfalt víða þreyja menn
Þorra hríðarveður.
Eftir lestur IjóSabókar.
Góð eru hérna grösin fá
gagn sem er að kynna.
Ótal visin ýlustrá
er hér hægt að finna.
Margt er ólíkt.
Margt er ólíkt mönnum hjá,
mikið þetta skrítið er.
Sumum liggur ekkert á,
aðrir þurfa að flýta sér.
Um sjálfan mig.
Við mig gott er aðeins eitt
— öðruin laus frá gæðum.
Skulda ég ekki neinum neitt
nema Guði á hæðum.
Til stúlku.
Dyggðum búin drósin góð,
dýrstu gæði hljóttu.
Hryggðum flúin, hýr og rjóð
helgan trúar- áttu sjóð.
Til annarrar stúlku.
Eins og reykur ást þín var,
enda er flest í heimi valt.
Traustið, sem ég til þín bar,
tröllum hef ég gefið allt.
Gömul ástavísa.
Þinn við barrn ég alheim á,
ástarvarma drósin.
Bægja harmaböli frá
björtu hvarmaljósin.
ég hef komið 5 mínútum síðar en mér
var sagt að mæta á afgreiðslu Flugfé-
lagsins á Akureyri og bíllinn þá vcrið
farinn frain á flugvöll, svo að ég hef
þurft að taka stöðvarbíl til að ná í
flugvélina. Þannig á afgreiðslan að
vera. Og það mun vera flestra manna
mál, að þessar biðir farþega á flug-
stöðvum séu nú mun meiri og lengri
en þær voru á árum áður, er tvö flug-
félög höfðu með höndum farþegaflutn-
inga innanlands. Og ber þá að sama
brunni og á almæli er, að einkalcyfi í
flutningum í lofti og á landi þýði verri
þjónustu. í framangreindu tilfelli, sem
mér sýndist á spaklátri framkomu al-
vanra flugfarþega að væri engin und-
antekning (enda hefði hún að sjálf-
sögðu verið skýrð, ef um undantekn-
ingu væri að ræða), var mér þáð ljóst,
að þótt ég hefði lagt upp með bifreið,
er ég hafði lokið erindum mfnum í
Reykjavík, hefði ég komið á svipuð-
um tíma til kvöldverðar á Akureyri.
Framhald i 6. sítu.