Íslendingur - 25.09.1964, Blaðsíða 2

- „ÉG KUNNI BETUR VIÐ
GAMLA LAGIÐ41
kj....... á mér, hvað þá fyrir
tóbaki og brennivíni, ef ég ætl-
aði að búa eins og tíðkaðist
fyrir 50 árum. Því miður.
(Framhald af blaðsíðu 1)
TAÐA borin í trogum.
— Og hvað svo með heyskap-
inn sumarið 1918?
— O, þetta var enginn hey-
skapur, lagsi. Mátti segja, að
töðuna yrði að bera í trogum í
tóttina, því að sallinn hélzt ekki
í böndum. Þar sem ég var þá,
fengust 68 hestar af 12 dagslátt-
um, sem í meðalári gáfu 100 til
120 hesta. Og útheyskapur var
eitthvað ámóta. Það var farið
upp um allt fjall til að slá, þar
sem ekki hafði verið borinn ljár
í gras árum saman. Ég var einu
sinni að slætti með gömlum
manni þar, og sagði hann það
40 ára sinu, er við vorum að
rubba upp. Hann var minnugur,
karlinn. Og svo má nærri geta,
hvernig slíkt fóður var til gjaf-
ar að vetrinum. En einhvern-
veginn ázt þetta, enda þýddi
hvorki fyrir sauðkind né mann-
kind á þeim árum að fúlsa við
því, sem fram var borið eins og
ungviðið í dag. Það var þó að
vísu hægt að fá nógan ís á þess-
um árum. Það var bara ekki
rjómaís.
DÝRIR KAUPAMENN.
— Og svo komu kreppuárin?
— Já, biddu fyrir þér, lagsi.
Þau voru ekki barnanna bezt.
Ég lenti í kaupavinnu á ágætu
heimili í miðri kreppunni. Hafði
35 krónur í kaup á viku og
.„allt frítt“ að auki, svq sem
kallað er. En það hrukku varla
4 haustdilkar fyrir vikukaup-
inu mínu þá, nema þeir væru í
vænna lagi. Við vorum 3 kaupa-
mennirnir. Það varð að skera
oní okkur um haustið nokkuð á
annað hundrað dilka til að
borga okkur, auk þess sem við
höfðum étið nokkra um sumar-
ið. Og þá þótti það gott bú í
sveit, sem lagði inn á annað
hundrað dilka. Hvernig held-
urðu að þessu yrði tekið í dag?
Ætli það yrði ekki farið í mál
við ríkisstjórnina og jafnvel al-
mættið? Ég hef lúmskan grun
um það.
SELDU MOLD OG GRJÓT.
— Svo er það seinna heims-
stríðið. Breyttust ekki búskap-
arhættir á þeim árum?
— Ja, búskaparhættir breytt-
ust ekki verulega fyrr en eftir
stríðið, er vélvæðingin hófst.
En markaður fyrir búnaðaraf-
urðir tók snöggum stakkaskipt-
um með viðskiptum við herinn,
og kaupgjald og afurðaverð
hækkaði. Marga bændur, sem
áður höfðu verið dauðanum of-
urseldir efnalega rétti við á
skömmum tíma. Herinn vildi
allt liaupa. Þeir seldu hernum
mold og grjót úr landi jarðar-
innar. Sumir borguðu allar
skuldir upp á slíkri jarðvegssölu
og lögðu fyrir. Aðrir fcru í svo-
nefnda Bretavinnu og mokuðu
upp morði fjár. Sagan af feðg-
unum fyrir sunnan, er báðir
fóru í bretavinnu er all-fræg.
Annarhvor þeirra feðga varð að
fara heim og hugsa um búið,
því að það var andsk...ekki
hægt að fá nokkra manneskju!
En þessi uppgripaatvinna hafði
sínar dökku hliðar. Eftirlit með
vinnunni var nánast ekkert.
Unglingar vöndust á að stjálka
um með hamar í hendi eða múr-
skeið frá morgni til kvölds án
þess að beita verkfærinu. Þá
•upphófust hin alþekktu „vinnu-
svik,“ sem vart voru þekkt áð-
ur. Ég veit ekki, hvort tekizt
hefur að vinna bug á þeim til
fulls. En Bretavinnan var eng-
inn vinnuskóli fyrir unglinga í
harðbýlu landi, þar sem óhjá-
kvæmilegt er að taka til hönd-
unum, ef maður á að lifa.
ÞRIFNAÐI ABÓTAVANT.
— Og svo er það vélvæðing-
in? Finnst þér ekki munur að
sjá vinnubrögðin í sveitinni í
dag og fyrir 40 árum?
— Jú, jú, það er mikill mun-
ur. Afköstin eru ekki saman
berandi. En ég veit ekki, hvort
allt er fengið með þeim. Ég
mundi kjósa gamla lagið, ef ég
færi að þúa. Dengja minn ljá og
bera niður í hlaðvarpanum, þeg-
ar einhver loðna væri komin í
hann. Tinda svo hrífuna og snúa
með kerlingunni og ki'ökkunum,
þegar þornar af strái. Og raka
dreifina, þegar tekið er saman.
Már finnst voðalegt að sjá hey-
flyksurnar hvarvetna liggjandi
gulnaðar á túnunum allt haust-
ið og veturinn, unz vindurinn
sér fyrir þeim. Þetta er sóða-
skapur. Ég man, er ég fór með
hrífustertinn á árunum allan
heybandsveginn af engjunum
og rakaði það, sem slæddist, upp
í poka. Það var þrifnaður. Nú
má enginn vera að því að vera
þrifinn að mér skilst. Þá fer
hann á hausinn. Og hirðingin á
verkfærunum, maður lifandi!
Varla var hrífa sett í vetrar-
geymslu fyrr en búið var að
endurnýja í henni brotinn brún
spónstind. En tugþúsundavél-
arnar í dag liggja úti um hvipp-
inn og hvappinn víða og ryðfalla
í slagviðrum. Þó eru ágætar
undantekningar frá þessu, og
sumsstaðar svo vel um gengið
á bújörðum að nálgast það sem
við vöndumst í upphafi aldar-
innar, þegar húsfreyjan sópaði
hlaðið svo, að á því sást ekki
puntstrá né hænsnafjöður. —
En því að tala um þetta? Ég
mundi ekki vinna fyrir mat í
FÓLKIÐ VERSNAR EKKI.
— En svo við snúum okkur
að öðru: Finnst þér fólkið og
þá einkum unglingarnir hafa
breytzt til hins verra?
— Asskotakornið. Fólk er enn
gott inn við beinið almennt og
vill láta gott af sér leiða. Það
myndar samtök til hjálpar í
neyð, flugbjörgunarsveitir, æða-
stíflufélög, styrktarfélög vangef-
inna, barnaverndarfélög, fanga-
hjálp, æskulýðsfélög, neytenda-
samtök o. s. frv. Nei, nei, ég
held að fólkið sé bara að skána,
ef nokkuð er. Það er kannske
meira gefið út af ávísunum, sem
ekki er innstæða fyrir heldur
en á fyrri stríðsárunum, en ég
held að þá hafi þessi ávísana-
hefti ekki verið til. Svo er eitt-
hvað um skattsvik. En voru
ekki prestar, prelátar og hrepp-
stjórar sakaðir um tíundarsvik
fyrir 100 árum? Jú, jú, svikin
eru ekki úr sögunni, en óvíst að
þau hafi ágerzt. Og svo þetta
með krakkana. Ég þekkti leið-
inda-prakkara á hafísaárunum,
sem voru að hræða fólk með því
að leika drauga. Þeir mölvuðu
þá ekki niður sumarbústaði af
því að þeir voru ekki til. Og
þeir fóru ekki að drekka brenni-
vín fyrr en þeir urðu fullorðnir,
enda vont að ná í það á þeim
árum. En unglingarnir í dag eru
margir ágætir. Þeir hafa bara of
mikla peninga, og vita ekki,
hvað þeir eiga að gera við þá.
Það er meinið. Og það er ótta-
lega vitlaust af mæðrum að
senda 7 ára gamalt barn með
500-króna seðil út í búð og segja
því að kaupa „eitthvað“ í mat-
inn. Hún megi ekki vera að því
að hugsa um það. En svo þegar
sjónvarpið kemur, situr öll
fjölskyldan inni og horfir og
hlustar, líkt og á kvöldvökunum
í gamla daga, þagar Andarímur
voru kveðnar og guðspjall dags-
ins lesið á eftir. Þetta á allt eft-
ir að batna.
HÚMORLAUS FLOKKUR.
— Hvað um heimspólitíkina?
— í öllum bænum, spurðu
mig ekki éftir henni. Það held
ég sé vitlausasta pólitík sem um
getur. Kommúnistar þykja mér
leiðinlegir. Kannske ekkert
verri en sjóræningjar sögunnar,
sem virðast hafa átt margt gott
til, en þeir eru húmorlausir og
þreytandi.
— En hvað segir þú um Gold-
water?
Já, hann. Það er nú bara
bandarískur Framsóknarmaður.
Og þar með var spjalli okkar
lokið að þessu sinni. Kannske
gefst síðar tækifæri til að hitta
sama mann að máli, ef honum
endist aldur til. J.
- Á HRAUNSRÉTT
í AÐALDAL
(Framhald af blaðsíðu 8).
Jóhann að lokum og heldur á-
fram að draga í dilk sinn.
Klukkan er um 12 og langt
komið að draga. Fólkið er orðið
fleira í réttinni en féð. Einn og
einn réttarpeli sézt á lofti.
Ungu mennirnir búa sig und
ir ballið á Hólmavaði, en gömlu
mönnunum hlýnar fyrir brjósti
um stund.
Á leið minni frá réttinni út að
bílnum verð ég samferða Jóni
bónda á Laxamýri.
— Hvernig lízt þér á, segi ég
við Jón?
— Þetta er allt snarvitlaust,
góði. Þeir sjá ekkert nema belju
rassana og allt fyllist af mjólkur
afurðum, sem vantar markað
fyrir, en eftirspurn eftir sauð-
fj.árafurðum eykst stöðugt. Fjár
búskap hefi ég predikað og mun
gera um sinn.
Þetta mælti hinn mæti maður,
Jón H. Þorbergsson. Máske sér
hann vonir sínar um eflingu
sauðfjárbúskapar rætast. Því
ekki það? Þá mun Hraunsrétt
endurheimta sína fornu frægð.
Joðge.
- Halldór Halldórsson
(Framhald af blaðsíðu 5).
■eyrarkirkju að viðstöddu fjöl-
menni, og um kvöldið var minn-
ingarsamkoma í sal Hjálpræðis-
hersins, og þar voru margir
komnir til að minnast og þakka.
Ég bið Guð að blessa og
styrkja konuna hans og alla 'ást-
vini hans. Svo vil ég þakka Hall-
dóri innilega fyrir allt, sem hann
hefur verið mér og mínum.
Guðs hermaður er kominn
heim, Halldór var reiðubúinn
að fara.
Við blessum minningu hans.
Félagi.
ÍSLENDINGUR
fæst í Hreyfilsbúð-
inni við Kalkofns-
veg, Reykjavík.
D Ö M U R !
STRETCH-BUXUR
verð írá kr. 619.00
Dökkar NYLON
SKYRTUBLÚSSUR
Leður og rúskinns-
HLIÐARTÖSKUR
HÖFUÐKLÚTAR
og TREFLAR
í glæsilegum litum.
Verzl. ÁSBYRGI
Sr. Hugli Martin, sem predikar í
Akureyrarkirkju n. k. sunnu-
dag, er sóknarprestur í Skot-
landi, en hefur haft brauða-
skipti í sumar við sr. Robert
Jack sóknarprest að Tjörn á
Vatnsnesi um 3ja mánaða
skeið. Hefur hann predikað í
nokkrum kirkjum utan presta
kallsins, en hann er vel tal-
andi á íslenzku. Kona hans og
sonur eru hér í fylgd meS
honum.
- „Þór44 eignast . . .
(Framhald af blaðsíðu 1)
ur Helgason, formaður, Jón F.
Hallgrímsson ritari, Herbert
Jónsson gjaldkeri, Páll Stefáns
son varaformaður og Víkingur
Björnsson spjaldskrárritari. For
menn deilda eru: Páll Magnús-
son f. knattspyrnudeild, Ævar
Jónsson körfuknattleiksdeild,
Gunnar Jakobsson handknatt-
leiksdeild, Þórarinn B. Jónsson.
skíðadeild og Reynir Hjartarsoa
frjálsíþróttadeild.
Félagar eru nú um 400 að>
tölu, og er Þór því fjölmennasta
íþróttafélag í bænum.
ÚTLENT KEX
Höfum á boðstólum um
30 tegundir af ensku og
dönsku KEXI.
Margar nýjar tegundir.
VERZLUNIN
EYJAFJÖRÐUR H.F.
SKOTFÆRI:
j RIFEILSKOT:
Short, long, long rifle
HAGLASKOT, no. 12:
Tiger og Bellot.
Haglastærð: 1, 3, 4.
HAGLASKOT, no. 16.
N imrod.
Haglastærð: 1 og 2.
VERZLUNIN
EYJAFJÖRÐUR H.F.
úr vönduðu teygjuefni.
Lækkað verð.
TERYLENE-PILS,
útsniðin
SKYRTUBLÚSSUR,
perlon, á 6—14 ára
ÚLPUR á 4-10 ára
PILSEFNI í úrvali
MARKAÐURINN
Stmi1261
ÍSLENDINGUi;