Íslendingur - 25.09.1964, Page 5

aiiaoTsson
söðlasmiður
Fæddur 9. okt. 1878 - Dáinn 2. sept. 1964
NOKKUR MINNÍNGARPRÐ
5
ÞAD er að mörgu leyti ánægju
legt að hafa átt þess kost að
fylgjast með vexti og viðgangi
Akureyrarbæjar undanfarna 5—
6 áratugi. Bærinn var við upp-
haf aldarinnar næsta fámennur
með fáskrúðugu átvinnulífi, en
nú er þessi höfuðstaður okkar
Norðlendinga orðinn stór í snið-
um og atvinnulíf hans fjölþætt.
Hér er t.d. starfandi fjölmenn
og ötul iðnaðarmannastétt, sem
nýverið minntist 60 ára afmælis
félagssamtaka stéttarinnar, með
miklum myndarbrag.
Reyndar verður maður þess
all-oft var, að erfitt er að fá
okkar góðu iðnaðarmenn til
smávika. Þeir eru bundnir við
stærri verkefni, sem greidd eru
samkvæmt uppmælingu eða eft
ir háum kauptaxta, sem hækk
ar verulega fyrir eftirvinnu og
jafnvel tvöfaldast fyrir nætur-
vinnu. Þetta er nýi tíminn mót
aður af kröfum og hugsunar-
hætti nútímans.
í sambandi við þetta verður
okkur, gömlu mönnunum, oft
hugsað til iðnaðarmanna þeirra
sem við áttum samskipti við á
ái'um áður, mannanna, sem hafa
verið að hverfa frá störfum jarð
lífsins, sumir á undangengnum
árum og sumir af þeim síðustu
úr hópnum nú á yfirstandandi
ári.
Það er tiltölulega stutt síðan
hér á landi var nær einvörð-
ungu bændaþjóð, sem margoft
átti við kröpp kjör að búa. Fólk
ið var velhugsandi og samheldni
og samhjálp voru þess aðals-
merki. Því til sönnunar er gott
að minnast þess, að oft kom
það fyrir, ef einyrkjabóndi veikt
ist um sláttinn, að nágrannarnir
fóru, eftir langan vinnudag
heima, og slógu túnið fyrir sjúk
linginn og var þá ekki verið að
hugsa um eftirvinnu eða nætur
vinnukaup, heldur látin nægja
meðvitundin um að hafa innt
af hendi gott verk, sem gaf ná-
grannanum möguleika til að
halda áfram búskap sínum sem
sjálfstæður bóndi.
Ur slíku umhverfi og uppald
ir við þennan hugsunarhátt
komu flestir gömlu iðnaðar-
mennirnir. Þeir lærðu hin ýmsu
fög og urðu síðan sjálfstæðir iðn
rekendur. Við minnumst þess
með aðdáun, hve vel þeir brugð
ust við kvabbi fólksins, þótt um
smáræði væri að tala, og þó
þeir að sjálfsögðu yrðu að sjá
sér og heimilinu vel farborða,
þá var það mjög áberandi, að
þeir hugsuðu ekki eingöngu um
sinn eigin hag, heldur lögðu sig
fram, til að gera verkin sem
hagkvæmust og ódýrust fyrir
viðskiptavinina, og margoft var
vinnutíminn langur og ekkert
reiknað með eftirvinnu. Þannig
var hugsunarháttur frumherj-
anna. Þeir voru sjálfum sér og
bæ sínum til sóma ekki síður
en hin fjölmenna, velgerða iðn
aðarmannastétt bæjarins nú til
dags.
Margar ánægjulegar endur-
minningar um hagkvæm sam-
skipti við hina gömlu, gengnu
iðnaðarmenn sækja á hugann,
er ég minnist þess að einn af
þeim síðustu er nýlega horfinn
sjónum okkar mannanna, vipur
minn Halldór Halldórsson, söðla
smiður, sem andaðist hinn 2.
september sl. Hann leið út af í
vinnustofu sinni, þar sem hann
var að ljúka smáverki, sem
hann hafði verið búinn að lofa
að framkvæma. Skyldurækni
og trúmennska höfðu verið föru
nautar hans á langri ævi og
fylgdu honum enn á dánardægr
inu, niður í vinnustofuna,’ þar
sem hann sjúkur eyddi síðustu
kröftunum til þess að reyna að
standa við gefið loforð.
Halldór söðlasmiður, eins og
hann var almennt nefndur, var
fæddur að Urðum í Svaffaðar
dal hinn 9. október árið 1878, og
var hann því fullra 85 ára, er
hann andaðist. Foreldrar hans
voru hjónin Guðrún Oddsdóttir
Og Halldór Jónsson, bæði af
Tungufellsætt. Ekki naut hann
móðurumhyggju nema skamma
stund, því 6 ára gamall missti
hann móður sína. Næstu árin
var hann með föður sínum, en
fór strax að vinna fyrir sér, er
kraftar leyfðu, ýmist við sveitar
störf eða sjóróðra. Nám sitt í
söðlasmíði hóf hann 19 ára að
aldri hjá Jóni Borgfjörð söðla-
smið á Akureyri. Að loknu 4
ára námi óskaði Halldór að
hefja sjálfstæðan atvinnurekst-
ur og með hjálp góðra manna,
sem treystu hinum dugmikla
unga manni, byggði hann húsið
Strandgata 15 árið 1904, en í
kjallara hússins útbjó hann sér
vinnustofu, og í henni starfaði
hann til dauðadags.
Á þessum árum og enn um
skeið var hesturinn „þarfasti
þjónninn“ og var því oft mikið
að gera fyrir söðlasmið, en það
sakaði ekki, því Halldór var með
afbrigðum vinnuglaður og af-
kastaði því ótrúlega miklu. Hjá
honum lærðu líka söðlasmíði
ýmsir yngri menn, ýmist til
fullnustu eða dvöldu hjá honum
tíma og tíma. Dáðu þeir allir
læriföðurinn fyrir góða kennslu
og ljúfmennsku í einu og öllu.
Ekki voru það ætíð viðskipta
menn, sem sátu inni í vinnustof
unni hjá Halldóri, og var ég
einn af þeim mörgu, sem brugðu
sér, án erindis, inn í vinnustof
una bæði til að njóta ylsins frá
ofninum og hjartahlýju húsbónd
ans, sem ekki lét vinnu sína
niður falla, þó gestir kæmu, en
var ætíð ljúfur í lund og átti
létt með að eiga fjörugar sam-
ræður við aðkomumennina, sam
hliða áframhaldandi starfi. Þeg
ar maður sat inni hjá Halldóri
bar það ekki ósjaldan við, að
börn kæmu með bilaðan fót-
bolta, skólatösku eða því um
líkt. Var þá altítt, að hann legði
frá sér stærri verkefni, til að
sinna kvabbinu, sem oft var
ekki greitt með öðru en þakk-
lætisbrosi litlu borgaranna.
Þannig var Halldór til hins síð-
asta, trúr hugarfari gömlu sveita
mannanna og reiðubúinn að
leysa hvers manns vandræði, ef
þess var nokkur kostur.
Halldór söðlasmiður var ein-
lægur trúmaður, og Biblían var
hans daglegur ráðgjafi í stóru
sem smáu. Hann tilheyrði nær
því frá byrjun, Hjálpræðishers-
deildinni, sem hér var stofnuð
árið 1904 og var hann lengst af
stoð og stytta deildarinnar og
fylgdist með í starfinu til dánar
dægurs.
Hinn 30. október 1901 gekk
Halldór að eiga heitmey sína,
Rósfríði Guðmundsdóttur, sér-
staka sæmdarkonu, greinda og
hugljúfa á allan hátt. Lifir hún
mann sinn í hárri elli eftir ná-
lega 63ja ára sambúð, sem jafn
an bar einkenni þess, sem bezt
má fara í sambúð hjóna. Þau
hjónin, Rósfríður og Halldór,
eignuðust 4 börn, sem öll eru
á lífi og virtir borgarar þessa
bæjar. Börnin eru: María Lára,
gift Kára Sigurjónssyni prent-
ara, Stefán vélsmíðameistari,
kvæntur Kristínu Eggertsdóttur,
Ingibjörg gift Magnúsi Bjarna-
syni skipaeftirlitsmanni og Guð
rún, sem dvalið hefuj ógift hjá
foreldrum sínufn og ánnast’ þau
af stakri prýði, og enn dvelur
hún hjá sjúkri móður sinni og
mun svo verða, þar til kallið
kemur og ekkjan hverfur til
fundar við sinn látna lífsföru-
naut.
Hér að framan hefur verið
lýst hug mínum til þessa látna
vinar míns, en ég er þess full-
viss, að á sama hátt minnist
hans fjöldi samborgaranna,
bæði þeir fullorðnu og eins
skólabörnin, sem oft áttu leið
inn í yinnustofu hans.
Með Halldóri er horfinn af
sjónarsviðinu einn af elztu hand
verksmönnum þessa bæjar. Mað
ur, sem öllum vildi gott gera
og vai' til fyrirmyndar á svo
mörgum sviðum.
Blessuð sé minning hans.
Jón Benedilttsson.
EN HARMINUM EYDIR, það
huggun oss lér, að heimkoman
guðs-vinur dýrðleg þér er.
Þessar Ijóðlínur komu í hug
mér, þegar ég frétti, að hann
Halldór, góði tryggi félagi okk-
ar og vin'ur væri látinn, en
Drottinn kallaði hann heim til
sín, þar sem hann sat við vinnu
sína á verkstæðinu að morgni
þann 2. sept. sl. Og þá voru
margir sem sögðu: Nú er Hall-
dór farinn, hver á nú að gera
við saumsprettuna á skólatösk-
unni, setja hankann á, eða hver
á að gera við þetta og hitt. Já,
það voru margir og ekki hvað
sízt börnin, sem áttu erindi til
Halldórs, og alltaf var hann fús
að bæta úr öllu, ef hann gat.
Við vorum líka mörg, sem lit-
um inn á verkstæðið, þó við
Auknar suðurland
. skrifar Ingólfur
tryggmgar Jónsson ráð-
herra grein þ.
12. þ. ni., þar sem hann rekur
nokkuð endurbætur og aukn-
ingu almannatrygginganna í tíð
núverandi ríkisstjórnar. Bendir
hann þar m. a. á, að fram til
1962 hafi landinu verið skipt í
tvö verðlagssvæði, og 1. verð-
lagssvæði hlotið verulega liærri
bætur en 2. svæði (dreifbýlið).
Nú hafi landið verið giört að
einu verðlagssvæði, og því fái
allir jafnar bætur, hvar sem
þeir búi á landinu. Þá hafi hækk
anir á eiliIifeyH verið mjög veru
legar, t. d. hafi hjón á 2. verð-
lagssvæði árið 1958 hlotið 13043
krónur en fái nú 43420 krónur,
fjölskyldubætur með 4 börnum
hafi 1958 verið 2863 kr. en séu
nú 12 þús. krónur.
Mpira W ÞÁ SEGIR ráð
Ilieil a leilg- herrann: „Það
•X i, hefir oft verið
ið en latið skrifað um, að
fjármagnið leiti
til þéttbýlisins og nauðsyn beri
til að tryggja jafnvægi í byggð
landsins eins og það hefir verið
orðað.
Með hinum stórauknu bótum
almannatrygginganna hefir
vissulega verið flutt fjármagn
úr þéttbýlinu út um byggðir
Iandsins.
Þannig er það, að framlag
sveitarfélaga í einni sýslu hefir
verið áætlað á árinu 1964 kr.
935.000,00 en bætur lífeyris-
trygginga í sömu sýslu eru
áætlaðar á árinu um 6 millj.
krónur.
Á árinu 1958 greiddi ríkissjóð
ur til almannatrygginganna að-
eins kr. 49.1 millj. en á fjárlög-
um ársins 1964 er framlag ríkis-
sjóðs áætlað kr 432.7 milljónir“.
Þessar tölur tala vissulega
sínu máli og hrekja vægðarlaust
allt rugl stjómarandstöðunnar
um versnandi viðurgeming við
þá er minnst mega sín í þjóð-
félaginu.
Enginn
f SÍÐASTA
fsl. var bent á,
„l að Dagur hefði
SOkllllðlir verið með nöld-
ur út af skorti
á fréttum af síðasta Iðnþingi, en
mætti þar varlega tala, þar sem
fSIJENDINGUR
ættum ekki erindi, og þangað
var alltaf gott að koma, þar
fann maður yl bæði fyrir lík-
ama og sál, en ef til vill hafa
færri vitað, að litla verkstæðið
var vígt bæn og lestri Guðsorðs
hvern einasta dag, þar voru
málefnin lögð fram fyrir Guð.
Hallaór fór eftir orðinu sem
segir: Fel Drottni vegu þína og
treyst honum, hann mun vel
fyrir sjá. Og hann fékk að reyna
sannleik þessara orða.
HaUdór var mikill gæfumað-
ur í lífinu, hann átti góða konu,
sem hann fékk að búa með í
ástríku hjónabandi í meir en 60
ár, eða þar til dauðinn aðskilur
þau nú um stund. Þau eignuð-
ust 4 góð og myndarleg börn,
sem öll eru á lífi. En hans mesta
gæfa var það, að hann sem ung-
ur maður kom á Drottins fund
og hlaut hjálpræði, en um þetta
vitnaði Halldór oft.
Akureyri hefur misst mætan
borgara, með honum er horfinn
eini söðlasmiðurinn hér í bæn-
um, sem margir munu sakna.
Hjálpræðisherinn á Akureyri
hefur misst svo óendanlega mik-
ið, en í Hernum hefur Halldór
starfað af trúmennsku í 59 ár,
og allt til hins síðasta var hann
á samkomunum, þótt oft sjúkur
væri. Hann var alltaf boðinn og
búinn til starfs, bæði úti og inni,
og margar voru þær ferðir, sem
hann fór hér áður fyrr, bæði á
hestum og gangandi til að boða
fagnaðarerindið og bera út
kristileg blöð og bækur. Fyrir
þetta allt vill Hjálpræðisherinn
þakka honum, og við þökkum
Guði, sem gaf okkur Halldór,
vitandi að Hann gefur launin.
Halldór tók daginn snemma
og í mörg ár hafði hann þann
sið að fara í langa göngu á hverj
um morgni milli kl. 6 og 7 áður
en hann byrjaði á verkstæðinu.
Gekk hann þá út fyrir bæinn,
suður og upp fyrir gömlu Gler-
árrafstöðina. Þessar göngur voru
styrkjandi fyrir líkamann, en
þær voru líka styrkjandi fyrir
sálina, því þarna úti í kyrrð
náttúx-unnar hafði hann bæna-
stund við stóran stein, sem þar
er.
Halldór var ættaður úr Svax'f-
aðardal, og þótt hann færi það-
an ungur, var hann bundinn
sveitinni sinni þeim tryggðar-
böndum, sem aldrei rofnuðu.
Utför hans fór fram frá Akui’-
(Framh. á bls. 2)
hann eirni bæjarblaða hefði ekki
sent fulltrúa á setningu þings-
ins né þingfundi.
Ritstjórinn ber við fjarveru
sinni og telur, að í athugasemd
Isl. felist söknuður yfir fjarveru
ritstjóra Dags. Þetta er mesti
misskilningur. Það hefir oftar
komið fyrir, að ritstj. Dags hefir
ekki mætt í blaðamannaboðum,
en enginn stéttarbræðra hans
látið í Ijós söknuð yfir, þótt
þeim, er til boðsins efndu, liafi
ekki Iíkað sem bezt. Og svo telj-
um við E. D. starfskröftum bú-
inn, að hann hefði getað látið
einlivern undirmanna sinna
mæta á Iðnþinginu, sem að lík-
indum hefði komið að jafngóðu
haldi um fréttaöflun. (Eða „Ein-
hvern Einhversson“).