Íslendingur - 02.08.1984, Blaðsíða 5

4
Ritstjóri: Halfdór B föndal
Blaðamaður: Baldur Sveinbjörnsson
Auglýsingastjórl: Kristin Ottesen
Ritstjórn. simi: 21501
Auglýsingar, sími: 21500
Askrifiargjald: kr. 130 á ársfjóröungi
Lausasala: kr. 10 eintakið
Auglýsíngaverð: kr. 140 dálksm.
Prentun: Tæknideild islendings
og Dagsprent
Áfram á sömu braut
Efnahagsráðstafanimar líggja nú fyrir. Markmiö þeirra
er tvíþætt. Annars vegar vita þær að sjávarútveginum
og bæta hvort tveggja í senn reksturinn og greiðslu-
stööuna. En eins og Þorsteinn Pálsson hefur lagt
áherslu á, veröa útvegsmenn og fískverkendur líka að
taka verulega á í aukinni hagræöingu. Sú þróun er
þegar hafin, en nauðsynlegt aö ná par meiri árangri.
Þegar hvorttveggja ríöur yfir í senn aflabrestur og
verðfall á afurðunum er nauðsynlegra en nokkru sinni
aö allra ráöa sé leitað til aö auka framleiöntna.
Ráðstafanir ríkisstjórnarinnar miða ekki síst að því.
Hins vegar fela efnahagsráðstafanirnar í sér aö-
gerðir í peningamálum, sem munu auka sparnaö og
draga úr viðskiptahallanum. Nauösyn þessa er aug-
Ijós. Bankakerfið er veikt. Eigiö fé innlánsstofnananna
brann upp í verðbólgunni um leiö og spariféö, sem
hefur valdið vaxandi eftirspurn í.erlent lánsfé, sem
nauðsynlegt er aö hamla á móti. Þá heldur ríkisstjórnin
aö sjálfsögóu fast viö þá stefnu, aö eyösluskuldum
verði ekki safnað upp erlendís með vaxandi viöskipta-
halla svo sem var í tíó síðustu ríkisstjórnar og viö
súpum nú seyðið af.
Eins og Þorsteinn Pálsson hefur lagt áherslu á,
veröa aldrei gerðar ráöstafanir, sem meö einhverjum
endanlegum hætti verða fullkomnar. Atvinnu- og efna-
hagsmálin eru þess eölis, aö þau hljóta aö vera
stöðugt viðfangsefni stjórnvalda. En þaö, sem Ijósíega
greinir þessar efnahagsráðstafanir frá öðrum siíkum á
síöustu árum, er, aö þær miöa að því aö varðveita þaö,
sem unnist hefur, af því aó við höfum verið á rettri leió.
VerðbóIgan hefur hjaönaó úr130% niður fyrir I5% og
stórlega hefur dregió úr vióskiptahalla. Þaö er ekki lítiil
árangur á einu ári og hefur óneitanlega kostað fórnir.
En einmitt þess vegna er brýnt, aö halda sama strikið,
af því aö það er eina leiðin, sem fær er til bættra
lífskjara. Það er öllum hollt aö hafa í huga, ekki síst
þeim, sem nú hafa sett fram kröfur um 30% launa-
hækkanir öllum til handa án þess að neín verðmæti
standi þar aö baki. Þvert á móti hefur þjóöarframleiösl-
an minnkaö vegna aflabrests á þorskveiöum eins og
allir ættu að vita.
Tekjuskattur - ónýt flík
Álagningu skatta er lokió og skattskrárnar hafa verið
lagðar fram. Eins og jafnan áöur leiöa þær ýmislegt
þaó í Ijós, sem erfitt er aö skilja og sætta sig við.
Þannig heldur þeim dæmum áfram aö fjölga, aö
tekjulausir menn og skattlausir ráöast í feikn/mikla
fjárfestingu, meöan aðrir, sem greiöa skatt af öllum
sínum tekjum, eiga fyrir nauðþurftum og kannski
rúmlega þaö. Misrétbaf þessu tagi er ólíðandi.i
Skattskráin leiðir einnig í Ijós'annan alvarlegan
skafanka. Það er mismunun skattheimtunnar, eftir því,
hvort annað hjóna aflar teknanna eöa þau gera það
sameiginlega. Þetta er augljóslega ranglátt og raunar
órökrétt, þegar um barnafjölskyldur er aö ræöa. Móóir,
sem er heima hjá börnum sínum, sparar þjóðarbúinu
mikiö fé með beinum og óbeinum hætti. Hitt er þó
sýnu mikilvægara, aö hún rækir á heimili sínu uppeld-
is- og menningarstarf, sem fáránlegt er aó refsa fyrir.
Ríkisstjórnin hefur markað nýjar brautir í efnahags-
og atvinnumálum, en skattamálin hafa oröió að víkja
vegna erfiörar stööu ríkissjóðs. En skattskráin nú
staöfestir, aó lengur veröur ekki beöiö. Næsta skrefið
er aö endurmeta tekjuöflunarkerfi ríkissjóðs frá grunni.
Mesta hreingerningin yrói sú, aö kasta stighækkandi
tekjuskatti burt eins og ónýtri flík. Hann var hvort eö er
á misskilningi byggöur frá upphafi. Átti aö leggjast
þyngst á þá, sem mestar höföu tekjurnar, en hefur í
raun orðið refsivöndur á þá, sem mest vinna, og rekiö
þá inn í vítahring mikillar vinnu og hárra skatta. Bí.
3$lctic(in0ur
FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1984 FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 1984
Jslcndmaur
5
í Laxdalshúsi voru nokkrar glæsilegar ung-
meyjar að skreyta sig. Galdramaður í kjól og
hvítt, Haraldur Ingi Haraldsson, afsakaði
seinaganginn, sem fór þó greinilega hvorki í
taugarnar á honum né mér.
veðrið, og fór því svolítið í taugarnar á
einstaka dansara, sem hefur sjálfsagt gælt við
þá hugmynd að Akureyringar breyttust á
einni nóttu úr daufgerðum hæglætismönnum í
tryllingslega muchachos og eggjandi senoritas.
ur bar þar af öðrum, myndlistarmaður, vert
og einn af helstu hugmyndafræðingum gleð-
innar. Örn Ingi Gíslason, skrýddur rauðu
úníformi. ættuðu frá danska póstveseninu, bar
á höföi píkador-hatt og var vajdsmannslegur
að hætti Napóleons, lágvaxinn og stjórnaði
með augunum. Hann var ekki daufur í dálk-
inn, þótt fárið væri að rigna. „Við þurfum að
lyfta sérstöku fargi vegna veðursins”, viður-
kenndi hann þó, og átti sennilega við, að
lægðin austan við landið bættist við eðlislæg
þyngsli okkar Akureyringa.
Hermann Arason, framkvæmdastjóra, var
hvergi að finna. „Hann er upp urinn”, sagði
einhver óábyrgur. Hins vegar er melónumær-
ingurinn góði, signor Cosimo Fucci, merktur
tæknideild og önnum kafinn við að siða til
liðorminn Nikulás á flötinni við Samkomu-
húsið. Cosimo vann verk sitt multo con vivace
og kom fyrir ekki, því ormurinn var ungur og
lét illa að stjórn. Óæðri endinn á honum var af
Reykjaætt og svolítið óútreiknanlegur.
Eftir hádegið kulaði af noðri í stað logns-
ins, sem verið hafði um morguninn. Skúraleið-
ingar voru út með firðinum beggja vegna og
útlitið ekki björgulegt. Fjöldi fólks var þó
saman kominn á flötinni við Samkomuhúsið,
allmargir í múnderingu, málaðir vel og tóku
suðrænar rokur, hinir þó miklu fleiri, sem
spásseruðu í rólegheitum og létu öðrum eftir
sömbuna. Yfirleitt höfðu menn það gott og
voru ánægðir með tilbreytinguna. En þetta var
ekki að öllu leyti eftir forskriftinni fremur en
Fellur ei tré við fyrsta högg. Vinur minn,
innfæddur arkitekt haföi um það stór orð,
daginn fyrir „karnivalið”, að bregðast vel við
kallinu, koma dulbúinn og sletta ærlega úr
klaufunum. Og þarna stóð hann svo, uppá-
búinn í réttstöðu, og ég við hliðina á honum,
báðir kulsælir og jafn leiðinlegir, fæddir og
uppaldir j á Suður-Brekkunni á borgaralega
vísu. „Við þessu er ekkert að gera”, sagði hann
mér í trúnaði. Það er satt. Það verður að taka
okkur Akureyringa eins og við erum, alla vega
í tíu gráðu hita og súld.
Á staðnum var að vísu besta aðstaða til að
skipta um ham. Upp úr grassverðinum var
sprottin skipsbrú. Þar stýrði Guðlaugur Ara-
son andlitsupplyftingu gegn vægu verði, af-
sláttur fyrir fullorðna. Úr þeirri brúnni fór
margur gráhærður fyrir aldur fram og steindur
í meira lagi fyrir ofan hálsmál.
Við Hoepfnersbryggju lá Drangur. Verið var
að undirbúa dansleik kvöldsins. Einn mað-
Þegar kvöldaði brá margur fyrir sig betri
fætinum og lagði leið sína um svæðið. Hinir
voru þó sýnu fleiri, sem höfðu brugðið und-
ir sig betri bílnum. Óslitin röð bíla leið frá
Torfunefi suður yfir Hoepfnersbryggju, þar
sem dansinn dunaði um borð í Drangi. Akur-
eyringar eiga marga bíla og góða, og hlýja.
Þeir elska bíla eins og menn elska hesta, fara
um þá höndum, tala við þá og um þá, kemba
þá og snyrta. Bíllinn er orðinn hluti af sálar-
heill meiri hluta íslendinga. Bílaskattar eru því
jafnörugg tekjuöflunarleið fyrir hið opinbera á
íslandi og sala syndaaflausna var kirkjunni á
Miðöldum. Bíllinn er lítill og þægilegur
heimur, stundum með stereo og oftast 25
gráður á Celsíus, og handan við bílrúðuna
norpar „karnivalið".
Það er ekki hægt að neita því. Veðriö setti
mikið strik í reikninginn. Þessi funi, sem á að
blunda innra með okkur, losnaði aldrei fylli-
lega úr læðingi.Heföu hlýindin makalausu,
sem hafa staðið óslitið síðan í vor, getað teygt
sig fram yfir helgina, þá hefði allt getað gerst.
Blóðið í okkur er að vísu dálítið þykkt, en það
tekur örlagaríkum breytingum við 20 gráðu
hita.
Það sýndi sig líka að blóðið þynntist við
varðeldinn, sem kveiktur var í tólfta tímanum.
Og þegar eldurinn dó út, var enn nægileg glóð
í blóðinu til þess að klappað var allsæmilega
fyrir lokaatriðinu þann daginn. Skátar höfðu
komið sér fyrir við gamla barnaskólann og
stóðu fyrir útspekúleraðri flugeldasýningu. Viö
Lystigarðinn, á brekkubrúninni, stóðu nokkr-
ir ávallt reiðubúnir og púðruðu fyrir lýðinn
meiri háttar lausum skotum með stjörnum og
litadýrð.
Á sunnudag léku veðurguðirnir annað vers,
sem var svo til alveg eins, þó heldur lakara.
„Karnivalinu” var þó haldið til streitu og lauk
síðdegis með leikum á velli Skautafélagsins.
Áhorfendur voru þó ekki margir. Þrátt fyrir
leikgleðina og ósérhlífni allra þátttakenda, fór
það ekki fram hjá neinum, að undir niðri gætti
þó nokkurra vonbrigða.
Ég hélt heim og hugleiddi hvort nokkur
raunveruleg ástæða væri til vonbrigða. Leiðin
lá fram hjá Laxdalshúsi, sem var suðurpóll
gleðskaparins. Þar hafði ormurinn Nikulás
dregið sig undir plast. Hann var að vísu
samanbrotinn, en broshýr og engan veginn
niðurbrotinn og beið betri tíma.
Tilrauninni um Akureyringa var lokið. En
var þetta í raun nokkuð annað en fyrsta
æfing? Hún leiddi margt í ljós, auk þess sem
við raunar vissum, að við erurn ekki beinlínis
eldleg undir 10 gráðum. Völlurinn við Sam-
komuhúsið er kjörið hátíðarsvæði, búið sjálf-
gerðum áhorfendapöllum. í Barðslaut og'
Barðsgili (sem raunar hétu Sýslumannsgil og
Bogagil, þegar ég var ungur) má hæglega gera
útileikhús, því þar er náttúrulegt „amfiteater”.
'unalið staðarins stóð fyrir „uppákomu” og lék knattleik með
iþrýstidælum. Varð af þessu þó nokkur gusugangur, og stóðust fáir
ýstinginn. Jafnvel dómari leiksins, sem er þó mikill að vallarsýn og
þungt í honum pundið, hifaðist og hraktist að lokum út af vellinum. Nýsköpun
Lenti hann um síðir í stcininmn, fyrir að bleytu sakir þó meir en
vanhæfni í dómgæslu.
Hálfur maður grillar heilan skrokk
Hvað kemur mönnum til að halda „karnival” í
júlí, norður við Dumbshaf, um hábjargræðis-
tímann. Svarið er sennilega langt frá því að
vera einfalt. Auðvitað eru fordæmin víða, í
Kaupmannahöfn og í Reykjavík. En undirrót-
in er önnur.
Þegar íbúum fækkar á Akureyri og ýmsar
blikur eru á lofti í atvinnumálum, er „karni-
val” andóf gegn úrtölum og uppgjöf. Og
umfram allt er það haldið til að komast að því
hvað í okkur býr og hvernig við getum
skemmt okkur sjálf. Þetta er því nokkuð
áhættusamt fyrirtæki, ef það kæmi í ljós að við
séum að eðlisfari heldur leiðinleg.
Það var ekki ætlunin hjá aðstandendum
tiltækisins að endurtaka 17. júní. M.a. þess
vegna átti skipulag allt að vera heldur laust í
reipum, og var það líka. En mér segir svo
hugur að skipulagslítið skipulag hafi þó kostað
margan andvökunótt í þetta skiptið.
Samkvæmt dagskrá átti Karnival á Akureyri
að hefjast um kl. 10 árdegis, laugardaginn 28.
júlí. Á þeim tíma voru þó fáir á ferli. Nokkrir
árrisulir sjálfboðaliðar voru að koma upp
leiktækjum neðan við Samkomuhúsið. Dúdú-
fuglinn haföi mætt fyrstur til leiks og vaggaði
óstressaður á Pollinum.

Z7Z7
Einn af prúðari leikurum laugardagsins
Hoepfnersbryggjan öðlaðist nýtt Iíf, og verður
það vonandi upphafið að einhvers konar
endurreisn hennar.
Tilraun sem þessi tengist ýmsu í bæjarlífmu,
sem á langan aðdraganda, en á það sameigin-
legt markmið að gera bæinn eftirsóknarverðan
fyrir íbúa hans jafnt sem aðkomumenn. Mér
verður hugsað til garðyrkjustjórans á Akur-
eyri. Margt afvhans mikla starfi hefur þegar
komið í ljós, en hitt er þó miklu fleira, sem
ekki ber fyllilega ávöxt fyrr en að áratug
liðnum. Útivistarsvæðið í Kjarnaskógi varð
ekki til á einni nóttu. Allt krefst þetta þolin-
mæði og langlundargeðs.
Aðstandendur „karnivalsins" eiga miklar
þakkir skilið fyrir að hafa bryddað upp á
þessari nýjung. Hugmyndabanki þeirra er
ríkari en margir aðrir bankar og rnun ódýrari í
rekstri. Ekki má þó gleyma því að tilraunin
tengist Qármálum og atvinnulífi bæjarins mun
nánar en margar grunar. Það er því full
ástæða til þess að hugleiða hvernig hægt
verður að fjármagna framhaldiö.
Texti og myndir:
Tómas Ingi Olrich