Faxi - 01.01.1971, Qupperneq 2

Upphcjf vélanotkunar á Suðurnesjum
Ræðcs flutt á órsháteð Iðnaðarmonnafélags
Suðurnesja 6. nóvember sl.
Góðir hátíðargestir.
Fyrir hönd stjórnar og fulltrúaráðs Iðn-
aðarmannafélagsins býð ég ykkur vel'kom-
in til þessa fagnaðar í tilefni 36 ára af-
mælis félags okkar. Sérstaklega viljum
við bjóða velkomin að þessu sinni aldurs-
forseta Iðnaðarmannafélagsins, Olav Ol-
sen, vélsmíðameistara í Ytri-Njarðvík.
Olav Olsen 17 ára. Mynd tekin er hann var
vélstjóri á m.b. Gammi.
Það er okkur ánægjuefni, að hinn aldni
höfðingi skuli vera hér á meðal okkar
hress og ungur í anda. Olsen, sem nú er
á nýræðisaldri, hefur á sínum ferli upp-
lifað breytta tíma hér á Islandi. I því sam-
bandi langar mig að nota tækifærið og
segja ykkur þátt úr lífi Olsens, sem gerð-
ist í Sandgerði fyrir rétt 64 árum og að-
draganda þess.
Þótt við þekkjum Olsen flest all náið,
vildi ég kynna hann lítillega fyrir ykkur.
Olav Olsen fæddist 6. september 1889 í
Noregi. Hann ólst þar upp hjá þarlendum
foreldrum sínum. Þegar við ræðum við
Olsen minnist hann sárrar fátæktar frá
uppvaxtarárum sínum. Þó leggur hann
áherzlu á það, að fátæktin hafi verið hon-
um góður skóli, hún hafi kennt sér að
hugsa og biðja Guð, enda hafi það tvennt
að gefa sér tíma til að hugsa og biðja Guð,
verið sér heillaríkt veganesti gegnum lífið.
Snemma beygist krókurinn til þess, sem
verða vill. Olsen setti sér það takmark
sem lítill drengur, að þegar hann yrði
orðinn stór, ætlaði hann að verða véla-
maður. Ahugi Olsens vaknaði snemma
fyrir skipum og vélum, þó sérstak'lega fyr-
ir þessum, sem sigldu út og inn fjörðinn
heirna í Noregi með þessi undra apparöt,
vélar, hvorki með segl eða árar. Eins og
strákum við sjávarsíðuna er títt, byrjaði
hann snemma að smíða smáskútur. Þar
naut hann tilsagnar föður síns, sem var
góður smiður.
Það fyrsta, sem vákti athygli á Olsen,
að hann væri efni í vélamann, var þegar
hann var 12 ára. Eftir að hafa skoðað vél-
skip komst hann yfir gamla klukku, sem
hann hugðist nota sem vél í lidu skútuna
sína. Eftir nokkrar misheppnaðar tilraunir
brunaði þó skútan áfram í bæjartjörninni.
Sá dagur var að sjálfsögðu mikill dagur
í lífi Olsens og jafnaldra hans, sem horfðu
hugfangnir á vélskútuna hans.
Þegar Olsen var 14 ára rættist sá draum-
ur hans, að komast á vélbát tíl að læra
undirstöðuatriði í meðferð véla, samhliða
því að læra meðferð véla kynntist Olsen
hinum erfiðu og áhættusömu störfum sjó-
mannsins við fiskveiðar. A þeim tíma
vaknaði áhugi hans fyrir Islandi. Þá gengu
m. a. þær sögur í Noregi, að svo væri ein-
falt að stunda fiskveiðar við Island, að
ekki þyrfti að leggja línu eða net, nóg
væri bara að gogga fiskinn inn fyrir borð-
stokkinn.
I ársbyrjun 1906 kvaddi Olsen foreldra
sína og lagði af stað til Kristjánssunds með
nesti og nýja skó og 2 krónur í peningum
sem farareyri, í leit að atvinnu á nýjum
slóðum. A þeirri ferð var Olsen svo lán-
samur að ná sambandi við Islendinginn
Matthías heitinn Þórðarson frá Móum,
sem þá var staddur í Noregi í umboði ís-
lenzkra útgerðarmanna. Matthías tók Ol-
sen vel og réði hann til starfa til útgerðar-
fyrirtækis Thor Jensens í Reykjavík. Nú
var lagt af stað til Islands. Olsen leit björt-
um augum til framtíðarinnar. Hann kveið
ekki sjóferðinni né dvölinni á íslandi.
Hann trúði því, að maðurinn væri skap-
aður til að framkvæma það sem honum
væri ætlað, sem verkfæri hulinna afla.
Meðal fyrstu starfa norska unglingsins,
sem fluttist til íslands, var að hann gerð-
ist vélamaður á fyrsta vélbátnum, sem
var gerður út frá Sandgerði árið 1907.
I bók, sem heitir „Frá Suðurnesjum“,
segir m. a. eftirfaarndi um útgerð þessa
fyrsta vélbáts:
„Það var árið 1905, að í Reykjavík hljóp
af stokkum vélbátur, er Bjarni Þorkels-
Bjöin Gíslason, útgerðar- og
athafnamaður.
son smíðaði fyrir Thor Jensen. Það var
tvístöfnungur, súðbyrtur. Mun hann hafa
verið um 14 smálestir með 12 ha. tvöfalda
Möllerupsvél. Þetta var stærstí bátur, sem
þá hafði verið smíðaður hér undir mótor-
vél og þótti mikið skip. Hann hlaut nafnið
Gammur, R.E. 107. Hann var notaður um
skeið í alls konar flutninga og ferðalög
um Faxaflóa og nærliggjandi staði.
Snemma árs 1906 keypti Björn Gíslason
(bróðir Þorsteins ritstjóra og skálds)
Gamminn, fór á honum til Austfjarða og
gerði hann út um sumarið á fiskveiðar
frá Seyðisfirði. Björn var athafnasamur
.2 — FAXI