Faxi - 01.12.1980, Qupperneq 6

a
Útgefandi: Málfundafélagiö Faxi, Keflavík
Ritstjóri: Jón Tómasson
Afgreiösla: Hafnargótu 79. slmi 1114
Blaöstjórn Jón Tómasson. Melgi Hólm,
Raghar Guöleifsson
Setning. prentun og frágangur:
GRÁGÁS HF
Faxi 40 ára
Á jólaföstunni fyrir 40 árum voru nokkrir Kefivikingar aö leggja
grunninn aö athyglisveröri framkvæmd - fyrsta prentaöa blaö á
Suöurnesjum var aö fæöast i höndum þeirra. Fyrsta tölublaö þess
kom fyrir augu ibúanna 21. desember 1940, undir nafninu FAXI.
Tildrög voru þau, aö 24. okt. þaö haust flutti Hallgrimur Th.
Björnsson, kennari, framsögu i Málfundafólaginu Faxa um
blaöaútgáfu i Keflavik. Máli hans var vel tekiö af
Faxafélögum.Framhaldsumræöur um blaöaútgáfuna fóru svo fram
aö viku liöinni. Nokkurra efasemda gætti um fjárhagsgrundvöll og
um efnisöflun. í framhaldi af þeim umræöum flutti Hallgrimur Th.
Björnsson svohljóöandi tillögu: Fundurinn samþykkir aö kjósa 3
manna nefnd, sem afli sór nákvæmra upplýsinga um útgáfukostnaö
blaös, hjá mönnum, sem hafa nægan kunnugleik á því sviöi. Nefndin
leggi síöan athuganir sinar fyrir fund fólagsins". Tillagan var sam-
þykkt og þessir kosnir i nefndina: Hallgrimur Th. Björnsson, Valtýr
Guöjónsson og Kristinn Pótursson (Kristinn Reyr). Fjórum vikum
síöar skilaöi nefndin áliti. Samkvæmt þeim upplýsingum sem hún
haföi aflaö sór gat niöurstaöan oröiö þessi:
Tekjur: ,
Auglýsingar ......................................... 100,00
Sala 300 eint. á 0,35 ............................... 105,00
þaö almennt. Bregðist þessar vonir ekki, er framtiö blaösins tryggö,
og um leiö hitt aö þaö beri tilætlaöan árangur."
Blaöinu var þar meö skapaöur nokkuö afgerandi rammi, sem þvi
var ætlað aö forma sig eftir, og tel ég aö þvi hafi tekist mæta vel aö
feta sig þá slóö. Þá ber aö þakka fjölda mörgum ágætum mönnum,
sem lagt hafa blaöinu liö viö öflun efnis - greina, sagna og mynda -
heimilda margháttaöra gamalla og nýrra. Aldur blaösins segir ekki
mikla sögu um ágæti þess þó augljóst só, aó þaö heföi ekki náö 40
ára aldri ef tilgangur þess heföi ekki veriö þó nokkur. Ég hygg aö
flestir dómbærir menn, sem til þekkja, sóu þeirrar skoöunar aö Faxa
hafi tekist, á þessum fjórum áratugum, aö safna ýmsum heimildum -
efni af ýmsu tagi, sem annars heföi falliö i gleymskunnar dá,
margháttuöum fróöleik, sem er og veröur gild stoð ísögu hóraösins.
Varnaöarorö gætnari Faxafólaganna varöandi efnisöflun og fjárhag
voru vissulega ekki aö ástæöulausu. Menn eru almennt lítt gefnir
fyrir aö festa áhugamál sin og ályktanir i letur. Lengi voru þaö því
færri, sem lögöu blaöinu til efni, en gert var ráö fyrir í byrjun og enn
plagar pennaótti menn, þó heldur hafi færst til betri vegar. Fjárhag-
urinn hefur jafnan veriö slappur og heföi útgáfan ekki endst lengi ef
félagarnir, sem aö blaöinu unnu heföu tekiö laun fyrir störf sin viö
þaö. Brátt kom á daginn aö breyta þurftiskipulaginu og ráöa blaöinu
ritstjóra. Lagt var aö Kristni Reyr, gjaldkera blaösins, aö taka aö sór
ritstjórnina. Hann tók þessari áskorun og varö þvi fyrsti skráöi
ritstjórinn, sem staöfest er meö fyrstu bókaöri fundargerð
blaöstjórnar Faxa. Hún er frá sunnudeginum 11. janúar 1942. Þá er
nýkjörin blaöstjórn mætt á skrifstofu Ingimundar Jónssonar. Þetta
var gert:
1. Hallgrímur Th. Björnsson kosinn formaöur. Ragnar Guöleifs-
son, ritari. Ingimundur Jónsson, varaformaöur.
2. Samþykkt aö ráöa Kristinn Pótursson ritstjóra fyrir blaöiö, svo
sem siöasti fólagsfundur haföi gert ráö fyrir.
3. Samþykkt aö ráöa Jón Tómasson gjaldkera blaösins, ef hann
gæfi kost á sór.
4. Ritstjórinn lagöi fram rekstraráætlun fyrirhvert tölublað Faxa, er
hann haföi unniö um áramótin, sem gjaldkeri blaösins. Hún leit
þannig út:
Alls. kr. 205,00
Gjöld:
Prentsm.kostnaöur á 500 eint........................ 100,00
Pappír............................................... 20,00
Myndamót ............................................ 30,00
Sölukostn. Blaðsölubörn ............................. 15,00
Ýmis kostnaður ...................................... 30,00
Tekjur umfram gjöld ................................. 10,00
Alls kr. 205,00
Á þessum forsendum var hafist handa og kosin 5 manna
blaöstjórn. í fyrstu blaöstjórn voru þessirskráöiristafrófsröö: Guöni
Magnússon, Ingimundur Jónsson, Kristinn Pétursson, (gjaldkeri),
Ragnar Guöleifsson, Valtýr Guöjónsson (ábyrgöarmaóur). Enginn
var skráöur ritstjóri en Valtýr skrifar ávarpsorö og gefur þaö
bendingar um aö hann hafi haldiö um stjórnvölinn i fyrstu. En þar
segir m. a.: — Þaó sem vakir fyrir Málfundafólaginu Faxa i Keflavík
er þaö ræöst i þessa blaöaútgáfu, er meöal annars þetta: Sú þögn,
sem ríkir um menningar- og framfaramál þessa héraðs bæöi utan
þess og innan, er óróttmæt og óholl. — Þeirfibúar héraösins) þurfa
aö koma auga á hina margháttuöu möguleika til stærri átaka i
framtiöinni á sviöi menningar og framfara.-Og þaö þarfaö vera
öllum Ijóst, aö sá hlutur, sem Suöurnesin draga i þjóöarbúiö, er ekki
ýkja rýr. Bæöi Suöurnesjamenn og aörir munu sammála um, aö sá
skerfur só það vænn, aö hann veröskuldi annaö og meira en þögnina
eina.---Málfundafélagiö Faxi ætlast til, aö þetta blaö veröi málefni
Suöurnesjamanna. Þar á þeim aö gefast kostur á að ræöa: 1.
Framfaramál: Útgerö, hafnarmál, iönaöarmál,ræktunarmál,heil-
brigöismál, rafmagnsmál o. fl.
2. Menningarmál: Almenn fólagsmál, skemmtanir, skólamál,
lestrarfólagsmál, kvikmyndasýningar, bindindismál o.fl.
Þaö er eindregin ósk útgefendanna, aö sem flestir leggi orö i belg,
og ræöi málin af sanngirni og hispursleysi. Síöar i ávarpinu getur
Valtýr þess, aö leitast veröi viö aö halda blaöinu ópólitisku, þ.e.a.s.
haldi ekki uppi málssókn eða málsvörn eins ákveöins stjórnmála-
flokks. Ávarpinu lýkur á þessa leiö: „Aö öllu athuguöu vænta
útgefendurnir þess, aö menn telji þaö ekki ófyrirsynju, aö blaö þetta
leggur nú leiö sína um Suöurnes. Þeir vænta þess og aö menn styöji
þaö meöþvi, aö senda þvisnjallar greinar um áhugamál sin, og kaupi
1 i*>»i L^m/j m 1-JmUJYs Cí
■tWrZ.

T~Z>ícýyA/\
^Íí cuxaLvmííi /9o. o-o
'/*■ " <n> xS. <rO
'/v “ ^ ■Xd*, ro /o.
'lf - <L» / 6 , ro uS-JrrpdcLcujhp**4*]. /O.
í <u^( <? '% 3-O.ro ZOj.oo Acu±*\ * yjvU/t/í. Súfox, /oo. ro
StU S2m u g> Tro ZSO. ro * /0% 7o.
V7- ™ St&i Strd ti*/- £o 7o So.
J)$no4 /o. Dó. ro rx>
ó OO ,<r*> Oh. o o OO
jJ/tuúr M*.
Þegar hór var komiö sögu var áhrifa stríösins, sem geysaöi út i
heimi, fariö aö gæta hór, enda klær þess búnar aö hremma
Rosmhvalanes allt. Verölag steig óöfluga og ekki þótti varlegt aö
reikna meö sjálfboöavinnu einni saman viö blaöiö. Áætlunin gerir
ráö fyrir mjög hækkuöu auglýsingarveröi og meiri sölu og hækkuöu
veröi á blaöinu og launagreiöslum til ráöinna starfsmanna. Til aö ná
endum saman þarf þó Faxafólagiö aö standa fyrir skemmtanahaldi
og hafa af þvi tekjur fyrir blaöiö. Og af þvi var látiö veröa.
Vetrarfagnaöur, þrettándaskemmtun og sumarfagnaöur uröu fastir
þættir i skemmtanalifinu um nokkurra ára skeiö og þótti góö
tilbreytni i fábrotiö skemmtanalíf þess tima, enda var margt gert til
ánægju og yndisauka bæöi i frumflutningi og hugverkum áöur
þekktum.
Ritstjórinn reyndist hugkvæmur á ýmsan hátt. Hann breytti haus
blaösins og skóp Flæöarmálið, sem hvoru tveggja hefur prýtt blaðið
siöan, nær óbreytt.
Kristinn stofnsetti verslun á árinu 1942 og sagöi þvi af sór ritstjórn
eftir eins árs starf. Á blaöstjómarfundi 24. jan. 1943 er Jón Tómasson
FAXI - 170