Faxi - 01.12.1980, Page 71

Aldarafmæli
Sigvalda Kaldalóns,
tónskálds og læknis
Hann var fæddur i Reykjavik 13. janúar 1881
Foreldrar voru Stefán Egilsson, múrari, og
Sesselja Sigvaldadóttir, Ijósmóðir í Reykjavík
Hvar er Læknisklif?
Læknisklif er dálitill hraun-
hryggur nokkur hundruð
metrum vestan við Járngerð-
arstaði við veginn vestur i
Staðarhverfi i Grindavik.
Kennileiti þetta fékk þessa
virðulegu nafngift fyrir rétt-
um 50 árum. Það þótti við
hæfi að tileinka lækninum
okkar og tónskáldinu Sig-
valda S. Kaldalóns þennan
hógværa hraunhjalla. Lækn-
isklif heldur áfram að vera til
eins og Kaldalóns i lögum
sínum langan aldur. Þangað
gekk hann hvern dag, sem
veðurfar og heilsa leyfði. Þar
dvaldi hann jafnan góða
stund. Af þeim sjónarhóli sá
hann bláma til hærri heiða,
sólarroða verma hliðar,
sólstafi og hillingar, heyrir
magnþrungið brimhljóðið
bera tónstafi undirdjúþanna
og kveðjur frá ókunnum
ströndum. Hann sér þrútið
loft boða vá og þungan sjó
leika litlar bátskeljar grátt.
Honum fellur betur að sjá
sólargeisla sindra á spegil-
sléttum haffletinum. Hann
fylgist með vorverkum
móður jaröar - gróðurnálar
og lyng færa hana í skrúð-
búning, allt lifvaknarafdvala
- mófuglinn vellur, þröstur-
inn syngur og ef heppnin er
með hljómar svanasöngur
frá Vatnsstæöinu eða Brunn-
unum. Var ekki samhljómur i
náttúrunni, sem vert var aö
vefja að Ijóði vinanna úr
heimi stuðlanna.
Kaldalóns var ákaflega
hrifnæmur. Þaðan hljómaði
harpa hans sem gaf lögum
hans ódauðleika. Það var þvi
af djúpum skilningi á snilli
Kaldalóns, að Jóhannes úr
Kötlum tók svo til orða i
minningagrein:
----,,Vart mun finnast sú
sál á íslandi, að hún hafi ekki
einhverju sinni orðið snortin
af söngvum hans, vart sú
rödd, sem ekki hefur reynt að
taka undir þá“, og lýkur
greininni þannig: ,,Kaldalóns
er dáinn, en líf hans heldur
áfram að hljóma yfir íslandi."
Og Valtýr Guöjónsson
segir i afmælisgrein i Faxa
um Sigvalda sextugan:
,,Tónar Sigvalda Kaldalóns
flytia sólskin inn í hugann".
Olafur Ormsson komstsvo
að orði, er rætt var um 100
ára afmæli Kaldalóns:
„Þegar minnst er hundruð-
ustu árstíðar Sigvalda S.
Kaldalóns læknis og tón-
skálds, finnst mér nokkuö vel
viðeigandi að minnast um
leið annars manns, Sigurðar
Eggerz, fyrrverandi sýslu-
manns Skaftfellinga og víðar,
því segja má að þeir mættust
á miðri leið í einu merkilegu
listaverki; Sigurður orti sitt
hugnæma trúarljóð „Alfaðir
ræður" við sérstakt tækifæri,
er hér verður getið, en Kalda-
lóns gaf því síðar að vissu
leyti nýtt líf með sínu fagra og
vinsæla lagi sem þjóðin öll
dáir og syngur við svipaða
viðburði, og vonandi gjörir
svo enn um langa framtíð, ef
slíkir hlutir gjörast.
Sigurður Eggerz var sýslu-
maður Skaftfellinga frá 1908
til '14. Hann var einstaklega
vinsælt yfirvald, og félags-
hyggjumaður í besta lagi, og
kunni manna best að blanda
geði með öðrum hvort eð var
á sorgar- eða gleðistundum,
enda hvarvetna velkominn til
mannfunda.
Meðal annars var Sigurður
viðstaddur og tók þátt í björg-
unarstarfi er eitt hörmulegt
sjóslys skeði í Vík í Mýrdal 26.
maí 1910, þar sem 5 menn
drukknuðu og mörgum var
bjargað nær dauða en lífi, að
því ervirtist. Þennan dag var
unnið að uppskipun á vörum
úr dönsku flutningaskipi.
Veður var mjög gott en sjór
ótryggurerútféll. Skipi þvíer
barst á þennan dag, hvolfdi í
útróðri er það var laust við
land, svo björgun öll varð
mjög erfið og mesta mildi að
eigi varð meira manntjón.
Þarna varð þetta slys kveikj-
an að þessu meistaraverki
þeirra beggja. Þaðvarsungið
við jarðarför hinna látnu
undir öðru lagi - ég held, Guð
þú sem vorri ættjörð skýldir
áður, - og þótti líka takast vel,
þó eigi nyti það slíkra vin-
sælda og undir lagi Kalda-
lóns.
Mér er minnisstætt kvöld
þessa dags; við vorum nokkr-
ir að vinna við síðustu hlut-
ina er enn voru ófluttir heim
til vörugeymslanna. Þá var
veður enn hið sama og sjór
svo til alveg dauður, en út
særinn ein endalaus spegil-
slétta til suður. Þarna á þess-
ari kvöldstund var Sigurður
Eggerz á gangi með sjónum
snertuspöl frá okkur, en
mælti ekki orð við neinn og
var hann óvanur því. Að vísu
var hann ekki einn um það,
því var sem öll náttúran
drúpti í samstæðri þögn yfir
því sem orðið var.“
Einar Kr. Einarsson, sem
lengi var skólastjóri í Grinda-
vik, var heimilisvinurog kost-
gangari hjá læknishjónunum
nokkur ár. Honum segist svo
frá:
„Árið 1929 var Keflavíkur-
læknishérað laust til um-
sóknar. Ýmsir góðir og vel
þekktir læknar sóttu um
héraðið og var Sigvalda
Kaldalóns veitt embættið.
Sigvaldi hafði áður setið í
læknishéruðum þar sem
ferðalög voru erfið á sjó og
landi, bæði í Nauteyrar-
hreppi við ísafjarðardjúp og
síðar í Flatey á Breiðafirði.
Akfært var nú orðið milli
allra byggðarlaga í Keflavík-
urlæknishéraði og mun Sig-
valdi, sem var orðinn heilsu-
veill, hafa hugsað gott til
skiptanna, þótt ekki væri
átakalaust að yfirgefa góða
vini þar vestra, en þeim var
hann ávallt bundinn tryggða-
og vináttuböndum eftir góð
kynni og langa þjónustu.
Ekki var húsnæði á lausu í
Keflavík. Hvað var þá til
ráða? Nú brugðu Grindvík-
ingar hart við. Þeir voru vanir
því í kröppum sjó að grípa
lagið snöggt, leggja allt
undir. Og undir stjórn sveit-
arhöfðingjans Einars G. Ein-
arssonar í Garðhúsum, buð-
ust þeir til að hýsa héraðs-
lækninn. Bauðst Einar til að
taka lækninn og fjölskyldu
hans strax inn á heimili sitt
meðan hreppsbúar væru að
byggja viðunandi læknisbú-
stað. Tilboðinu var tekið og
Frú Margrét Kaldalóns með yngri börnin, Selmu, nú læknisfrú og þjóökunn
tyrir sönglög sin, og Þórö, - hann lærði garöyrkju en lóst langt um aldur fram.
FAXI - 235