Faxi - 01.10.1981, Side 5

t
MINNING:
Kjartan Ólafsson
héraðslæknir
i.
„Veriö karlmannlegir, veriö
styrkir. Allt hjáyðursé í kærleika
gjört."
Þannig hljóða hvatningarorö
Páls postula. Guð hefur helgað
líf margra með þeim orðum og
sumir hafa lifað þau öðrum
fremur og verið hvort tveggja í
senn styrkir og unnið verk sin í
kærle'ika.
„Allt hjá yður sé i kærleika
gjört.“ - Það er ein æðsta hvatn-
ing til mannkynsins, en um leið
erfið til eftirbreytni. Kærleikur-
inn er afl sem kemurað innan og
verður vart fyrirskipaður. En sé
hann til staðar í lífi manna verða
verkin létt, því þá eru menn
knúnir hugsjón kærleikans, -
krafti Guðs.
Með þann aflgjafa erum við í
raun best í stakk búin til að mæta
öllu sem að höndum ber. Ef við
erum snortin af kærleikanum
erum við fullviss þess, að hvorki
dauði né líf geri þá viðskila við
Guð sem treysta á kærleika
hans, og ætíö bundin þeim sem
okkur eru kærir, hvort sem þeir
eru hér eða horfnir á braut.
Ég hef stundum hugleitt hvort
hugsjón kærleikans sé ekki afl-
gjafi læknisins. Sannurlæknirer
í raun í eftirfylgd við Krist, knú-
inn löngun til að lækna og líkna.
Þegar sjúkur maöur varð heill
á tímum Nýja testamentisins, þá
sáu menn það sem vitnisburö
um mátt Guðs og að guðsríki
væri í nánd. í veraldlegu samfé-
lagi nútímans ættum við einnig
að sjá Guð að baki góðum
verkum.
Allt frá tímum Krists og raunar
miklu lengur, hefur löngunin til
aö lækna og líkna fylgt mann-
kyninu, eða allt frá því að sam-
úðin var lögð mönnum í brjóst.
í Síraksbók, sem er skrifuð
tveimur öldum fyrir Krist, segir:
„Heiðra lækninn, því að skapar-
inn hefur skipaö hann og hann
hefur frá Guði hyggindi sín.“ Sá
sem nefndur var ,,faöir
læknisfræðinnar" var uppi
löngu áður. Læknaheitiö er frá
honum komið, en þar segir m.a.
á þessa leiö: „Ég heiti þvíog það
er mér heilagt, að veratrúr lækn-
isfræðinni og réttlátur og örlátur
við þá sem viö hana fást, - að lifa
lífi mínu og stunda starf mitt af
ráðvendni og drengskap og gera
mitt besta til að verða hinum
sjúku, sem ég sæki heim, til
góös.“
Þúsundir lækna hafa inn-
rammað læknaheitið og komi{
því fyrir ásamt prófskjölum sín-
um. En við sem hér erum vitum,
að þessi orð voru greipt í vitund
Kjartans Ólafssonar, héraðs-
læknis.
Sonur hans hafði þau orð um
hann látinn, að tvennt hefði
verið honum heilagt: Starfið og
fjölskyldan.
Við kveðjum nú lækni, hug-
sjónamann og sannan vin, sem
var reiðubúinn að hlusta og gefa
góð ráð. Sú list, að hlusta, gerði
hann einnig að sálusorgara. í
bókinni Spámaðurinn, sem var
tileinkuð Kjartani og konu hans,
standa þessi orö: „Aðeins sá,
sem drekkur af vatni þagnarinn-
ar, mun þekkja hinn volduga
söng." Margir leita að einhverj-
um sem vill hlusta, og kristnir
menn tala oft þar sem þeir ættu
fremur að hlusta. Það var guð-
fræöingurinn Dietrich Bon-
hoeffer, sem sagði þá gullvægu
setningu, „að sá sem gæti ekki
hlustað á bróður sinn myndi
brátt hætta aö hlýöa á Guö.“
Kjartan Ólafsson kunni þessa
list og hann skynjaði ekki aðeins
það sem sagt var, heldur einnig
hitt sem látið var ósagt.
II.
Hann var fæddur á Þingeyri
11. september 1920, sonurhjón-
anna Ólafs Ólafssonar skóla-
stjóra, og konu hans Kristínar
Guðmundsdóttur, sem ættuð
var úr Hrunamannahreppi. Tvö
systkini lifa hann, Valgerður
Ólafsdóttir, sem búsett er í Kali-
forníu, og Stefán Ólafsson, sem
býr í Reykjavík.
Kjartan gekk menntaveginn
og lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri
1942 og læknisprófi frá Háskóla
íslands 1949.
Þegar 1948 varö hann
héraðslæknir í Ögurhéraði og
ári síöar i Árneshéraöi. 1950
varð hann héraðslæknir i Flat-
eyrarhéraði og 1958 var hann
skipaður héraðslæknir í Kefla-
víkurhéraöi og gegndi því emb-
ætti síöan. Frá 1978 nefndist það
Reykjaneshéraö og nær yfir
Kópavog og Mosfellssveit auk
Reykjanesskagans.
Kjartan var læknirelliheimilis-
ins Hlévangs frá 1955 og sinnti
öðrum þeim ábyrgðarstörfum
sem fylgdu embætti hans. Hann
var formaður Læknafélags Vest-
fjarða um tima, formaður Rauða
kross deildar Flateyrar og for-
maður Krabbameinsvarna Kefla
víkur um árabil og gaf sig að mál-
efnum þroskaheftra á Suður-
nesjum. Hann kom einnig við
sögu skólamála og varformaður
skólanefndar Flateyrarskóla-
hverfis. Einnig lét hann bind-
indismál til sín taka. Hann var í
stjórn Rotaryklúbbs Keflavíkur
og meðlimur í Frímúrararegl-
unni.
Kjartan kom víða við og ævi-
starf hans var viðfangsmikið og
hann gaf sig allan í það sem
hann tók sér fyrir hendur. Það
hefur verið blessun þessu byggð
arlagi að njóta verka hans. Hann
var alla tíð mikill áhugamaður
um félagsmál, og einkum og sér
í lagi það sem við kom heilsu-
gæslu og heilbrigðismálum.
Ekkert var of gott fyrir læknis-
hérað hans og skjólstæðinga.
Kjartan kvæntist 1948 Ásdísi
Helgu Jóhannsdóttur, Jóhanns-
sonar frá Arnarstapa og konu
hans Mörtu Hjartardóttur. Ásdís
átti sinn stóra þátt í að móta lífs-
gæfu þeirra beggja og fjölskyld-
unnar, og sameiginlega bjuggu
þau sér hlýlegt og myndarlegt
heimili hér i Keflavík.
Þeim varð þriggja barna auð-
ið. Ólafur læknir er elstur,
kvæntur Karen Jónsdóttur, og
búa þau í Reykjavík, þá Marta
hjúkrunarkona, gift Jóni Guð-
mundssyni lækni, og eru þau
búsett í Svíþjóö, þar sem maöur
hennar er við nám, og loks Grím-
ur, sem er ókvæntur og nemur
verkfræði í Lundi.
Fjölskyldan og starfið stóð
Kjartani næst. Er ég ræddi við
hann um fjölskyldu hansáokkar
síðasta Rotaryfundi, fann ég að
hann var í besta skilningi stoltur
af fjölskyldu sinni
Hann var hæglátur en fylgdi
málum eftir af festu og var í far-
arbroddi í mannúðar- og líknar-
málum þessa þyggðarlags, sam-
viskusamur og ósérhlífinn. Ég
fann að hann bar velferð gamla
fólksins fyrir brjósti og vildi
skapa þau skilyrði að það gæti
dvaliðlengurhjásínum nánustu.
Vegna mannlegra viðhorfa átti
hann trúnað margra og sinnti
fólki varðandi sitthvað, sem ekki
kom læknisstarfinu beint við.
Hann var vel heima á mörgum
sviðum og ráðhollur. Sjúkling-
um sínum var hann heimilisvin-
ur og hjálparhella, og barngóður
með afbrigðum.
Mér er kunnugt um að margir
hugsa nú til hans með hljóðri
þökk. Hér væri of langt mál að
nefna nöfn. En um þau hjón
mætti segja með orðum bókar-
innar sem þeim var tileinkuð:
„Þið gáfuð mikið og vissuð ekki
til, að þið gæfuö neitt."
Kjartan átti sér eina ósk, öðr-
um óskum fremur. Hann von-
aðist til að málefni heilsugæsl-
unnar kæmust í viöunandi horf
með nýja sjúkrahúsinu. Hann
hefði viljað sjá því verki lokiö.
Minningu hans væri mestur
sómi sýndur með því að fylgja
þeim málefnumeftirafeinurðog
festu þar til þau komast í höfn,
þó ekki hans vegna fyrst og
fremst, heldur vegna heilsu-
gæslunnar og velferðarfólksins,
sem hann bar jafnan fyrir brjósti.
Hitt vitum við öll, „að þeir njóta
sjaldnast eldanna sem fyrstir
kveikja þá.“
Það var margt sem Kjartan sá
að betur mætti fara. Hannvarallt
sitt líf umbótamaður í hugsun og
verki, sem vildi ekki geyma það
til morguns sem hægt væri að
gera í dag.
Þannig var skaphöfn hans.
Eitt það síðasta sem hann
gerði var að skapa gróðri betri
vaxtarskilyrði við sumarbústað-
inn sinn. Það var táknrænt fyrir
allt lífshlaup hans.
III.
Hugsjónamaður er genginn,
hann þekkti ekki fölva hausts-
ins, heldur bar hann vitni grósku
sumarsins í öllu sem hann tók
sér fyrir hendur. Lífslogi hans
varóskerturtil hinstu stundarog
hljóður og ótrauður bar hann sín
mein.
Við hefðum kosið að njóta vin-
skapar hans og verka lengur. En
„sælireru dánir", segirhin helga
bók, „því að verk þeirra fylgja
þeim“. Verkin hans,-alltsem var
i kærleika gjört, fylgir honum.
Margir koma til meö að sakna
hans. Við Rotaryfélagarnir leit-
um oft svara við fjórum spurn-
ingum varðandi ýmis mál:
„Er það satt og rétt?“-,,Er það
drengilegt?" - „Eykur það vel-
vild og vinarhug?" - Er það öllum
til góðs?"
Nú þegar Kjartan Ólafsson
héraðslæknir er allur, verða
svörin við þeim spurningum
vandfundnari. Við höfum misst
félaga, vin og lækni, en ástvinir
hans, eiginkona, börn og barna-
börn hafa misst mest. Söknuður
þeirra er sárastur og hjá þeim er
Framh. á síðu 142
FAXI - 125