Vísbending - 29.02.2008, Blaðsíða 2

2 V í s b e n d i n g • 8 . t b l . 2 0 0 8
tímaávöxtun minnkaði á ný. Sem sjá má
voru áhrifin mest á Bandaríkjamarkaði en
ávöxtunin var mun minni annars staðar í
heiminum.
Íslenski markaðurinn
Hlutabréfaviðskipti eiga sér ekki mjög
langa samfellda sögu hér á landi. Ekki
var komið á skipulögðum markaði fyrr
en um miðjan níunda áratuginn. Á þeim
tíma kunnu flestir lítið fyrir sér í slíkum
viðskiptum og verðmat var kannski oft
Margir hafa velt því fyrir sér hvers vegna hlutabréfavísitölur hafi fallið svo skarpt á undanförn-
um mánuðum. Lækkun úrvalsvísitölunn-
ar íslensku, úr 9.000 stigum niður fyrir
5.000 á skömmum tíma, vekur furðu
margra fjárfesta sem vita vart hvað á sig
stendur veðrið. Gengi hlutabréfa ákvarð-
ast af ýmsum þáttum. Á endanum bygg-
ist allt á undirliggjandi rekstri. Þó að ein-
staka fyrirtæki geti hækkað mikið í verði á
skömmum tíma er afar löng reynsla af því
að hlutabréfamarkaðir í heild hækka yfir-
leitt ekki um tugi prósenta ár eftir ár.
Raunhæf á­vöxtun
Eðlilegt er að spyrja sig hvaða ávöxtun
á markaði sé eðlileg. Á erlendum mörk-
uðum liggur fyrir löng reynsla. Á mynd
1 sést hækkun hlutabréfa á löngum tíma-
bilum, annars vegar í Bandaríkjunum og
hins vegar heiminum öllum. Súlurnar
lengst til vinstri sýna jafnaðarávöxtun frá
árinu 1900 til ársins 2000. Á þessum 100
árum var raunávöxtun á hlutabréfamark-
aði að jafnaði rúmlega 6% í Bandaríkj-
unum en tæplega 6% í heiminum öllum
(tekið er vegið meðaltal á helstu hluta-
bréfamörkuðum). Ávöxtunin er meiri yfir
sum skemmri tímabil, til dæmis frá 1950
til 2000 þar sem hún nær 8% á ári. Síð-
ustu tvo áratugi aldarinnar var raunávöxt-
unin um 11% í Bandaríkjunum. Þetta
skýrist fyrst og fremst af því að í kringum
aldamótin var mikill spenningur í sam-
bandi við ýmsa nýja tækni, bæði Netið og
líftækni. Þær bólur sprungu með sársauka-
fullum hætti fyrir marga fjárfesta og lang-
brenglað og fremur lágt. Fyrsta áratuginn
kann því að vera að hlutabréf hafi hækk-
að í verði umfram það sem gerst hefði á
þroskuðum markaði. Upp úr 1995 var
þó komið á ákveðið jafnvægi og líklegt að
verð hafi nálgast það sem eðlilegt má telja.
Árið 1998 var gildi úrvalsvísitölunnar ná-
lægt 1.000 stigum. Á mynd 2 sést þróun
hlutabréfa á íslenskum hlutabréfamarkaði
á tíu ára tímabili frá 1998 til 2008.
Á myndina hefur verið bætt ferli sem
Þegar vísitalan fór út úr kortinu
Tafla 1. Einkunnir 38 stærstu sveitarfélaganna
Sú­lurnar sýna árlega raunávöxtun frá því ártali sem þær standa við­ til ársins 2000
í Bandaríkj­unum annars vegar og á heimsmarkað­i hins vegar. Heimild: Triumph of
the Optimists eftir Dimson og fleiri.
Hvað er bóla?
Eric Janz­en skrif­ar grein í f­ebrú­ar­
hef­ti Harper’s Magaz­ine. Þar f­jallar
hann um bólur á markaði: „­Betri
lýsing en bóla væri of­saverðbólga
á eignum. Miklar hækkanir á verði
einstakra eigna sem orsakast af­
f­urðulegum sjálf­sblekkingum, þoku
sem blind­ar d­ómgreind­ allra nema
þeirra sem haf­a mestan and­vara á
sér á markaðinum. Þegar aðstæður
á markaði eru réttar byrjar of­saverð­
bólga. Peningaæði veld­ur bólunni,
æði sem menn átta sig ekki á f­yrr
en þokunni léttir.” Hann f­jallar um
f­asteignabóluna og .com­bóluna og
spáir því svo í lokin að næsta bóla
verði á orkumarkaði. Skyld­i slíkt
æði geta runnið á menn hérlend­is á
þessum markaði?
Mynd 1. Raunávöxtun á hlutabréfamarkaði á ári
á ýmsum tímabilum til ársins 2000
Myndin sýnir vísitöluna frá febrú­ar 1998 til febrú­ar 2008. Heimild: Glitnir.is
Mynd 2: Úrvalsvísitalan borin saman við feril
sem sýnir 12% jafna ársávöxtun
Framhald á bls. 4