Íslendingur - Ísafold - 29.11.1969, Blaðsíða 4

4 ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD — LAUGARDAGUR 29. NÓV. 1969.
ÁSBERG SIGURÐSSOIM borgarfógeti:
Framleiðsla milljón minkaskinna ái
myndi veita þúsund manns atvinu
skapa a.m.k. 12 hundruð millj. í gja
Nú er minkarækt um það bil
að hefjast á ný hér á landi eft-
ir langt hlé. Sú reynzla sem
fékkst af minkarækt hér áður
fyrr, var átitin vafasöm, og
kom þar margt til. Nú eru gjör
breyttar aðstæður til minka-
ræktar á nær öllum sviðum og
má því segja, að minkarækt nú
sé nýr atvinnuvegur. Miðað við
reynslu annarra hin seinni ár
og þróun í minkarækt og á
mörkuðum, hefur vaknað mik-
ilt áhugi á þessum atvinnuvegi
hér á landi, enda mætti um leið
nýta betur en áður úrgangs-
hráefni fiskiðnaðarins, skapa
mörgum góða vinnu og þjóðar-
búinu miklar og dýrmætar
gjaldeyristekjur. Uppbygging
minkaræktar verður þó ekki
hrist fram úr erminni, heldur
krefst fjármagns, skipulagn-
ingar og mikillar útsjónasemi.
Þetta er ckki leikur, hetdur
alvara.
Til þess að greiða fyrir um-
þóttum áhugamanna um þetta
mál, hefur blaðið fengið tU birt
ingar grein um minkarækt eftir
Asberg Sigurðsson borgarfógeta
en grein þessi birtist í Fjár-
málatíðindum, 1. hefti þessa
árs.
Loðskinnaverzlun er ævaforn
atvinnugrein. Allt fram á þessa
öld byggðist loðskinnaverzlun-
in á veiðum villtra loðdýra í
náttúrunni, einkum í hinum
norðlægu löndum, eins og í
Rússlandi og Ameríku. Um síð-
ustu aldamót var svo komið, að
horfur voru á, að ýmsum teg-
undum loðdýra yrði útrýmt
með öllu í náttúrunni vegna
hinna miklu veiða.
Þetta leiddi til þess að nokkr
ir framsýnir menn hófu að
rækta loðdýr í búrum til að
tryggja stofninn til frambúð-
ar. Það voru aðallega refir og
minkar, sem menn tóku að ala
og rækta vegna verðmætis
skinnanna.
Nú er svo komið, að veiði
villtra loðdýra skiptir litlu máli
fyrir hina alþjóðlegu loðskinna
verzlun, því að talið er að að-
eins 10% af loðskinnum heims
ins komi frá veiddum dýrum,
æn 90% frá loðdýrum, sem alin
eru og ræktuð vegna skinn-
anna, þar af 70% frá alimink-
um.
Loðskinnaverzlunin byggist
því í dag á ræktuðum loðdýr-
um og mun gera það í vaxandi
mæli í framtíðinni.
• MINKAELDI
Ekki er vitað með vissu hven
ær fyrsta tilraunin var gerð til
að ala mink í búri. Víst er þó,
að þetta átti sér stað í Kanada
í byrjun þessarar aldar. Með
vísindalegri fóðrun, hirðingu og
kynbótum hefur tekizt að fram
leiða aliminka, sem taka hin-
um villta minki langt fram að
skinnagæðum og litafjölbreytni.
Með kynbótum síðari ára hefur
tekizt að fá fram um 40—50
litaafbrigði, allt frá hvítum,
brúnum, bláum og í svört
minkaskinn. Það er sérstaklega
þessi mikla litafjölbreytni, sem
tryggt hefur hina miklu eftir-
spurn eftir minkaskinnum und
anfarna tvo áratugi. En auk
þess hafa minkaskinn flesta
kosti til að bera fram yfir önn
ur loðskinn .Þau eru mjög
þunn, en jafnframt sterk, létt
og mjúk. Ekkert loðskinn í dag
kemst í námunda við það að
alhliða gæðum, og engar horfur
eru taldar á, að nýtt loðskinn
geti komið í þess stað.
• ÖRT VAXANDI
ATVINNUGREIN
Minkaræktin fór hægt af
stað. Fyrst á eftir Kanadamönn
um tóku Bandaríkjamenn hana
upp og síðan Skandinavar um
1930. Það var þó fyrst eftir
síðari heimsstyrjöldina, að
minkaræktin verður öflugur og
arðsamur atvinnuvegur. Á Norð
urlöndum hefur verið komið
upp rannsóknar- og tilrauna-
stöðvum, sem lagt hafa vísinda
legan grundvöll að minkarækt
þessara landa.
Allt fram að síðara stríði var
framleiðsla minkaskinna lítil.
Þannig var heimsframleiðslan
árið 1940 aðeins um 650 þús.
skinn. Árið 1950 er heimsfram-
leiðslan komin upp í um 3 millj
skinna, árið 1960 í um 11,5
millj. skinna og árið 1967 í um
25,3 millj. skinna. Af þessari
miklu framleiðslu eru Norður-
löndin hæst með um 9,6 millj.
skinna, Bandaríkin með 9 millj.
Rússland um 3 millj. og Kan-
ada með um 1,5 millj. skinna.
• MARKAÐURINN
Sala loðskinna fer fram á
uppboðum víða um heim. Þau
eru flutt tollfrjáls milli landa.
Kostnaður við sölu þeirra á upp
boðunum er um 3—4% af sölu-
verði þeirra. Minkaskinn eru
auðseljanleg, því að hér er um
náttúruafurð að ræða, sem ým
ist er í fyrsta, öðrum eða þriðja
gæðaflokki , og fer verðlag
þeirra eftir gæðum og almennri
eftirspurn á hverjum tíma.
Kostnaður vegna sölu þeirra,
t.d. auglýsingakostnaður og
dreifingarkostnaður, er því
miklu minni en á flestum öðr-
um vörum til útflutnings.
Stærsti markaður fyrir
minkaskinn hefur til þessa ver-
ið í Bandaríkjunum. Árið 1967
keyptu Bandaríkjamenn rúm-
lega helming af heimsframleiðsl
unni eða um 13,6 millj. skinna,
en öll önnur lönd, aðallega
Evórpulöndin, samtals um 11,7
millj. skinna. Eftirspurn eftir
minkaskinnum í Bandaríkjun-
um hefur aukizt um 100% á
síðustu 10 árum, og sérfróðir
menn telja, að hún muni enn
aukast um 100% á næstu 10
árum. Utan Bandaríkjanna hef
ur eftirspurnin eftir minka-
skinnum aukizt enn þá meira.
Árið 1960 keyptu lönd utan
Bandaríkjanna um 3.2 millj.
skinna, en árið 1967 um 11,7
millj. skinna eða aukning um
350% á aðeins 7 árum, og síð- í
ustu 4 árin hefur eftirspurn d
þessara landa aukizt um 100%. v
Það eru Þýzkaland, Frakkland sl
og Italia ,sem eru stærstu kaup e
endur minkaskinna í Evrópu. á
Ef svipuð efnahagsþróun í Evr- u
ópu og verið hefur undanfarið, a
heldur áfram á næstu árum, eru 1
bjartar horfur um sölu minka- s!
skinna í framtíðinni, og ekki v
er ólíklegt, að heildareftirspurn þ
in aukist um 100% á næstu 10 1
árum, eða vaxi úr 25 millj. 1
skinna í um 40—50 millj. n
skinn. "i
v
• STÖÐUGT VERÐLAG u
Því er oft haldið fram hér a
á landi, að framleiðsla minka- u
skinna sé mjög áhættusöm
vegna mikilla verðsveiflna. Að
sjálfsögðu eiga verðbreytmgar
sér stað á minkaskinnum, eins
og annarri vöru, sérstaklega á
milli mismunandi tegunda og r
lita. Hér er framboð og tízka 1
að verki. En sem heild hefur 7
verðlag minkaskinna í heim- g
inum verið tiltölulega mjög \
stöðugt síðustu 30—40 ár. Verð 1
lækkunartímabil hafa að vísu 1
komið 6 eða 7 sinnum, en þau I
hafa jafnan staðið stutt eða I
1—2 ár, en síðan hefur verið ).
hækkað aftur. Eitt er víst, að 1
hin gífurlega framleiðsluaukn- r
ing síðari ára hefði ekki átt £
sér stað, ef þessi atvinnugrein i
hefði ekki verið rekin með £
sæmilegum hagnaði. £
Minningarorð um
BERNHARÐ STEFÁNSSON
„Sumir kveðja, og síðan ekki
söguna meir,“ en aðrir, og þeir
cru færri, eru svo sérstæðir og
minnilegir, að nafn þeirra
gleymist ekki kynsíóð fram af
kynslóð. Og til eru jafnvel þeir
menn, sem svo eru einstakir og
skemmtilegir, að þeir eru orðn-
ir þjóðsagnapersónur þegar í
lifanda Iífi. Einn slíkan sér-
kennamann kveðjum við í dag,
er Bernharð Stefánsson fyrrver
andi alþingismaður er til mold-
ar borinn.
t
Bemharð Stefánsson fæddist
á Þverá í Öxnadal 8. janúar
1889. Voru foreldrar hans Stef-
án Bergsson bóndi og sýslu-
nefndarmaður sama staðar og
kona hans, Þorbjörg Friðriks-
dóttir Vigfússonar bónda á Ytra
Gili í Hrafnagilshreppi. Bern-
harð ólst upp með foreldrum
sínum á Þverá, var ungur í
Gagnfræðaskólanum á Akur-
eyri og tók síðan kennarapróf
við Flensborgarskóla árið 1908.
Var hann síðan kennari í
Skriðuhreppi tvö ár og eftir það
í Öxnadal allt til ársins 1923.
Bóndi á Þverá var hann 1917—
’35. Á yngri árum sínum heima
í Öxnadal gerðist Bernharð
einn af formönnum ungmenna-
félagshreyfingarinnar og hlaut
þar mikilsverða þjálfun i fé-
lagsmálastörfum, þá er átti eft-
ir að koma honum að góðu
gagni síðar á ævinni. Jafnframt
ávann hann sé traust fyrir for-
ystuhæfileika, enda var honum
heima í héraði sýndur mikill
trúnaður. Var hann oddviti
Öxnadalshrepps 1915—'28 og í
stjórn Kaupfélags Eyfirðinga
1921—’62, enda einn helzti for-
svarsmaður samvinnuhreyfing-
arinnar í landinu alla tíð.
Bezt kom þó í ljós, hverju
fylgi hann átti að fagna, er
hann var kjörinn þingmaour
Eyfirðinga í mjög hörðum og
tvísýnum kosningum 1923, en
þá bauð hann sig fyrsta sinni
fram til Alþingis. Þurfti síðan
enginn við hann að keppa um
þingsæti í Eyjafirði, meðan
hann gaf kost á sér. Var hann
þingmaður Eyfirðinga fyrir
Framsóknarflokkinn allt til
1959 og sat á 44 þingum alls.
Forseti efri deildar var hann
1947—’53 og aftur 1956-—’59 og
fulltrúi í Norðurlandaráði írá
stofnun þess 1952—’59. Þá á'ti
hann sæti í ýmsum mikilvæg-
um milliþinganefndum, rn.a.
um bankamál 1937, og útibús-
stjóri Búnaðarbankans á Akur-
eyri var hann 1930—’59. Hann
var sæmdur stórriddarakrossi
Fálkaorðunnar 1958.
Bernharð kvæntist 3. marz
1917 Hrefnu Guðmundsdóttur
bónda og sýslunefndarmanns á
Þúfnavöllum. Taldi hann sig
þá hafa stigið sitt mesta gæfu-
spor, og efuðust engir, sem til
þekktu, að það var mælt af
heilum hug. Börn þeirra, sem
fullorðinsaldri náðu, eru Berg-
hildur, gift Guðmundi Eiðssyni
bankafulltrúa og bónda á Þúfna
völlum, og Steingrímur banka-
útibússtjóri á Akureyri, kvænt
ur Guðrúnu Friðriksdóttur
bónda á Efrihólum í Núpasveit.
t
Bernharð Stefánsson var þeg
ar þjóðkunnur maður, er ég sá
hann og heyrði fyrst á stjórn-
málafundum, en ekki kynntist
ég honum á slíkum vettvangi
að neinu ráði fyrr en á þing-
skrifaraárum mínum. Gott var
að skrifa eftir Bernharði. Hann
talaði hægt, skipulega og skýrt.
Aldrei fór á milli mála, nvað
hann meinti. Hann sagði skoð-
un sína skorinort, var rökfast-
ur í málflutningi og lét ógjarna
hlut sinn. Auðfundið var, að
óskýrleiki í hugsun, hik í af-
stöðu og loðmolla í framietn-
ingu var það, sem hann átti
bágast með að fyrirgefa and-
stæðingi. Kunna menn enn
mörg óborganleg hnyttiyrði
hans í tilefni af slíku, og von-
andi er, að við skrifararnir höf-
um haldið því óskemmdu til
skila í þingtíðindunum. Leyfði
hann sér þá stundum meiri