Vísbending - 25.09.2009, Page 1

25. september 2009
38. tölublað
27. árgangur
ISSN 1021-8483
1Er íslenska króna undir-rót efnahagsvandans
eða hjálpartæki í
efnahagsþrengingum?
Samanburður við aðra
gjaldmiðla styður það
að krónan sé of lágt
skráð núna.
Hagfræðingar eru
umdeild stétt sem
stundum hefur aðrar
skoðanir en almenningur.
Íslendingum finnst þeir
einangraðir. Viðbrögðin
eru að einangra sig enn
frekar.
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V í s b e n d i n g • 3 8 . t b l . 2 0 0 9 1
2 4
Er 2.000 krónu bjór framtíðin?
framhald á bls. 4
Margir hafa að undanförnu lýst yfir ánægju sína með íslensku krónuna og hversu vel hún vinni
fyrir þjóðarbúið. Þeir sem þannig tala líta
alveg framhjá þeim alvarlegu afleiðingum
sem gengisfallið hefur og óréttlæti sem
fylgir þeirri geysimiklu tilfærslu fjármuna
sem hún veldur. Meðal þeirra sem tala af
viðamikilli vanþekkingu um málið eru
Nóbelsverðlaunahafinn Stiglitz sem taldi
gengishrunið mikla blessun. Líklegast
er flestum þeirra sem telja að lágt gengi
krónunnar hjálpi Íslendingum ókunnugt
um mikla skuldsetningu í erlendri mynt.
Um þetta var fjallað í síðasta tölublaði
Vísbendingar þar sem vitnað var
til orða Baldurs Péturssonar
sem benti á að lágt gengi
krónunnar er einmitt einn
aðalvaldur að erfiðri stöðu
margra íslenskra heimila
og flestra fyrirtækja.
Ef þjóð vill halda
úti eigin gjaldmiðli
verður skiptigengi hans
auðvitað að vera rétt. Þeir
sem telja að eðlilegt sé að
bjórglas kosti tvö þúsund
krónur, eins og margir hafa lent í á
ferðum sínum erlendis, hljóta að krefjast
þess að gengi krónunnar sé fest þar sem
það er nú.
Nýlegt minnisblað frá Deutche Bank
þar sem staða Íslands er borin saman
við ástandið á Írlandi kemur inn á það
hve hættulegt það er að vera með lítinn
gjaldmiðil eins og krónuna. Þar segir m.a.:
„Augljósasti munurinn á stöðu þjóðanna
í dag er að aðild Írlands að ESB gerði
það að verkum að landið hafði aðgang
að fjármagni til að aðstoða bankakerfið
og ríkissjóð. Þetta gerði Írlandi kleift að
forðast gengishrunið sem Ísland lenti
í, versnandi stöðu einkageirans hvað
skuldabyrðar varðar og setningu víðtækra
gjaldeyrishafta.“
Við bankahrunið féll krónan líka og
hafði fall hennar raunar hafist talsvert
fyrr. Hagfræðingarnir Heiðar Már
Guðjónsson og Ársæll Valfells fjölluðu um
höftin og skaðsemi krónunnar í nýlegri
grein í Fréttablaðinu. Þar rifja þeir upp
minningar um krónuna: „Saga krónunnar
er ein samfelld sorgarsaga. Til eru menn
sem segja að við þessar eða hinar aðstæður
virkar krónan vel. Það er sama hvaða fimm
ára tímabil í sögu hennar menn velja, sú
fullyrðing stenst hvergi. Allt frá því að
verðtrygging var tekin upp fyrir þrjátíu
árum, varð til ný mynt, verðtryggð króna,
sem lánveitendur treystu sér til að lána í.
Óverðtryggða krónan var þar með nánast
sett til hliðar í fjármálakerfinu. Þegar
gjaldeyris höftum var aflétt eftir inngöngu
í EES varð aðgangur að erlendum lánum
óhindraður, og verðtryggða krónan,
sem sökum fylgni verðbólgu við erlent
verðlag er ígildi erlendrar myntar frekar
en íslenskrar krónu, minnkar að vægi í
lánakerfinu.“
Íslendingar þurftu í rúmlega 60 ár að
búa við meiri höft en nokkur þjóð önnur
á Vesturlöndum. Í kreppunni árið 1930
voru sett upp innflutningshöft. Jafnframt
var gjaldeyrir takmarkaður og ákveðin
fyrirtæki fengu einkaleyfi til útflutnings
á fiski, svo að dæmi séu tekin. Ársæll og
Heiðar Már vara við höftunum: „Því
eru núna þeir Íslendingar
til sem þykjast vera að
kaupa sér húsnæði eða
bíl erlendis og fá til þess
afgreiddan gjaldeyri á
opinberu haftagengi
Seðlabanka Íslands.
Kaupin ganga síðan
aldrei formlega í gegn
heldur er gjaldeyririnn
tekinn og seldur aftur á
svörtum markaði, hinum
óopinbera markaði utan
Íslands, og þar fæst 20% hærra
verð fyrir gjaldeyrinn. Með þessu
missir Seðlabankinn evrur út úr forða
sínum, sem séðir aðilar taka, og selja hærra
verði erlendis, hirða muninn og græða á
höftunum. En það eru aðrar afleiðingar
sem eru miklum mun alvarlegri en sú
að gjaldeyrisforði Seðlabankans tæmist
í vasa spákaupmanna. Með höftunum
lamast allt fjármálakerfi landsins.
Aðgangur að lánsfjármagni verður enginn
og það fjármagn sem sárlega vantar til
endurreisnar íslensks efnahags berst ekki.
Ísland breytist því í lokað hagkerfi.“
Þeir sem telja
að eðlilegt sé að
bjórglas kosti tvö
þúsund krónur, eins
og margir hafa lent
í á ferðum sínum
erlendis, hljóta að
krefjast þess að gengi
krónunnar sé fest þar
sem það er nú.
Sorgarsaga krónunnar