Vísbending - 22.06.2009, Síða 1

það ekki sérstaklega við skattfrelsi iðgjalda.
Á tíunda áratug 20. aldar var iðgjaldið
svo undanþegið skatti beint. Aldrei hefur
verið greiddur skattur af iðgjaldahluta
launagreiðenda, sem lengst af var 6% en er
nú 8%. Í raun er það bara orðaleikur hvor
borgar iðgjaldið því að á endanum er þetta
hluti af kjörum launþegans.
Fjármagnstekjur eru ekki skattlagðar
hjá lífeyrissjóðunum. Þessi tegund
sparn aðar nýtur að þessu leyti sérstakra
forréttinda. Gera má ráð fyrir því að ríkið
hafi á liðnum árum orðið af skatttekjum
sem nema tugum milljarða króna, en flest
árin var ávöxtun á lífeyrissjóðum mjög góð.
Því var ekki að heilsa árið 2008 þegar tap
var á fjárfestingum. Launþegar fá hærri
lífeyrisgreiðslur en ella vegna þess að
sjóðirnir eru undanþegnir þessum sköttum.
Þegar lífeyrir kemur til greiðslu er hann
skattlagður eins og hverjar aðrar tekjur.
Oftast er talið best að skattar séu
almennir og án undantekninga. Tví sköttun
er afleit af því að hún dregur úr hvata til
þess að afla tekna og það getur leitt til
óhagræðis ef sumir greiða lægri skatta en
aðrir. Með þetta í huga er eðlilegt að miða
við að menn greiði tekjuskatt og útsvar
einu sinni af launatekjum og jafnframt að
menn greiði einu sinni fjármagnstekjuskatt
af fjármagnstekjum.
Í lífeyriskerfinu er þessu ekki þannig
farið. Tekjuskattur er greiddur þegar menn
Þingflokkur sjálfstæðismanna lagði nýlega fram tillögur um ýmsar aðgerðir vegna efnahagsþrenging­
anna. Meðal þeirra atriða sem þar eru
nefnd eru skattlagning lífeyrisiðgjalda
þegar þau eru greidd, en þau eru nú
undanþegin skatti. Þess í stað yrði
lífeyririnn ekki skattlagður þegar þar að
kæmi. Þessar tillögur eru róttæk breyting
á lífeyriskerfinu. Tilgangurinn er fyrst og
fremst sá að finna skattstofn sem hægt er að
nýta, án þess að hann leggist af ofurþunga
á almenning eða fyrirtæki. Sjálfstæðismenn
segja sjálfir að með þessu móti myndu fást
um 40 milljarðar króna í ríkissjóð. Hvað
afleiðingar hefur þessi kerfisbreyting fyrir
þá sem koma við sögu, það er almenning,
ríkissjóð og lífeyrissjóðina?
Með breytingunni yrði að skipta
lífeyrissjóðunum í tvennt. Núverandi
kerfi, kerfi A segjum, sem verður lokað
fyrir iðgjöldum um leið og nýja kerfið
er tekið upp. Nýja kerfið B tæki svo við
öllum iðgjöldum eftir þann dag. Það er
ekki sagt í tillögunni hvernig skattfærslan
yrði útfærð, en hér er gert ráð fyrir því að
lífeyrissjóðirnir stæðu skil á skattinum af
öllum iðgjöldum, hvort sem talað er um
hluta lífeyrisþega eða atvinnuveitanda.
Hvernig er kerfið núna?
Öll iðgjöld sem greidd eru í lífeyrissjóð
eru undanþegin skatti. Óumdeilt er að svo
hefur verið í rúman áratug en því má halda
fram með rökum að svo hafi alltaf verið.
Iðgjöld launþega, sem eru 4%, en auk þess
allt að 4% til séreignasparnaðar, hafa verið
skattfrjáls að öllu leyti eða að hluta mjög
lengi. Þegar skattar voru greiddir eftir á
voru iðgjöldin frádráttarbær þótt flestir
nýttu sér það reyndar ekki því að 10%
fastur frádráttur á allar tekjur gaf betri
niðurstöðu fyrir flesta framteljendur.
Þegar staðgreiðsla skatta var tekin upp
var ýmsum frádráttarliðum safnað saman
og þeir settir inn í svonefnt frítekjumark.
Þetta gerði það að verkum að menn tengdu
22. júní 2009
25. tölublað
27. árgangur
ISSN 1021­8483
1Tillögur sjálfstæðis­manna um að skattleggja
iðgjöld lífeyrissjóða eru
róttækar.
Með þeim fengi ríkið mjög
miklar tekjur en launþegar
og fyrirtæki fyndu lítið
fyrir skattinum.
Icesave­máið hefur verið
rætt mikið lagalega.
Hvað um efnahagslegan
grunn?
Þetta mál málanna í dag
hefur ýmsar hliðar og
mörgu blandað saman
við það.
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V í s b e n d i n g • 2 5 . t b l . 2 0 0 9 1
2 4
fá tekjurnar til ráðstöfunar, þ.e. þegar þeir
komast á eftirlaunaaldur. Hins vegar er
fjármagnstekjuskatturinn aldrei greiddur.
Almennur lífeyrissparnaður nýtur því
skattfríðinda umfram venjulegan sparnað.
Ástæðan fyrir því að ákveðið var á sínum
tíma að skattleggja ekki fjármagnstekjur
lífeyrissjóða hefur væntanlega verið sú
að lífeyrissparnaður væri lögbundinn og
almennur. Það væri þjóðhagslega hagkvæmt
að hvetja fólk til þess að spara með þessum
hætti. Auk þess myndi það draga fyrr úr
þrýstingnum á almannatryggingakerfið ef
lífeyrissparnaður ykist hratt.
Sársaukalaust fyrir
almenning
Aðalkosturinn fyrir launþega eru sá að ef
iðgjöldin eru skattlögð með þeim hætti
sem að framan greinir er skattheimtan
sársaukalaus núna. Þetta er mjög mikilvægt
því að sótt er að fólki úr öllum áttum. Þegar
lífeyririnn er greiddur er hann skattlaus.
Ráðstöfunartekjur eru því þær sömu fyrir
almenning. Að vísu flækir það dæmið að
breytingar geta orðið á skattkerfinu, en eins
og nú horfir fer skattprósenta væntanlega
ekki lækkandi á næstunni. Fremur að
tekjuskattur muni hækka meðan þjóðin
vinnur sig út úr vandanum. Þetta þyrfti
að skoða í smáatriðum, en í fljótu bragði
virðast áhrifin á einstaklingana lítil.
Tillögur um skattlagningu
lífeyrisiðgjalda
! "#$%&'! ()**)'!
!"#$%&'"() *+,(-"#."/"#-0)-."112&341")
5&(6#()-.711#4)8911)
:36)-;6"(<))
=;.36)
>9()1&.?#($"()-1("@A)
53$-9/3()-."11"()
B3$C7/D)3$$2&341")
E:&($3'):&(6#()
-."112&341"$)-;6"(<)
!;C&F(3--?G63($3() )
H2(3C),)1&.?#C/963)
I3$$")13/)C?,(C&-13$'")))))
J:7C"/1).&(C3)

Tafla: Kostir og gallar við að skattleggja lífeyrisiðgjöld
framhald á bls. 2