Vísbending - 22.06.2009, Page 4

4 V í s b e n d i n g • 2 5 . t b l . 2 0 0 9
framhald af bls. 3
Aðrir sálmar
Heilbrigð staða
Björn Bjarnason skrifar um Icesave­málið á heimasíðu sinni 21.6.: „Þeir,
sem setja aðild að ESB ofar öllu öðru,
vilja umfram allt ýta Icesave­samningnum
sem fyrst til hliðar. Einmitt þess vegna
heyrist ekki mikið frá málsvörum ASÍ
vegna Icesave.“
Sunnudaginn 16. 11. 2008 skrifaði
Björn: „Tilkynnt var undir kvöld, að
samkomulag hefði tekist milli íslenskra
stjórnvalda og Evrópusambandsins vegna
IceSave reikninganna. Um það hefur
verið deilt, hvernig háttað er ábyrgðum
á innistæðureikningum samkvæmt
Evrópugerð, sem snertir bankaviðskipti
yfir landamæri. Evrópusambandinu er
mikið í mun, að enginn vafi ríki um
þessa ábyrgð. Vandi okkar Íslendinga
er, að Evrópugerðin er óljós og þar
er alls ekki tekið mið af því, að heilt
banka­ eða fjármálakerfi hrynji eins
og hér gerðist. Sé vafi um ábyrgð á
grundvelli þessarar gerðar, vegur hann að
trausti á allri bankastarfsemi á evrópska
efnahagssvæðinu. Samningsstaða Íslands
er því sterk í málinu, þótt þrengt sé að
hagsmunum landsins með því að tengja
IceSave óskyldum málum. Þeir, sem
til slíkra ráða grípa, treysta ekki á eigin
málstað. Þegar samið er, hafa báðir
nokkuð til síns máls. Ég hef aldrei hallast
að þeirri skoðun, að samningar séu svik,
þegar deilur milli ríkja eru leystar. Mér
heyrist örla á því sjónarmiði í gagnrýni
stjórnarandstöðu á samninginn um
IceSave. Það er siðaðra þjóða háttur
að ljúka deilum með samkomulagi ­
hins vegar má ekki greiða samninga
of dýru verði eða afsala sér rétti til að
halda lagaskilyrðum til haga og nýta
lögfræðilega túlkun til hins ýtrasta.“
Margir efldu Icesave­sparnaðinn. Í
Morgunblaðinu 21.6. er rakið hvernig
reikningarnir uxu þó að yfirvöld í
Hollandi berðust gegn því. Íslenska
fjármálaeftirlitið skarst í leikinn
15. ágúst og sendi DNB [hollenska
fjármálaeftirlitinu] tölvupóst „þar sem
lýst er undrun yfir því að vilji sé til að
stöðva innlánatöku Landsbankans í
Hollandi. Engin ástæða sé til þess, enda
sé staða Landsbankans heilbrigð. Auk
þess sé takmörkun á útlánum í andstöðu
við Evrópureglur.“ bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
hærra. Arður og öryggi stangast á. Hvað
er þá til ráða?
Núverandi kerfi
Innistæðutryggingarkerfi það sem
rekið er hér á landi á grundvelli tilskipana
Evrópusambandsins leysir innistæðu­
tryggingar vandann á einfaldan en þó
hugvitssaman hátt. Innlánastofnanir greiða
tiltölulega lága upphæð (1% af tryggðum
innistæðum) inn í sjóð. Inngreiðslukvöðin
hefur því sáralítil áhrif á rekstur
fjármálafyrirtækjanna. Á móti tryggir
innlánatryggingarsjóðurinn innistæður
hvers innistæðueiganda hjá viðkomandi
innlánastofnun upp að ríflega 20 þúsund
evrum að lágmarki. Útgreiðsluskylda
innlánatryggingarsjóðsins myndast ef
fjármálaeftirlit ákveður að stöðva rekstur
innlánastofnunar. Skv. lögum nr.
98/1999 skal eigandi óbundins reiknings
fá kröfu sína greidda af þrotabúi eða úr
hendi innlánatryggingarsjóðs eigi síðar
en 3 mánuðum eftir að fjármálaeftirlitið
hefur sett opinberað það álit sitt að
viðkomandi banki geti ekki staðið
við skuldbindingar sínar gagnvart
innistæðueigendum. Kveðið er á um
að stjórn innlánatryggingarsjóðsins geti
tekið lán til að standa við skuldbindingar
sínar að þessu leyti. Útgreiðslur innlána­
tryggingar sjóðs ins mynda kröfu sjóðsins
á þrotabúið og er sú krafa meðal
forgangskrafna í búið.
Hið raunverulega hlutverk innlána­
tryggingarsjóðsins er því að tryggja
fjármagn til greiðslu lágmarks fjárhæð­
arinnar til innistæðueigenda frá þeim
tíma að banki fer í þrot uns þrotabú
bankans hefur verið gert upp. Með því að
gera kröfur innlánatryggingarsjóðsins að
forgangskröfu er tryggt eins og hægt er að
útlagt fé endurheimtist.
Ekki er kveðið á um það í lögum
eða tilskipunum hvar sjóðurinn skuli
leita fanga varðandi lánveitingar. Hinn
skammi tímafrestur sem veittur er til
útgreiðslu trygg ingar fjár hæð ar i nnar og sú
staðreynd að sjóðurinn starfar á grund­
velli beinna lagafyrirmæla og að ráðherra
viðskiptamála hefur aðkomu að stjórn
sjóðsins með skipun stjórnarmanna
og með lögbundinni skýrslugjöf gefur
ákveðnar vísbendingar um hvert skuli
leitað til þrautavara.
Eins og frásögnin hér að ofan ber með
sér er innlánatryggingarkerfi ESB bæði
einfalt og snjallt. Lítill kostnaður er lagður
á innlánastofnanir en innlánaeigendur
geta fullkomlega treyst því að fyrstu 20
þúsund evrurnar á reikningum þeirra hjá
hverri innlánastofnun eru 100% öruggar.
Hver ber sökina?
Í kjölfar bankahrunsins á Íslandi hefur
borið á gagnrýni á innlánatryggingarkerfið,
það sagt gallað og illa hannað. Þær
fullyrðingar tel ég að hafi ekki verið
rökstuddar með sannfærandi hætti. Að
vísu má deila um hvort lágmarksupphæðin
sem tryggð er sé of lág, enda hefur
tilskipuninni nú verið breytt á þann hátt
að lágmarkstryggingarupphæðin verður
50 þúsund evrur frá og með 1. júlí
2009. Þessi upphæð mun síðar hækka í
100 þúsund evrur. Önnur vandkvæði
sem upp hafa komið eru að mestu leyti
tengd íslensku bönkum sem söfnuðu fé í
pundum eða evrum í erlendum útibúum
sínum. Vandinn sem snýr að íslenska
tryggingarsjóðnum er tvíþættur. Í fyrsta
lagi virðist sem í tilfelli Landsbankans
leiki verulegur vafi á að nægilegt fé verði
í þrotabúinu til að greiða forgangskröfur.
Í öðru lagi skapar það ómæld vandræði
að íslenski innlánatryggingarsjóðurinn
hefur takmarkaðan aðgang að erlendu
fjármagni. Í báðum tilfellum er við íslensk
stjórnvöld að sakast. Fjármálaeftirlitið
íslenska og Seðlabanki Íslands áttu að hafa
eftirlit með því hvernig Landsbankinn
ráðstafaði innlánum. Ennfremur var það
og er í verkahring ríkisstjórnar Íslands
og Seðlabanka Íslands að sjá til þess að
gjaldeyrisvarasjóður og gjaldmiðilsstefna
séu með ásættanlegum og ábyrgum hætti.
Bretar og Hollendingar kusu að gera upp
til bráðabirgða við breska og hollenska
þegna í samræmi við skuldbindingar
hins íslenska innlánatryggingarsjóðs af
bresku og hollensku skattfé. Icesave­
samningarnir snúast um það með
hvaða hætti innlánatryggingarsjóðurinn
endurgreiðir þær fjárhæðir.
Á evrópska efnahagssvæðinu hefur
verið byggt upp einfalt, ódýrt og traust
innlánatryggingarkerfi. Það er á ábyrgð
einstakra ríkja að byggja upp stofnanir
kerfisins. Það er þá jafnframt á ábyrgð
einstakra ríkja fari eitthvað úrskeiðis í
þeim efnum.
Með því að gera
kröfur innlána -
trygg ingarsjóðsins
að forgangskröfu
er tryggt eins og
hægt er að útlagt
fé endurheimtist.