Eldsvarnablaðið - 01.01.1938, Qupperneq 6

4
ELDSVARNABLAÐIÐ
inn svo mikill, að vatnið leysist
þegar upp í frumefni sín, cn við
jiað myndast ýmsar gastegundir,
sem örva eldinn, og auk þess geta
snöggar hitabreytingar valdið því,
að járnstykki brotni, hvíli þungi á
þeim. Við minniháttar bruna er
hins vegar sjálfsagt að beina athygl-
inni að óvörðum járnhlutum, áður
en hitinn er orðinn of mikill, því að
járn missir burðarþol sitt við mik-
ínn Jiita og getur bognað, og skaj
því dæla á það nógu vatni, svo að
það hitni ekki.
Ekki má beina bjnunni á mjöl-
bing. Bunan dreifir bingnum og eld-
urinn magnast. — Stundum getur
sprenging hlotizt af. Þar á vatnið
að falla eins og regn.
Varast skal að stefna vatnsbun-
unni á rafleiðslur. Vatn leiðir raf-
magn, og afleiðingin gæ.i orðið sú,
að maðurinn fengi rafstraum í sig.
Rannsóknir hafa þó sýnt, að öflug
vatnsbuna er sjaldan hættuleg, þó.t
henni sé stefnt á rafleiðsur.
Eigi að verja hús eða vöruskála
fyrir eldi, skaí beina bununni á ann-
an hátt, en þegar slökkt er. Þá er
til einskis gagns, að bunan sé sér-
staklega aflmikil. Hins vegar á að
láta hana leika um svo stóran flöt
sem auðið er. Maðurinn stendurþá
fjær, svo að vatnið væti stærri ilöt
I einu, og helzt á að beina bununni
á ská, svo að hún leiki utn endi-
langan flötinn, eða þá að nota úða-
dreifara. Bunan á að leika aftur
og fram um efri brún veggjar eða
þaks. Hitinn er mestur efst, hætt-
ast við að kvikni í, og vatnið renn-
ur niður; þannig ný.ist vatnið bezt
Varlega skal fara með glugga. Ekki
rná brjóta þá með bununni. Þó verð-
ur að verja þá hitanum. Vatnið á
að falla eins og regn á efri brúnir
glugganna.
Foröist þetta!
Um orsakir bruna
I sambandi við eldsvarnaviku
Slysavarnafélags íslands hef ég lof-
,að að segja nokkur orð um eldfim
efni og orsakir biuna.
Eins og við vitum, getum við
'ekki komizt hjá að nota ýms eld-
fiin efni til iðnaðar, til véla og til
heimilisnoita í ýmsum myndum, okk-
ur er því nauðsynlegt að kynna okk-
ur, hvað við á um meðferð slíkra
efna_, og hvernig við getum að
skaðlausu umgengizt þau. Því miður
fáum við ekki fulla fræðslu um
þetta í opinberum reglugerðum,
sem um þessi mál ræða, þótt þær
séu góðar á mö gum sviðum, meðal
annars af því, að þær reglugerðir
eru til áður en efnin fóru veru-
Iega að flytjast til landsins, eins
og t. d. benzín o. fl. Nágranna-
þjóðir okkar eru komnar miklu
jengra áleiðis í þessum efnum, en
það ler í sjálfu sér eðlilegt, meðal
annars af því, að þær vinna að
framleiðslu efnanna, en það gerum
við að litlu leyti. Þær hafa því
flokkað eldfim efni og gert ráð
fyrir ákveðnum ráðstöfunum fyrir
hvern flokk, ef.ir því, sem við á, og
skal ég taka hér upp ágrip af slíkri
flokkun.
I fyrsta flakki eru eldnæmir vökv-
ar, sem ekki er hægt að blanda með
vatni, pg sem við allt a‘ð 21 stigs
hita á Celsius, miðað við 763 mm.
loftvogsstöðu, breytast í eldíimt
loftefni. í þessum flokki eru gaso-
lin, s'.einol u .ter, sieinolíubenzíii, létt
olíunafta, bensol og íleira, en sér-
staklega eldfimt efni er brennisteins-
benzín, þungt benzín, steinolíuspritt,
benzíneter, nafta, benzínnafta, stefn-
kolefni, eter og Kollodium. — Þessi
éfni má ekki geyma neina í sérstak-
lega vel þéttum ílátum, og aðeins
ákveðinn hluta þeirra á hverjum
stað.
f öðrum flokki e_u vökvar, sem
ekki er hjegt að blanda með vatni,
og sem breytast í eldfim efni við
21 til 50 stiga hita á Celsius, miðað
við 763 inm. loftvoga stöðu. I þess-
um flokki eru ýmsar olíur unnar
úr jarðolíu, eins og steinolía, Stan-
dard white, Water white, demants-
olía og terpentínolía, og auk þess
ýmsir vökvar unnir úr tré, torfi
brúnkolum og steinkola'.jcru.
I þriðja flokki e;u ýmsar mótor-
Eftir Pétur Ingimundarson
olíur, til dæmis sólaro'.ía og stein-
kolatjara, sem ekki er hægt að
blanda m-eð vatni, en sem breyt-
ast í elidfim loftefni við 50 til 140
stiga hi a á Gelsius, miðað við 763
mm. loftvogarstöðu.
I fjórða flokki eru Ioks vökvar,
sem hægt er að blanda með vatni,
en hafa þó í sér efni, sem b.ejdast í
eldfim loftefni við 21 stigs hita á
Cetsius, miðað við 763 mm. loftvqg-
arstöðu. I þessum ilokki eru ineöal
annars ýmsar spíritustegundir með
11,5 piosent hreint al'.eohol og A:e-
tone yie'ð 6,5 prósent Acetone. Þá
eru að sjálfsögðu settar strangar
reglur um meðferð og geymslu á
púðri, dínami.i og öðrum sprengi-
efnum o. m. fl.
Þessi síðustu ár er 'farið að nota
hér töluvert af selluloselökkum og
gúmmílími, en efni þessi eru afar
eldfim og sprengingarhætta af þeiin,
ef um stórar birgðir er að ræða.
Ég hef nú dvalið um liríð við
eldfim efni, án þess þó að nefna
nerna nokkurn hluta þeirra. Ég sný
mér svo að orsökum brur.a, og hvað
þær kenna okkur.
Þegar talað er um orsakir bruna,
væri rétt að gera nokkurn greinar-
mun á hinum ýinsu orsökum, að
því leyti, að sumar þeirra verður
ekki komið í veg fyri', jafnvel með
því að beita ýtrustu nákvæmni, aðr-
ar stafa blátt áfram af þekkingar-
skorti og sumar af skeytingarleysi
eða drætti og gleyinsku á því, scin
nauðsynlegt er að gera. Það er
fjarri því, að þeíta séu ásetnings-
syndir, þótt endirinn verði oft baga-
legur fyrir þá, sem þetta snertir
eða að því standa. Það er margt,
sem við ekki getum komið í veg
fyrir, sem veldur bruna. Við skuluin
taka til dæmis rafmagnstaugar luisa,
sem geta hæglega kveákt í húsunv
og hafa gert það, en til þess geta
legið ýmsar orsakir, svo sem bilun
á rafmagnstaugunum af raka eða
öðrum orsökum, t. d. ef við þær
eru tcngd skemmd áhöld, ef ein-
angrun þeirra mæ.ir núningi og þær
ná að brenna saman, o. m. fl. Við
þekkjum líka verkun þess, þegar
eldingar ná sambandi við rafmagns-
Iriðslur og eyðilcggja rafmagns‘aug
arnar og kveikja í húsunum. Við
vitum, að gaslagnir e u ekki hættu-