Morgunn - 01.12.1974, Síða 23

MÝSTIK í KIRKJUNNI
101
irnir ráðsmenn hans og Adam átti að gera sér jörðina undir-
gefna. Plató leiðir kirkjuna hér afvega. Þessari jiriskiptingu
heldur Nýplatónisminn í útstreymiskenningunni. Frá hinu
Eina streymir fyrst Nous eða Andi, þá Sálin og loks efnið.
Þetta grundvallarkerfi kemst inn i guðfræði 3. aldar, guð-
fræðingar töluðu þá um þrenns konar menn: andlega menn,
sálræna menn og neðst líkamlega menn.
Vegna útstreymiskenningarinnar var Guð hluti af sálinni
eða innstu verund mannsins en i mismunandi magni. Maður-
inn þráir sameiningu við Hið Eina og þessi sameining er
auðveldust fyrir hina andlegu menn og siðan æ torveldari því
neðar sem dregur. Um árið 500 kemur fram rit, sem markaði
timamót í sögu vestrænnar mýstikur, það var rit Dyonisius
Areopagita. Þessi bók var eins konar handbók skólaspeking-
anna á miðöldum og ekki sízt handbók mýstikera.
Guð er Hið mikla hyldýpi, ónálanlegur, óumræðilegt
myrkur handan ljóssins. Hann er eins og i Nýplatónismanum
uppspretta alls sem er. Hann er Guð liandan Guðs, ópersónu-
legur guðdómur handan birtingar sinnar. Frá honum geislar
út ljósi segir Dyonisons, ljósið er tákn hans fyrir veröndina —
eða logos eins og hjá hinum elztu grisku heimspekingum Par-
menidesi og Heraclitusi, einnig Platóni. — Dyonisius setur
fram það sem hafði verið sett fram á ófullkominn hátt í
Nýplatónismanum þessi þrjú stig útgeislunarinnar, frá Guð-
dóminum til hinnar fjarlægustu veröndar — þau tákna um
leið og hér er liið mikilvæga fyrir mýstikina — þau tákna
um leið stig upp á við eða leiðina til guðdómsins. Þessi þrjú
svið fá orku hvert frá öðru, það efsta fær orðu beint frá hyl-
dýpi guðdómsins.
Það sem er afdrifaríkt fyrir kirkjuna hér, er að stigin þrjú
á himni eiga sér jarðneska mynd. Hin himnesku stig eru stig
englanna eða nánar tiltekið 3x3 englaveldi hvert þessara
þriggja velda er því þrefalt. Hin jarðneska imynd þessara
himnesku úlgeislunarstig guðdómsins eru 3x3 stig kirkj-
unnar.
Fyrst eru þrjú sakramenti: skírn, altarisganga og ferming.