Tímarit Tónlistarfélagsins - 01.04.1938, Page 7

T í m a r it Tónlistarfélagsins
HALLGRÍMUR HELGASON
Hönd tónlistarmannsins
„Sá, sem kýs sér tónlistina, hefir
drýgt himneska dáð: Því að fyrsta
upphaf hennar er runnið frá himnum,
og ljúfir englarnir eru sjálfir ,musik-
antar‘.“ Martin Luther.
Samkvæmt vísu siðabótarmannsins frá Wittemberg, ættu
þá allir tónlistarmenn að vera mjög áþekkir hinni yfir-
jarðnesku, vængjuðu flugþjóð! Að hve miklu leyti saman-
burðurinn stendur heima, skal ósagt látið, margir eru
vængstýfðir og vantar lyfting, en í einu atriði ætti hann að
standast, og það er sameiginleiki handanna; því á leiðinni
frá heila og hjarta, frá skilningi, skapi og hugmyndaflugi
og til tjáningar, er höndin safngler — ef svo mætti að orði
komast — hins skapandi flutnings, sem einn getur nægt
til að birta sanna list.
Skapandi hendur! Þetta hugtak felur í sér dulrænt frum-
lag í öllu því, sem fyrir tilverknað þess er mótað, kallað til
lífsins. Listamannshöndin er hið mannlega líffæri, sem með
snertingu sinni ljær hinu ósýnilega og óræða form fyrir auga
og eyra. Robert Schumann hefir einhverntíma bent á hinn
nána skyldleika allra lista með þessum orðum: „Menntaður
tónlistarmaður hefir sama gagn af að virða fyrir sér „Ma-
donnu“ Rafaels, eins og málari hefir af því að hlusta á
symfóníu eftir Mozart. Ekki nóg með það: í augum mynd-
höggvarans verður sérhver leikari að bjargföstu líkani, og
líkanið verður í vitund leikarans að lifandi verum; fyrir
málarann verður kvæðið að mynd, tónlistarmaðurinn breyt-
ir myndinni í tóna.“ En Ludwig van Beethoven var ekki al-
veg sammála Schumann, því hann sagði: „Tónlist er æðri
opinberun en allur vísdómur og heimspeki,“ og Hans von
Biilow sneiddi fram hjá heimspekilegum bollaleggingum,
er hann skýrði undirrót tilverunnar: „í upphafi var hrynj-
andin (rhythmus).“
Það er nú verkefni handar tónlistarmannsins að breyta
23