Tímarit Tónlistarfélagsins - 01.04.1938, Blaðsíða 8

Timarit Tónlistarfélagsins
þessu grundvallarlögmáli lífsins úr formúlu og í skynrænan
verknað. Höndin getur málað og mótað, temprað og magn-
að, lyft til himins og steypt til vítis, hún getur flutt fjöllin
úr stað og lýst jafn átakanlega útrás frumstæðra krafta
eins og hljóðum slætti hjartans og látið hinn veika sakn-
aðaróm birtast angurblíðan og sefandi. Hönd tónlistar-
mannsins glímir þá einnig við mjög mismunandi verkefni
eftir því, hvaða hljóðfæri hún á að handleika. Snilldarleg
kunnátta ein er ekki nóg; að vísu sagði Johann Sebastian
Bach: „Maður verður aðeins að hitta réttar nótur á réttum
tíma, þá spilar hljóðfærið af sjálfu sér,“ en það gildir í mesta
lagl um orgelið, og þar að auki verður hin stjórnandi hönd
að sinna registrunum (raddbrigðasnertunum) og fæturnir
að hafa gát á pedulunum (fótrimunum). Sonur hans, Karl
Philipp Emanuel Bach, undirstrikaði líka: „Maður á að
spila innan úr djúpi sálarinnar, en ekki eins og vaninn
páfagaukur." Og Robert Schumann hitti naglann á höfuðið
með því að álykta: „Þú ert ,musikalskur‘ ef þú ekki bara
hefir tónlistina í fingrunum, heldur einnig í höfði og
hjarta,“ — (táknrænn dómur hins dreymna meistara).
Þessvegna verða hönd og fingur tónlistarmannsins að
vera innlíf sál hljómsins. Við skulum gefa gaum að hinni
þýðu ró, sem birtist í áslætti hljóms á píanóið. í adagio eða
andante og piano teygja sig fingurnir mjúklega og sveigj-
andi eftir nótunum — síðan kemur kannske stórt tóngrip,
handfylli af nótum, höndin hringar sig, tekur undir sig
villidýrsstökk og æðir óstöðvandi í áttina til fyrirséðra endi-
marka, fortissimo og furioso. Það eru til tvennskonar pianó-
hendur, hinar langfingruðu, eins og Franz Liszt, Alexander
Siloti og Max Pauer höfðu, og hinar skammfingruðu hendur
Franz Schuberts, Eugen d’Alberts og Siegfried Grundeis.
Hið fyrra er sjaldgæfara og eftir virtuosa kunnáttu, en hið
síðara leynir meir á sér, og þær hendur hafa venjulega meira
úthald, að minnsta kosti er orð á því haft, hve stórbrotinn
leikur d’Alberts var, er hann þyrmdi yfir slaghörpunni og
særði fram ósýnilega vætti til einvígis við sig. Öðruvísi er
þessu varið með hönd fiðluleikarans; hinir næmu fingur-
24