Prentarinn - 01.05.1910, Blaðsíða 4

16
PRENTARINN
sinnis höfðu verið bornar upp fj'rir þá —
en ekki virtar viölits eða athugunar, hvað
þá nieir.
Aðgerðaleysi félagsins á þessu ári, á þvi
vafalaust rót sína að rekja til þessa.
En þetta værðar eða þreytunierki hverfur
eins og þoka fyrir stormi með árinu 1904.
Þá vakna félagsmenn allir með nj’’jum dug,
nýjum áhuga og ráðum til að fleyta sér
fram á við og trcysta félagsböndin. Pá kem-
ur það verulega fram, að árið 1903 er undan-
fari nýrra lramfara með prenturum i Reykja-
VÍk. (Frh).
HRAÐPRESSAN 100 ÁRA.
Hundrað ára afmæli hraðpressunnar var
29. marz þ. á., og er það svo mikilsvert at-
riði í sögu prentlistarinnar, að sjálfsagt er
að minnast þess með nokkrum orðum.
Pjóðverjinn Friedrich Koenig gerði þessa
mikilvægu uppgötvun, og árið 1802—3 reyndi
hann að koma henni í framkvæmd með þvi
að íinna að máli ýmsa menn í Þýzkalandi
og Austurríki og skýra fyrir þeim uppgötvun
sina. En þar vildi enginn ljá lionum lið.
Hann gafst þó ekki upp við svo búið, og
datt í liug að snúa sér til Rússakeisara.
Skrifaði liann síðan keisaranum og sendi
uppdrætti og lýsingu á vélinni, en fékk það
svar, að af þessu væri ekki hægt að fá »full-
kominn og réttan skilning«.
Prátt fyrir þetta hélt liann að sér gengi
betur, ef liann færi þangað sjálfur, og stj'rktu
vinir hans hann til fararinnar. En alt fór
það á eina leið; í St. Pétursborg vildi eng-
inn líta við uppgötvun hans. Paðan hélt
hann svo til Lundúna.
í Lundúnum fékk Koenig atvinnu hjá
Thomas Bensley prentsmiðjueiganda, og 1.
apríl 1807 gerðu þeir samning um, að nota
uppgötvunina til sameiginlegra hagsmuna.
Koenig byrjaði nú á smíðinu, sem var
bæði erfitt verk og vandasamt; og ógjörla
vita menn um, hvernig hann vann verkið,
en góða hjálp fékk liann hjá landa sinum,
sem þar var, Andreas Friederich Bauer;
hann var afbragðs verkfærasmiður.
En erfiðleikum Koenigs var þó ekki lokið,
því Bensley þótti smíðin ganga seinlega og
vera um of kostnaðarsöm. Hann hafði lagt
500 pd. sterling í fyrirtækið, og áleit nú
nauðsynlegt, að fleiri legðu fé til; fengust
til þess tveir prentsmiðjueigendur i Lund-
únum, George Wood/all og Richard Taylor,
en eigandi blaðsins »Times« neitaði að vera
með.
Hinn 29. marz 1810 var Koenig veitt einka-
lej’fi í Lundúnum á pressu, sem liann nefndi
h r a ð p r e s s u, og vorið 1811 varhún fullgerð
og tók strax til starfa. Hið fj’rsta, sem hin
nýja vél prentaði, var örk af »Annual Re-
gister 1810«, 3000 eintök.
Peir Koenig og Bauer endurbættu siðar
pressuna á margvíslegan liátt, og 30. okt.
1811 fékk Ivoenig einkaleyfi á nýrri pressu;
þriðja einkaleyfi fékk hann á enn fullkomn-
ari pressu 23. júlí 1813, og 29. nóv. 1814 var
Lundúnablaðið »Times« fyrst prenlað í slíkri
pressu, og þann dag er hún álitin að vera
fullgjörð; enda gekk Koenig öruggur að því
verki. Hann vissi að aileiðingarnar fj’rir
liann yrðu slæmar, ef að honum mistækist
prentun blaðsins; en alt fór vel, og liann
fékk nú endurgoldið margra ára erfiði og
áhyggjur.
Síðan hefir hraðpressan tekið mörgum og
miklum breytingum. — Eltirlíking af pressu
þeirri, sem Koenig bjó til 1811, er til i
»Deutsclie Museum« í Múnchen.
Koenig og Bauer héldu nú lieim til Pýzkn-
lands og kej’ptu gamalt klaustur í Oberzell
við Wúrsburg og stofnuðu þar hina frægu véla-
smiðju með firmanafninu »Koenig & Bauer<t.
(Þýtt úr »Typographiana«).
Fnndur í Prentarafélaginu Sunnudaginn 26.
Júní kl. 1.
1 EIR, er ekki hafa borgað blaðið, eru á-
mintir um að gera það sem fyrst.
Ábyrgðarmaður fyrir liönd Prentarafélagsins:
Ilallgr. Bencdiktsson.
Prentsmiðjan Uutenberg.