Prentarinn - 01.08.1910, Blaðsíða 3

P n E N T A R I N N
19
takniarkinu eftirleiðis, heldur en nokkru
sinni áður. — Það er vinningurinn.
(Frh.).
PRENTLISTIN.
Jóhanri Gutenberg er fæddur í Mainz á
Þýzkalandi kringuni árið 1400; livaða dag
mánaðar eða ár vita menn ekki með vissu.
Um æsku lians og uppvöxt vita menn ekki
annað, en að hann var af góðu bergi brotinn
(af aðli), en pó var liann og ættmenn hans
fremur fátækir.
Arið 1420 fluttist hann og ættingjar hans
frá Mainz, vegna uppreistar í bænum, og
halda menn að allar eigur peirra haíi pá
farið forgörðum. Þess er getið til, að Guten-
berg, meðan hann dvaldi í Mainz hafl stund-
að gullsmíði, pví gullsmiðir peirra tíma voru
í miklu áliti, og margir peirra mestu lista-
menn, sem pektu smíði og meðferð á málmi
og dýrum steinum.
Par næst heyrist lians gelið í Strassburg
1439. Hann er pá í málaferlum við menn
nokkra, er liann heflr verið í félagi við.
En pó vila menn ckki livað peir liöfðust að,
pví réttarbækurnar eru týndar — hinar síð-
ustu glötuðust í stríðinu 1871. Pó vita menn
af afskriftum, sem til eru, að í peim liafi
verið nefnd »pressa« og að »prykkja«; einnig er
talað um að fága eða slípa dýra steina og
að búa til spegla. Og auðséð er á öllu, að
hann lieflrverið maður, sem hefir fengist við
margt, eða réttnefndur Edison peirra tima.
Að liann liefur haldið hugmyndum sín-
um leyndum fyrir félögum sínum, sést af
samningi, er hann gerir við pá 1438, par
sem liann lofar að segja peim frá pvi, er
hann haldi leyndu fyrir peim. Hann var
hræddur um, að peir myndu stela hugmynd-
um sínum, en varð pó neyddur til að segja
peim f'rá nokkrum af peim, til pess að hafa
út úr peim peninga, pví pá skorti hann ætíð.
Hann bjó nú í Strassburg, par til 1444,
að ræningjaflokkur réðist á borgina. Guten-
berg gekk í lið með borgarmönnum, en hús
hans var rænt og verkfæri lians eyðilögð.
Þaðan fer hann svo allslaus til Mainz, og
ætlaði sér að setjast par að sem gullsmiður.
Hans er par næst getið í fæðingarbre
sinum Mainz, og lánar hann pá 800 gyllini
af Johan Fust, með 6°/o í rentu, og lofar
Fust honum 300 gyllinum árlega.
Nú sést og til hvers hann'notaði alla pá
peninga, sem hann lánaöi. Hann keypti
blý, tin, stál, liti og verkfæri. Pressuna
hafði hann og tréramma, og árið 1450 gat
hann búið til brúklegt letur til að prenta
með. Pað ár heflr hann pví að öllum lik-
indum verið farinn að prcnta bækur.
Árið 1452 hafði Gutenberg fullkomnað
uppgötvun sína, og alt var nú undirbúið til
pess hann gæti notið óvaxta iðju sinnar.
Biblían var fyrsta verkið, sem hann prent-
aði, og margt annað hafði hann fyrirliggj-
andi. Bækur voru pá dýrar, og vænti hann
sér pvi mikils hagnaðar af uppgötvun sinni,
— en pá misti hann einmitt aleigu sina.
Fust og tengdasonur hans, Schöffer, sem
báðir pektu uppgötvun Gutenbergs, póttust
nú geta komist af án hans, og notuðu Bibli-
una, sem langt var komið að prenta, sem
ástæðu til að koma honum af sér. Fust
hélt pví fram, að prentunin á pvi sem búið
var hefði verið alt of dýr, og heimtaði pen-
inga sína með vöxtum og vaxtavöxtum. Hann
samdi langan okurreikning, og krafðist að
Gutenberg borgaði sér 2026 gyllini, og fékk
liann dæmdan til pess, eftir samningi, sem
peir höfðu gert, en hann hljóðaði á pá leið,
að áhöldin, sem voru að veði fyrir láninu,
yrðu lians eign, ef samningurinn væri ekki
haldinn. Tók liann til sín, samkvæmt dómi,
öll áliöldin ogpað sem búið var af Biblíunni.
Peir Fust og Schöffer fullprentuðu nú
Biblíuna og seldu hana rándýrt, en fremur
litið seldist af henni. Hún var í 2 bindum,
hið fyrra 327 blöð, en hið siðara 317 blöð.
Blöðin voru 30 sentimetrar á liæð og 20 sm.
á breidd. Síðurnar voru tvídálkaðar með
litskreyttum upphafsstöðum; 42 linur voru á
síðu, og er hún pví nefnd 42-línu-Biblían. —
16 eintök eru nú til af lienni, 7 prykt á
pergament og 9 á pappir, og virt á 60—90,000
kr. hvert eintak.
Gutenberg stóð nú uppi, peningalaus og
hjálparlaus. Með hinum gömlu letrum sin-
um prentaði hann nú 36-línu-Biblíuna, en
hún seldist illa, eins og hin fyrri. Ilann