Stundin - 01.04.1941, Blaðsíða 8

S. K. Steindórs:
„Ab Normann orum
libera nos, Domine“
Fáar eða engar þjóðir álfu
vorrar hafa átt eins glæsilegt
endurreisnartímabil og frænd-
þjóð okkar, Norðmenn. Nöfn
eins og Björnson, Ibsen, Grieg,
Sinding, Undset, Amundsen og
Nansen; svo fátt eitt hinna
heimskunnu nafna sé nefnt,
sem hafa nærzt og alizt upp
við frjómagn norskrar þjóðar-
sálar, eru sönnun þess.
Fyrr á öldum var Norðmað-
urinn refsivöndur á flestar
þjóðir Evrópu. Á víkingaöld-
inni var hann hinn voðalegi vá-
gestur, sem þjóðhöfðingjunum
stóð ógn og skelfing af. Harð-
fengi þeirra, þrek og þraut-
seigja var viðurkennd og róm-
uð. Voldugustu menn þeirra
tíma höfðu beig af þessari fá-
mennu, en hraustu yfirburða-
þjóð. Hinum volduga merkis-
manni Karli mikla (Karla-
Magnúsi), keisara Frankaveld-
is, hefir verið það ljóst, að
þegnum hans stafaði ekki neitt
svipaður háski frá nokkurri
annarri þjóð sem Norðmönnum.
Þess vegna lét hann bæta þess-
ari setningu í litaníur þær, sem
sungnar voru við helgar tíðir, í
kirkjum og bænahúsum í gjör-
völlu ríki hans: ,,A Normann-
orum libera nos, Dornine." (Frá
Norðmönnum frelsa oss, Drott-
inn!)
Aldirnar liðu. Norðmenn áttu
fyrir höndum sitt lággengis-
tímabil, sína niðurlægingu, en
sagnirnar um forna frægð og
gengi héldu lífsglóðinni við.
Okkur íslendingum þykir að
því mikill vegur og virðing, að
geta rakið ættir okkar til hinna
fornu hreystimenna víkinga-
aldarinnar, og þeirra frægðar-
tíma, sem næst fóru á eftir.
Norðmönnum hefir vafalaust
einnig verið það lýsigullið og
hvatningarglóðin til framtaks
og dáða á liðnum tímum.
Víkinga- og landnámsöld
Norðmanna hófst aftur að nýju
á öldinni sem leið, þó með feg-
urri og friðsamari hætti en sú
hin fyrri. Landnámsöld skáld-
skapar og lista og rækilegra
heimskautsleiðangra. Og enn
sem fyrr voru hæfileikarnir
þeir sömu: þrekið, dugaðurinn
og markviss ástundun. Einnig
til friðsamlegra nytja og mann-
bótastarfa voru þeir sigursælir
víkingar. Heimurinn varð að
viðurkenna, að einnig á þeim
sviðum voru þeir yfirburða-
menn af jötnakyni, sem fluttu
grettistök úr stað. En bænar-
andvarp Karls mikla átti ekki
lengur við. Mönnum er það
ljóst, að án hins ríkulega menn-
ingarskerfs Norðmanna væri
heimurinn fátækari að mörgum
fágætum menningarverðmæt-
um.
Norðmenn og íslendingar eru
líkar þjóðir, á því er enginn
vafi. Skyldleika einkennin eru
svo áberandi, að sennilegt má
telja, að engar þjóðir séu eins
nálægt því að vera steyptar í
sama formi og þessar tvær. —
Gáfnafarið er svipað, báðar
þjóðirnar eru lista- og ljóðelsk-
ar með afbrigðum, dugnaðurinn
og þrekið hið sama. Víkingar
hafsins, sjómenn beggja þessara
þjóða, eru viðurkenndir að
verðleikum sem einhverjir þeir
hraustustu og traustustu, sem
menn vita dæmi um. Bæði
löndin eru einnig lík, vogskor-
in og fjöllótt, og ekki stórgjöf-
ul á verðmæti án mikillar elju.
Þó Noregur hafi skógarskrúðið
fram yfir það ísland, sem við
nútímafólk þekkjum.
Þrátt fyrir skyldleikann og
marga sameiginlega kosti og ó-
kosti hefir sambúð íslendinga
og Norðmanna ekki ávallt verið
sem bezt. íslendingar hafa ekki
gleymt ásælni Noregskonunga
til forna, sem skóp hina löngu
og ströngu niðurlægingarnótt,
sem hvíldi eins og tröllaukinn
nornahamur á þjóð vorri um
margra alda skeið. Á seinni ár-
um hefir einnig stundum gætt
ásælni í okkar garð, þó í þýð-
ingarminni atriðum, ásælni,
sem gerir mörgum íslendingi
gramt í geði, og er hlægilega
tilgangslaus, en orsakar einung-
is óeðlilegan kulda og tor-
tryggni í sambúðinni milli
þessara náskyldu og mjög svo
líku þjóða. — Okkur gremst
að Norðmenn skuli fram á síð-
ustu tíma (það er að segja sum-
ir þeirra) hafa haldið þeirri
fjarstæðu fram, að fornbók-
menntirnar íslenzku séu norsk-
ar. Okkur finnst það ósann-
gjarnt, að Norðmenn skuli ár-
um og öldum saman hafa verið
að braska við jafn tilgangslaust
og fráleitt tiltæki og það, að
telja Snorra Sturluson Norð-
mann. — En þetta er í rauninni
eins og gerist og gengur milli
frænda, þeir deila af hörku og
kappi um dýrmæta ættargripi,
meira á yfirborðinu, af gáska
eða stríðni, en að óvild eða ill-
ur tilgangur sé orsökin. Vinátt-
an er sú sama í hjartanu eftir
sem áður. Norðmenn og íslend-
ingar geta rifizt eins og hundar
og kettir út úr engu, jafnvel
slegizt, en eru sáttir og ljúfir
að leikslokum.