Ísland - 10.05.1943, Side 3

Ísland - 10.05.1943, Side 3
ÍSLAND bandfiaflðsliapapins nfrildi, scm ég avo síðast stóð i En hvað gerðu hinir pólitísku féiagar Guðmundar, sem í mörg ár höfou verið í minnililuta í bæjarstjórn og ásakað meiri- hlutann harðlega: vörðu bæjar- stjómina á allan hátt sem sam- ábyrgðarmenn!! Aðeins einn bæjarstjómarmað- ur, Kjartan Friðriksson, taldi að við hefðum fullan rétt til þess að lýsa skoðun okkar í þessum efn- um. Sv'o var það einhvem veg- inn samþykkt með þögninni, að endurskoðunin ætti aðeins að vera reikningsleg. Ég set þetta aðeins fram sem dæmi þess, hvemig 2 eða jafnvel 3—4 flokkar geta runnið saman í eina ,,klíku”, ef eitthvað snertir þá sameiginlega. Þrein misseram eftir þessa eft- irminnilegu deilu var svo bserinn kominn í sltuldaskiLasjóð”. Á þeim nálega þremur ámm, sem liðin eru síðan bréf þetta var skrifað, hefur margt gerst í íslenzkum s.tjórnmálum. Kosn- ingar hafa farið fram, styrkleikac hlutföll flokkanna hafa breyzt og klíkuskapurinn magnast. I>að sem stöku skyggnir menn komu auga á þá, liggur nú flestum í augum uppi. En foringjamir stinga höfð- inu í sandinn, eins og strútur- inn, og telja sér trú um að al- menningur failist á allt þeirra ráðlag. Eftirtektarverðust em ummæli bréfritarans um samábyrgðina Þótt flokkamir í bæjarstjómiimi lægju í sífelldum illdeilum, snér- ust þeir öndverðir nálega sem einn maður, þegar deiilt var á bæjarstjómina sameiginlega, Er þetta ekki sagan, sem nú er að endurtaka sig á þinginu? Flokkamir eru ekki sáttir stund- inni lengur. Þeir koma sér ekki saman um stjómnarmyndun, Þeir láta landið vera fjárlagar laust mánuðum saman. Þeir bera þyngri sakir hver á annan en nokkur utanþingsaðili leyfir sér. Mikill hiti var 1 þingkosn- ingunorr. í Austur-Húnavatns- sýslu i h-t.nr sern leið’. i’áll Kolka lœknir á Blönduósi er sjálfstæöismaður og fylgir Jóni á Akri manna fastast. Um kosningarnar hafði lækn- ir skrifaö nokkrum kjósend- um og hvatt þá til að styðja Jón. Segist hann meðal ann- ars hafa „hlífst viÖ“ að nota aöstöðu sína sem heimilis- læknir til þess að hafa áhrií á kjósendur. Víkur hann og í bréfinu all harkalega aö fram- bjóöanda Framsóknarflokks- ins Hannesi Pálssyni. Segir hann meðal annars á þessa leið: „Eg get ekki neitað því, að mér svíður það dálítið, að meöal þeirra sem styðja til valda og áhrifa þann. mann, sem lúalegast hefur komiö fram gagnvaxt mér allra manna fyrr og síðar, eru nokkrir sem lægju nú undir grænni torfu eða ættu böm sín liggjandi þar, ef mín hefði ekki notiö við“. Hannes Pálsson komst yfir eitt þessara bréfa læknisins En þegar þingið í heild sinni er gagnrýnt, segir samábyrgðin fljótt til sín. Þá rís allur hinn sunduirleiti söfnuður upp sem einn maður, æpandi í einum kór um virðingarleysi fyrir Alþingi, á- rásir á þingræði og lýðræði, og annað fleira álíka mannborlegt. Að frátaldri þessari sameigin- legu sektarkennd, er erfitt að finna eininguna á löggjafarsam- komu íslendinga. og var þaö birt í Tímanum ásamt svari Hannesar. Satt að segja mun mörgum hafa fundist gæta of mikils kapps í bréfi læknisins, en svar Hannesar var á þá lund, að eftir lestur þess gleymdist flestum að læknirinn hefði látiö of mælt, því Hannes leyfði sér að hártoga ummæli læknisins í þá átt aö í þeim fælust hótanir til manna um aö þeim kynni að veröa stytt- ur aldur, ef þeir kysu öðru- vísi en læknirinn vildí. Var grein Hannesar einhver rudda- legasti samsetningur sem sést hefur á prenti. Þó að bréf læknisins sé að- finnsluvert og grein Hannes- ar óafsakanleg með öllu, hafa þessir tveir menn sameigin- lega sitt fram aö bera sér til réttlætingar: Ritsmíðar þeirra urðu til í kosningahitanum. En nú gerist það, heilu misseri eftir kosningai’, aö Framsóknarflokkimnn tekur þetta mál upp aö nýju. Hefur flokksstjórnin kært Pál lækni Kolku fyrir heilbrigöisstjóm- ihni vegna kjósendabréfs hans. Eru teknar upp í kæm þessa aödróttanir Htnnesar Pálssonar, með þeirri einu breytingu að orðalagið er ekki eins ákveðið, án þess nokkuö sé dregið úr ásökunum. Segir að endingu svo í kærunni á Pál Kolka: „Hann setur stöðu sína sem áróðursmaður Sjálfstæðis- héraðslæknir. Og hann fer ekkj dult með tilfinningar sín- ar gagnvart þeim fjölmenna hluta sýsluhúa, sem luallast að þeirri landsmálastefnu, sem læknirinn vill útrýma með noklmð óvenjulegum aðferð- um. Vegna samherja okkar i Húnaþingi og almenns örygg- is x heilbrigðismálum lands- ins, kærum við hér með Pál Kolka héraðslækni á Blöndu- ósi fyrir mnrætt dreifibréf. Við krefjumst, að hann verði svift- ur embætti því, sem hann ógnar svo freklega með að misnota. Við krefjumst að hann verði hvergi notaður sem ríkislaunaður læknir. Við væntum þess, að heilbrigöis- stjói*nin telji þann mann ó- færan til þess að starfa í þjónustu ríkisins, sem komið hefm- fram á þann hátt, sem Páll Kolka hefur gert. Við væntum þess, að heilbrigðis- stjómin telji framkomu Páls Kolka í fullu ósamræmi við það öryggi og traust, sem verður að vera fyrir hendi í heilbrigðismáium þjóðarinn- Undirskrift formanns og rit- ara Framsóknarflokksins. Óalandi, óferjandi, óráðandi öllum bjargráðum. Þetta er útlegðardómurinn yfir lækn- inum á Blönduósi fyrir það ódæöi aö leggjast gegu fram- bjóöanda Tímamanna í Aust- ur-Húnavatnssýslu. Þetta er mýktin í hinni „mildu hönd“ Framsöknar, sex mánuöum eftir kosningar. Hvað halda menn að gert yröi við póli- tíska andstæðinga, ef þessi flokkur kæmist í óskoraöa valdastöðu á íslandi? Er ekki eitthvaö til í því, sem ein- hvem tíma var sagt í gamni. að nazistar væru „þýzka deild“ Framsóknarflokksins? Hróarr. Sín ögnín af hverju Prófraunír. í dag eru liðin nákvæmlega 3 ár síðaa Bretar hertóku landið. Rúmu ári síðar komu svo Banda- ríkjamenn og tóku okkur undir vernd sína. í þingsetningarræðu sinni í haust er leiö, minnti rik- isstjóri okkur á, að frelsi okkar gæti verið undir því komið, að við stæðumst þá .,prófraun”, sem við værum settir í. Þeir tóku líka heldúr mark á því blessaðir pilt- arnir á þingbekkjunum. Eftir heldur kljena frammi&töðu imdan- farin 2 V2 ár. Keyrði nú fyrst alveg um þverbak. Aldrei hefur verið ..gatað” eins óskaplega í nokkrum busabekk á Islaridi. „Undir smásjá tveggja stórveldia” gafst Alþingi upp í 2 aðalskyláu- fögunum, að mynda stjórn og semja fjárlög. Eftir þetta allt saman ganga svo þessir 52 herrar ljónmontn- ir um allar götur, eins og þeir Væru önnum kafnir að frelsa ættjörðina frá morgni til kvölds. f*vvekni þíngsíns Að þeim dytti í hug að snáfa heim eftir þetta allt saman. Ekki að tala inn! Eftir að utan- þingsstjóm hafði hlauplð undir bagga, sat þingið enn í 4 mán- uði og vakti yfir því að stjóm- inni tækist ekki að leysa vanda- málin. Þrátt fyrir alla þessa ár- vekni tókst ekki að eyðileggja viðleitni stjómarinnar. Hinu verður ekki neitað að stjórnin hafði ekki eins óskorað traust þjóðarinnar, þegar þingi lauk og þegar liún tók við völdum, nema sé ráðherrann, sem sagði a£ sér. En þingið þóttist hafa bjargað virðingu sinni. Or því að þjóðin treystir okkur eklti þá skulum við Framh. á 4. síðu. kasta í Enskinn börnum þínum?“ Bretar áttu þá í styrjöld eins og nú. En þeir voru þá ekki að berjast viö voldugt herveldi, heldui- fámenna bændaþjóð í Suður-Afríku. Guðmundur á Sandi hefur ekki verið myrkur í máli, þó að allmiklir bokkar hafi átt í hlut. Hann hefur t. d. sagi; bæði Mússolíni og Stalin rækilega til syndanna. Búa- stríöið mæltist illa fyrir, víð- asthvar utan Bretlands, og jafnvel ekki allskostar vel í Bretlandi sjálfu. Eftir að Guö- mundur hefur spurt vin sinn allsnúðugt, hvort nann ætli að kasta börnunum sínum í Enskinn, magnar hann enn brýninguna. Hann kallar ár- ásarþjóðina „níðinginn sem Búa bítur, Búddalið til heljar sveltir, hundingjann, sem hausi veltir, hvar sem bráð á jörðu lítur“. Og dengir svo þessari drepandi særingu fram an i vin sinn: „Viltu heldur þrælnum þjóna þeim sem hefur gull i lendum. heldur en Kára klæöabrendum kónginum við öskustóna". Það er eins og Guðmundur hafi fengiö eftirþanka af þessu orðalagi, því ég man ekki betur en hann hafi síðár breytt því og dregið úr. En þó öll nærgætni í garð vin- veittra þjóða sé lofsverð, og mér sé manna sízt í hug að halda uppi hnjóði um Breta, held ég að þetta hafi verið óþai-fa nærgætni. Engum., sem les ádeilu Guðmundar, dylst, að þar er mælt af ein- lægri tilfinningu heilagii vandlætingu, mjög skiljan- legri eins og mál lágu þá fyr- ir. Brátt komust á sættir milli Englendinga og Búa og má nú heita gróiö um heilt. Guömund ur á j afnaldra einn í Suður-Afr- iku, Smuts að nafni. Hann er venjulega kallaöur Smuts hershöfðingi og er nú forsæt- isráöherra í landi sínu. Hann vildi miöla málum áður en til styrjaldar kæmi við Breta. Engu að síöur barðist hann vasklega gegn þeim í Búa- stríðinu. Hann var kapteinn i liöi Búa. Eitt kvöld tók hann fastan ungan brezkan lautin- ant, Winston Churchill að nafni. En Bretirm komst úr haldi og er nú líka forsætis- ráðherra. Það er hætt við að Smuts hafi á þeim áruni einhvern- tíma tautað „Enskinum“ ekk- ert síöur en Guðmundur, ekki sízt þeim sem „stakk af“ úr fangavistinni. En nú eru þeir Smuts og Churchill einlægir vinir og vopnabræður. Brezki lautinantinn hafði barizt hraustlega gegn Búum og lík- lega ekki vandaö þeim kveöj- urnar þegar í návígi var kom- ið. En þegar hann var kom- inn aftur heim, bar hann þeim svo vel söguna, að ýmsum löndum fannst nóg um. Mér þykir ótrúlegt að Winston Churchill mundi erfa þaö neitt viö Guðmund, þótt hon- um bærist til eyma, það sem skáldið kvað í Búastríöinu. Hitt þætti mér trúlegra aö hann segði: „Einarðlega mæl- ir þú, svo sem gerði faöir minn, og við frændur fleiri og muntu drengur góður“. En Guðmundur þurfti ekki að biýna ekkjuna, sem „elsk- aði ekki landið, en aðeins þennan blett“, því „er grannarnir sig fluttu á hnöttinn hinum megih hún hristi bara kollinn og starði fram á veginn“. Ég efast um að göfgi hvers- daglegrar iðju og hversdag- legra manna sé annarsstaöar betur lýst en í kvæði Guð- mundar á Sandi um ekkjuna við ána. Ég efast um að ann- arsstaðar sé betur skýi*t, hvaö þaö er aö vera trúi* yfir litlu. Ég held að hven*i þjóð væri fullborgið, ef hver þegnanna ynni til þess vitnisburðar, sem Guömundur gefur ekkjunni. Og ég held heiminum væri þar meö fullborgið. Er í rauninni hægt að óska neinum betra hlutskiptis, en þess að elska starf sitt og um- hverfi? Sá sem það gerir unir glaður við sitt. Hann „hristir bara kollinn“ yfu* þeim sem leita langt yfir skammt,. „á hnöttinn hinum megin“, elta regnbogann og láta mýrar- ljósin villa sér sín. Hann öf- undar engan, hatar engan, á- sælist ekkert af því hann hef- ur nóg. Heimurinn yrði kann- ske fábreytilegri og framfar- irnar smástígari, ef allir hugs- uðu svona, menningin einhæf- ari, lífið hversdagslegra — en hversu óendanlega miklu hamingjusamara en nú er. Aldrei hefur það sannast áþreifanlegar en nú í þessu þjóðfélagi, aö mikiö vill meira. Aldrei leitaö eins langt yfir skammt. Aldrei fleiri óskir verið uppfylltar og aldrei fleiri óuppfylltai*. Því um leið og ein rætist fæðast tvær nýj- ar. Þessvegna er fólkið eirö- arlaust, öfgafullt og æst. ViÖ höfum haldið áð efnaleg vél- gengni og hamingja væri eitt og hið sania. En hamingja fæst ekki, nema til hennar sé unniö. Sá sem áttar sig ekki á því kynnist ekki svefni hinna réttlátu, hversu hæga hvílu sem hann hefur búiö sér. Ef hver maður elskáði „þennan blett“, ynni umhverfi sínu og starfi, þyrfti ekki á frekari þegnskap að halda. frekari ættjaröarást, þess- vegna eigum við að hugsa til ekkjunnar viö ána sem „undi sér við heiöina og elfarstrauminn bláa en annai’svegai* hraunið — í kofanum sínum lága“. Við eigum að þakka Guð- mundi á Sandi fyrir þessa fögru mynd úr hversdagslífi íslenzkrar alþýöukonu fyrir einum mannsaldri. Ekkjan viö ána öfundar engan.. hverju sem skartað er, glæsi- legum híbýlum, auði eða þæg- indum. En við sem búum við margfalt betri ytri skilyrði: höfum ástæðu til að öfunda hana því hún á það sem okk- ur skortir flest — friðinn og hamingjuna, — það sem öllu skiptir. í gær talaði ég við frænda Guðmundar á Sandi, búsett- an hér í bænum. Hann sagðl mér að Guðmundur mundi nú á batavegi og væri kominn heim til sín. Eg óska Guð- mundi á Sandi langi’a líf- daga og góðrar heilsu og veit. að þið, lesendur góðir, tak- ið undir þá ósk. VÍKINCSPRtNT H.F.

x

Ísland

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísland
https://timarit.is/publication/748

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.