Lesbók Morgunblaðsins - 16.05.2009, Qupperneq 4

Þ
eir sem hafa verið í stríði gleyma því
aldrei,“ segir hershöfðinginn George
Miller þungur á brún. „Við sem höfum
upplifað það kostum öllu til svo að við
þurfum aldrei að snúa þangað aftur, eða senda
nokkurn þangað að óþörfu. Það er eins og
Frakkland að því leyti“. Enda þótt leikarinn
sem þarna mælir, James Gandolfini, sé banda-
rískur, líkt og persónan sem hann leikur, gefa
þessi ummæli ákveðna vísbendingu um þjóð-
erni hinnar nýju bresku gamanmyndar, In the
Loop, sem fjallar um farsakennda atburði í
efstu stigum stjórnsýslunnar. Frakkar sleppa
þó annars með skrekkinn og þessa einu
skrámu, skotmörk háðsins í myndinni eru
Bretar sjálfir og miðstöð valdsins, Bandaríkin.
In the Loop, sem leikstýrt er af Armando
Iannucci, er afskaplega kaldhæðin mynd, svo
ekki sé dýpra í árinni tekið. Þetta er pólitísk
satíra sem tilheyrir sama ættartré og snilld-
arverk Roberts Altmans, Tanner ’88, og
mætti á lauslegan hátt flokka með myndum
eins og Bob Roberts og Wag the Dog þar sem
skyggnst er bak við tjöldin í valdatafli sam-
tímans. Þá virðist samanburður við breska
sjónvarpsþætti á borð við Yes, Minister og
Yes, Prime Minister liggja í augum uppi, eink-
um og sér í lagi vegna þess að líkt og þar er
vanhæfni hinna háu pólitísku herra eins konar
blætiskennd þungamiðja frásagnarinnar og
helsta viðfangsefnið. Þannig vill reyndar einn-
ig til að In the Loop á rætur að rekja til sjón-
varpsþátta, The Thick of It (einnig í leikstjórn
Iannuccis), sem henda gaman að breskum
stjórnmálum, og standa í skilyrðislausri þakk-
arskuld við áðurnefnda forvera. Þá styðst
myndin, líkt og þáttaröðin, við „faux vérité“
útlitið sem sló í gegn með The Office, en er
einnig að finna í Tanner ’88 svo dæmi sé
nefnt.
Handhafar valdsins
In the Loop víkkar þó sjóndeildarhringinn frá
því sem var í sjónvarpsþáttunum með því að
fella Washington inn í frásögnina. Líkt og í
þáttunum fer Peter Capaldi mikinn í hlutverki
fjölmiðlastjóra og eins konar handrukkara
forsætisráðherrans, Malcolm Tucker, manns
sem eys yfir samstarfsmenn, undirmenn og
ókunnuga hvílíkum hafsjó af svívirðingum –
gjarnan án sýnilegs tilefnis – manns sem er
svo skapvondur, og hefur slíkt fantatak á sam-
MYNDIR VIKUNNAR
BJÖRN ÞÓR VILHJÁLMSSON
Svívirðingar
Peter Capaldi og Chris
Addison í lúppunni.
Hnattvædd hreppapólitík
In the Loop (2009) | Armando Iannucci
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. MAÍ 2009
4 Kvikmyndir
P
íanóhefðin er rík í New Orleans; þar
sátu menn í hórukössum og spiluðu
fjörmikla músík fram á rauða nótt og
allan sólarhringinn ef svo bar við.
Margir fremstu píanóleikarar jazz- og blús-
sögunnar slitu einmitt barnsskónum í New
Orleans; Jelly Roll Morton, Professor
Longhair, James Booker, Dr. John og Fats
Domino og óhætt að nefna Allen Toussaint í
þeirri upptalingu, því þó hann hafi ekki náð
sömu lýðhylli og ofangreindir, þá hefur
hróður hans farið víða sem lagasmiðs og út-
setjara.
Toussaint fæddist í New Orleans 1938 og
1950 var hann farinn að spila á knæpum.
Sautján ára leysti hann Fats Domino af í
frábærri hljómsveit Dave Bartholomew, en
þó hann hafi verið fenginn til að stæla Dom-
ino hafði enginn viðlíka áhrif á
píanóstíl hans og Henry
Roeland Byrd, sem þjóðir
þekkja sem Professor
Longhair.
Toussaint tók upp fyrstu
lögin 1958 og við upptökurnar
kom í ljós að hann var ekki
bara lipur pínaóleikari heldur
líka fínn lagasmiður og snjall
útsetjari og ekki leið á löngu þar til hann var
farinn að stýra upptökum fyrir Mint-
útgáfuna og semja lög fyrir þá listamenn
sem hún var með á sínum snærum.
Útgáfu- og upptökuamstrið skýrir að ein-
hverju leyti af hverju Toussaint hefur ekki
tekið eins mikið upp af eigin tónlist og eðli-
legt hefði verið í ljósi hæfileika hans. Að því
sögðu þá er skammt síðan hann sendi frá sér
breiðskífu, Bright Mississippi sem sker sig
úr öðrum plötum hans í því að hér er komin
fyrsta jazzplata Allen Toussaint, því alla
jafna hefur hann spilað blús, rytmablús, soul
og fönk.
Samverkamenn Toussaint á plötunni eru
ekki af verri endanum, Don Byron á klarín-
ett, Nicholas Payton á trompet og Marc Ri-
bot á gítar, en í einu lagi birtast þeir Brad
Mehldau og Joshua Redman. Annað sem
vekur óneitanlega athygli er að Toussaint,
sá mikli lagasmiður, á ekkert lag á disknum,
en þess í stað glímir hann við ýmsa stand-
arda, lög eftir Sidney Bechet, Jelly Roll
Morton, Django Reinhardt, Thelonious
Monk, Duke Ellington & Billy Strayhorn,
Django Reinhardt og Louis Armstrong.
Ekki verður annað sagt en honum farist
verkið vel úr hendi, smekklegur hug-
myndaríkur píanóleikur hans er aðal skíf-
unnar, en hann leyfir einnig meðspilurum
sínum að njóta sín eins og efniviðurinn
krefst reyndar; á árum áður voru menn að
spila saman en ekki á endalausu egóflippi
eins og síðar varð alsiða. arnim@mbl.is
Píanisti Allen Toussaint; fyrirtaks píanóleik-
ari, góður söngvari og frábær lagasmiður,
spilar jazz eftir aðra á gamals aldri.
Lagasmiður glímir við standarda
Bright Mississippi | Allen Toussaint
PLÖTUR VIKUNNAR
ÁRNI MATTHÍASSON
F
uncrusher Plus, sem var end-
urútgefin um daginn, er ein
áhrifamesta hiphopskífa
seinni ára; ruddi aukinni tilrauna-
mennsku braut hvort sem var í takt-
smíði eða gríðarlega þéttum rímna-
vafningum.
Höfuðpaurar Company Flow, El-P
og Mr. Len (Bigg Jus
slóst fljótlega í
hópinn), stofnuðu
sveitina beinlínis til
að brjóta upp það
sem þeim fannst
geld rappsena í New
York og fyrstu smá-
skífurnar voru líka vel
til þess fallnar, en EP-
platan Funcrusher hrinti af stað
kapphlaupi plötufyrirtækja til að
gera við þá félaga útgáfusamning.
Á endanum sömdu þeir við Raw-
kus (sem var röng ákvörðun, en það
er önnur saga) og Funcrusher Plus
kom svo út 1997 og hafði þegar
gríðarleg áhrif á aðra rapp-
ara, nefni sem dæmi Aesop
Rock og DOOM. Bæði var
að taktar og frágangur
stungu í stúf við sykurvell-
una sem var ríkjandi og
svo að textar voru bæði
pólitískari og snúnari en
menn voru vanir. Svo var
platan viðlagslaus sem
er alltaf kostur í rappi.
Funcrusher Plus | Company Flow
Þéttir vafningar
Hollusta
við fönkið
POPPKLASSÍK
ÖRN ÞÓRISSON
V
erum hamingjusöm, dönsum og sverjum
fönkinu hollustu er helsti boðskapur
Funkadelic á einni mestu fönkskífu
allra tíma, One Nation Under A Groove,
sem kom út árið 1978. Funkadelic var hug-
arfóstur George Clinton og önnur aðal-
hljómsveit hans, en systursveitin var hin sál-
arskotnari Parliament. Mikið til sami
mannskapur lék í báðum hljómsveitum og tón-
leikar þeirra voru tónlistarblanda beggja sveita.
Uppruna Funkadelic má
rekja til sjötta áratug-
arins og fyrsta plata
þeirra kemur út 1970.
Tónlistin var framsækið
fönk þar sem Sly Stone
var mikill áhrifavaldur,
en einnig gítarrokk-
hljómsveitir eins og Stoo-
ges og MC5, að ógleymd-
um Hendrix. Fyrir utan
Clinton voru aðalmenn Funkadelic-hljómborðs-
leikararnir Bernie Worrell, og Walter Morr-
ison, ofurgítarleikarnir Eddie Hazel, Garry Shi-
der og sérstaklega Michael Hampton sem fer á
algjörum kostum í fjölmörgum lögum á One
Nation Under A Groove-plötunni. Um bassaleik
sá hinn litríki og sveifluvissi Bootsy Collins sem
öðlast hafði fönkuppeldi sitt hjá guðföður fönk-
tónlistarinnar, sjálfum James Brown.
Platan One Nation Under A Groove hefst á
samnefndu ofurdanslagi sem varð stærsti
smellur Funkadelic og þeirra einkennislag.
Þéttur fönktaktur með diskóívafi örvar hvaða
sveitalubba sem er fram á dansgólfið, já við
munum öðlast hamingju í fönki! Önnur lög plöt-
unnar eru framsæknari og síður fyrir útvarp
eða dansgólfið. Boðskapurinn er þó ávallt hinn
sami, að fönkið sé allsherjarlausn, friður, ham-
ingja og bræðralag. Gleði og galsi einkenndi líka
plötuna, t.d. í laginu „Who Says a Funk Band
Can’t Play Rock?!“ þar sem sveitin gerði grín að
sjálfri sér. „Into You“ er flott fönkballada og
„Groovallegiance“ ber sköpunarkrafti George
Clinton vitni en auk þess að semja tónlistina
með öðrum, sá hann um útsetningar og upp-
tökustjórn. Opnanlegt umslag plötunnar er kafli
út af fyrir sig, eigum að við segja súr? Á sínum
tíma fylgdi með plötunni 12 tomma með 3 eldri
lögum af tónleikum þar sem ber hæst geggjuð
gítarveisla í laginu „Maggot Brain“.
Vinsældir One Nation Under a Groove urðu
miklar. Platan komst í 16 sæti Billboard-listans
og áhrifa hennar og Funkadelic gætir hvar-
vetna í tónlist síðustu ára, frá Red Hot Chili
Peppers og Prince til hip-hop senunnar frá a til
ö. ornthor@mbl.is
S
ýrurokk, spunakennt þunga-
rokk, kafnaði eiginlega í til-
gerð fyrir þremur áratugum
eða svo – um það leyti sem menn
voru farnir að gefa út tvöfaldar
plötur með fjórum lögum (eitt á
hvorri hlið) var þetta búið. Það er
þó svo að gott riff er gulli betra og
oft því betra sem það
er endurtekið oftar í
lagi með smátil-
brigðum og spuna-
köflum til skrauts.
Þetta vissi Kyuss og
fjöldi sveita hefur siglt
í kjölfarið, þar á meðal
þýska rokksveitin Colo-
ur Haze sem sendi frá
sér magnaða skífu á síðasta ári.
Colour Haze er það sem menn
kölluðu power-tríó í gamla daga,
þrír hljóðfæraleikarar sem fá
áþekkt rými í hljóðmyndinni og
minna að því leyti meira á djass-
tríó. Þeir félagar hafa gefið út plöt-
ur frá 1995 og All, sem
kom út á síðasta ári, er sú
níunda. Tónlistin er klif-
unarkennt rokk með
hægfara taktskiptum,
löngum sólósprettum
og óskiljanlegum text-
um eins og vera ber.
Ekki mikill menningar-
auki en mannbæt-
andi.
All | Colour Haze
Gott riff gulli betra
Tónlist