Harðjaxl réttlætis og laga - 03.09.1924, Síða 1

Harðjaxl réttlætis og laga - 03.09.1924, Síða 1
♦ ■ RJETTLÆTIS OG LAGA Höndlar um Reykjavík og Sig“luíjörö. Utgef.: Oddur Sigurgeirsson, sjómadur. Til kaupenda. Nú fáið þið heiðraðir kaupendur að sjá 1. tbl. þessa blaðs. Eg réðist í að gefa út mitt eigið blað. Almenningur hefir keypt rit mín hingað til og von- ast eg til að menn sýni þessu blaði sömu vinsemd. Eg hefi nú ekki aðra atvinnu en þá, sem eg hefi af ritstörfum, en sú at- vinna hefir oftast gefið lítið í aðra hönd, þá reynslu hafa og flestir íslensk- ir rithöfundar fengið. En ef menn vilja lesa skrif mín, þá mun eg ekki flytja af landi brott, þó eg, ef til vill, hefði Eg Oddur Sigurgeirsson, formanns- sonur og rithöfundur, ættaður af Skag- anum, byrja hérmeð á ferðasögu minni kringum land. Helgi Skúlason augnlæknir og eg, við höfum báðir sama markmið í lífinu, það að opna augu fólksins hver með sinni aðferð. lVLunurinn er einungis sá, að eg tek enga borgun fyrir mitt starf, en Helgi tekur lítilfjörlega þóknun fyrir sín verk. Eg fór héðan með Goðaíoss 11. júlí s. 1. og fanst mér skipið og all- ur aðbúnaður þar tæplega svara til þess að vera einnar miljónar og fjögur hund- ruð þúsund króna virði, eins og það á að vera. Við fórum héðan til ísafjarðar og mintist eg á leiðinni lítilsháttar á áhugamál mín og geðjaðist fólki að því eins og vant er, og margur hlakkaði til þess sem eg segði næst þegar eg byrjaði að tala ,alveg eins og börnin í sveitinni hlakka til réttanna eða íólkið í Kvík hlakkar til að sjá næstu vitleysu í „danska Mogga“. þegar til ísafjarðar kom, var ekki álitið ráðlegt að eg fyri í land, því þeir höfðu haft á orði, að skjóta mig ef eg færi að hreyfa þar áhugamálum mínum eða ef eg hefði mig nokkuð í frammi með það að láta breyta þjóðfélagsskipulaginu — líka er sagt að þeir þar á ísafirði séu búnir að koma sér upp öflugri ríkislögreglu og höfðu þeir fengið fyrirmyndina úr dagblaðinu „Vísir“. Hefir það blað sérfróðan mann í lögregluvísindum, sem heitir Örn ein- eygði, ef mig minnir rétt, og eru þá öll dagblöðin búin að tryggja sér sérfróða menn sitt á hverju sviði. Moggi hefir sérfræðing í áveituvísindum og Alþýðu- blaðið hefir sérfræðing í Reykj anesvís- indum, Guðm. R. úr Grindavíkinni, og finst mér, gömlum manninum, mikið um alla þessa mentun og framfarir á þessu sviði. Ekki get eg annað en látið þess getið í þessu sambandi, að talsvert finst mér daufara að ferðast meðfram ströndum landsins nú en fyrir 15—25 árum, hvað sem því veldur, t. d. vantar alveg þetta „næturlíf í lestinni“ og ýmislegt fleira, og var ekki frítt við að mér leiddist með köflum, þegar hlé varð hjá mér á ræðuhöldum; raulaði eg þá fyrir munni mér ýms kvæði eftir þjóðskáldin okkar Kjartan brunavörð og Kjarval málara. þegar við sigldum meðfram Hornströndum þá sannfærðist eg um það hve afarmikið af málmum, sérstak- lega gulli, hlyti að vera þar í fjöllun- um, og geta allir sem lesa hin merku vísindarit Björns Kristjánssonar um málmrannsóknir sannfærst um þetta atriði sjálfir og er leitt til þess að vita, að hafa fleygt peningum í Vatnsmýr- ina hér og í Miðdal, í staðinn fyrir það krónunni meira fyrir það, og aldrei skal koma til mála, að eg gangi á mála hjá útlendum stórborgurum, heldur vil eg vera óháður og óáreittur hér uppi á ís- landi og mun eg eftir mætti ausa af mínum viskubrunni yfir þessar hræður sem hér eru. þegar upplag þessa tölublaðs er upp- selt, mun eg undir eins fetja upp annað og svo koll af kolli á meðan líf og heilsa endist. Blaðið verður eingöngu selt í lausasölu en ekki tekið við áskrift- um. Auglýsingaverð eftir samkomulagi. að byrja hiklaust á Hornströndum eins og rétt hefði verið. Margt fólk var með Goðafossi þesa ferð, bæði fólk sem var að fara í síldarvinnu og sumarfrí og svo nokkuð margt kvenfólk sem var að fara Oddur Sigurgeirsson fæddur í Pálshúsum í Reykjavík 1874 á 1000 ára afmæli Islandsbygðar. á ljósmæðranámsskeið, sem átti að hald- ast í þetta sinn einhversstaðar á Norð- urlandi. Á Akureyri. Á Akureyri er fallegra en í Mosfells- sveitinni og er þá mikið sagt. Ýmislegt er þar góðra manna og gerðu þeir tvent í senn, að kaupa rit mín og hlusta á áhugamál mín. Yngispiltur er þar einn, sem heitir Kjartan Ó. Sæmundsson. Keypti hann rit mín og lagði mér liðsstyrk og kæmi mér ekki á óvart, þó hann ætti eftir að halda uppi heiðri ættmenna sinna, Jóns Arasonar, sbr. Laxness. Á Akureyri er maður sem heitir Jón Stefánsson. Iief- ir hann á hendi áfengissölu fyrir ríkið. Hótaði hann mér burtrekstri úr bænum og reyndi á ýmsan hátt að draga úr áhrifum mínum nyrðra; hefir hann að líkindum haldið að eg mundi draga úr vínverslun hans og er það ekki ólíklegt að svo hefði orðið, því eg er æstur bind- indismaður eins og margir gamlir drykkjumenn verða á efri árum sínum. Á ýmsan hátt hjálpaði mér einnig þór. Á. Björnsson, heiðursmaður og sjónglöggur. Fremur fanst mér að bæjarmál Ak- ureyrar vera í niðurníðslu. Carolina Rest er að sökkva í hrossaskít og raf- veitan að fara í hundana. Kartöflurnar eru seinþroska og kvenfólkið fær 70— 80 aura fyrir að salta og kverka tunn- una. Götum bæjarins er illa viðhaldið en tóbak og brennivín fæst víða. Sigga í Pólnum tók mér illa og er því kent um að hún hafi kvekst á íslenskum karl- mönnum í fyrra þegar Guðm. sprútt- salahræða tók hana glímutökum. Aftur á móti hve hún vera ástúðlegri í um- gengni við útlendinga og hefði hún lík- lega getað komið viti fyrir fransarana sem eg varð að berja niður hérna um árið. Lægra kaup fanst mér að burgeis- ar borguöu þar en bolcevikar, og lætur það að likindum. Ekki vildi þorsteinn M. Jónsson kaupa blöð mín, en þó selur hann sjálíur dýru verði eldhúströppu- rórnana og annað rusl. Ekki voru sveitajaxlarnir, sem eg fann á Akur- eyri hýrir í horn að taka. Fóru þeir heim með 25 aurana í vasanum óeydda og geta þeir brúkað þá til einhvers ann- ars, því ekki keyptu þeir rit mín fyrir þá. Sjómennirnir á Akureyri eru eins og víðast hvar annarstaðar á landinu, sómi þjóðarinnar. Keyptu þeir blað mitt og greiddu fyrir mér og áhugamálum mínum á ýmsan hátt. Eg fann Jón bæjarstjóra að máli og urðu þeir sam- fundir ekki gleðiefni fyrir mig, hefði líklega farið betur á því að eg hefði íundið bróður Jóns, sem rær einn á bát á Austfjörðum og Jón vill ekki bekenna sem bróður sinn, við heíðum skilið hvor annan og haft sameiginleg áhugamál. A Akureyri kom eg um borð í bát frá Húsavík; voru þar keypt rit mín og þessutan fékk eg þar alúðlegar móttök- ur. — Félagslíf á Akureyri er dauft og þyrfti að setjast þar að íélagslyndur maður, t. d. eins og eg eða Einar Niel- sen miðill. Siglufjörður. Eftir hæfilega dvöl á Akureyri hélt eg nú til Siglufjarðar og hafði eg hugsað mér að dvelja þar tímakorn, en margt fer öðruvísi en ætlað er, fyrst var nú það, að eg fékk þar hvergi húsaskjól og ekki heldur matarbita, og sér þess enn greinilega merki á mér, því þegar eg Iagði upp í þessa ferð, var eg í meðal embættismannaholdum, en er nú ekki feitari en óðalsbóndi af Kjalarnesinu, og hvað sem má að öðru leyti telja Sigl- firðingum til gildis á öðrum sviðum, þá vei'ða þessar viðtökur þeirra við mig seintekinn sómi fyrir þá. Blað er gefið þar út, sem heitir „Glettingur"; ómerki- legt blað í alla staði, og gerði það lúa- lega árás á mig og ritstjóri þess, Sop- hus Árnason, rægði mig og æsti menn á móti mér. Vík eg að honum og fram- ferði hans annarstaðar í þessu blaði. Reyndar veit eg það vel, að Sophus þarf ekki að reyna það að lenda í ritdeilum við mig, til þess vantar hann vit og ýms önnur skilyrði, og býst eg við að hann hætti áreitni sinni við mig, en ef svo fer ekki, að hann hætti narti sínu þá hefi eg hugsað mér að skora hann á hólm að fornum sið og má hann sjálfur velja vopnin. Ingólfur nokkur, sem vinnur hjá Helga Hafliðasyni á Siglufirði tók eitt blað af mér, reif það og henti því svo í mig, hafði í frammi við mig ljót orð og heitingar, eg reiddi á móti annan hnef- ann og ygldi mig lítilsháttar. þetta hafði þau áhrif að maðurinn tapaði sér, glúpnaði, og hefði dottið niður, hefði hann ekki notið aðstoðar annara. Ekki hefi eg frétt, að maður þessi ætti neina veilu að sækja í ætt sína, sem hægt væri að kenna um þessu hugleysi mannsins. Á Siglufirði lenti eg í hálfgerðum slag við Pál nokkurn Guðmundsson, sem sagt er að versli með áfengi, og mér virtist vera undir áhrifum þess, urðu þar fljót umskifti, því eg lagði manninn í götuna en þá komu tveir burgeisar honum til hjálpar, ætluðu þeir sér að halda mér og varna mér frekari aðgerða; eg sleit mig fljótt lausan af þeim og fór mína leið, hefur mér nú í seinni tíð skilist það að þó að menn séu sterkir eins og eg er, þá eru aðrar og heppilegri leiðir til að koma áhugamálum sínum í framkvæmd en þær að nota kraftana til þess, og nú síðan eg fór að leggja fyrir mig rit- störf, þá sé eg og finn hvað mér vei'ður meira ágengt með skriíum mínum en kjaftshöggunum áður. Reyndar hefðu nú Siglfirðingar þurft á hnútasvipu minni að halda í orðsins rétta skilningi og getur skeð að eg taki ekki á þeim með silkivetlingum næst þegar eg heim- sæki þá, svo eftiminnilegar ei*u mér næturnar, sem eg varð að hýrast í beiti- skúrum þeirra og svo hugfast er mér enn og verður fyrst um sinn bardaga- aðferð þeirra gagnvart mér. Eg óska einskis írekar en að eg gæti talað eins skýrt og aðrir menn, bölvað eins skýrt og Siglfirðingar bölva — þó eg mundi þá bölva öðru en þeir, en þessa málhelti mína nota hinir svonefndu mentamenn þeirra til þess að draga dár að mér á prenti. Hér í Rvík kemur varla fyrir að götudrengir telji sér sæmilegt að hæð- ast að þessum veikleika mínum. Eski- móar grænienskir hafa fengið danska kynblöndun og gefist vel. Siglfirðingar hafa fengið útlenda kynblöndun og gef- ist illa. Eg skrifa ekki meira um Siglu- fj örð; eg dvaldi þar í 14 daga; mér var tekið þar illa og mér leið illa meðan eg dvaldi þar. Hugbreytingar eiga sér stað eins hjá fjölda fólks og einstaklingum. Mitt mesta ánægjuefni væri það, ef Siglfirðingar yrðu fyrir hugbreytingu alment og hölluðust þar með að áhuga- málum mínum. Einhversstaðar á þessum höfnum á Norðurlandi fann eg Jón S. Bergmann hringhenduskáld og var hann ekki neitt drukkinn fremur en vant er. Eg tók mér far með „íslandinu“ að norðan hingað suður og mátti það heita tíðindalaust að mestu. Reyndar sýndi þjónninn mér ókurteisi en eg er svo vanur að kveða niður danskan hroka að mér varð létt verk að knésetja pilt þenna. Líka komst eg á Akureyri í kynni við annan mann, sem er á vegum þess Sameinaða, mig minnir að hann héti Gísli Magnússon. Eg kom og bað um farseðil eins og aðrir. Gísli þessi neitaði mér um hann, reiddi að mér hnefann og vísaði mér á burt. Enginn má skilja þessi tvö dæmi mín um þessa tvo menn sem eru á vegum Sameinaða- félagsins, á þann veg, að það sé þar með sagt, að það sé sameinuð ókurteisi og ruddaskapur hjá öllum starfsmönn- um þess félags, hvar sem er á landinu, síður en svo, það er ekki mín reynsla. Að endingu verð eg að víkja að ýmsu hér í bænum. Síðan eg kom heim, hafa þeir tímar verið að ýmislegt hefir bor- ið við frásagnarvert, og þar sem alt er lesið sem eg skrifa, jafnvel með annari eins áfergju og Redd-Hannesarríma og kvæðabókin hans Kristmanns, þá leyfi eg mér að fara nokkrum orðum um það. Byrja eg þá á bókmentunum. I dagblað- inu Vísir hafa birst mjög djúpvitrir rit- dómar eftir Smára eins og vant er, enn- fremur mjög skynsamlega skrifuð grein eftir P. P., þar sem hann krefst þess að tekið sé upp gamla lagið og lömbin séu rekin með hundum til Reyk- javíkur í dauðann, en ekki flutt á bílum. Kaffibrensla Reykjavíkur gaf út um daginn fjölskrúðugt rit á hreinni ís- lensku, og nú lítur helst út fyrir að Al- þýðublaðið og Morgunblaðið fari að ríf- ast út af því, hvort alþýðan smiti bur- geisana af syfilis eða burgeisarnir al- þýðuna. þyrfti að skipa í þetta nefnd, sem starfaði t. d. í 3 ár og legði svo álit sitt fram á búnaðarþinginu 1927 eða 1928. Hér hafa verið á ferð síðan eg kom heim, margir menn úr Ameríska sjóhernum, ekki skal eg leggja þeim neitt til lasts, því þeir eru sjómenn eins og eg, en það get eg sagt, að ekki hefðu félagar mínir, íslensku sjómennirnir,

x

Harðjaxl réttlætis og laga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Harðjaxl réttlætis og laga
https://timarit.is/publication/763

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.