Nýtt kvennablað - 01.02.1944, Page 6

2
NÝTT IvVENNABLAÐ
og bera börn sín og búsáliöld. Þau bafa nú lærl
frumstæðustu atriði jarðyrkjunnar. Vísdómur
konunnar um grómagn og kyngikraft grasanna
er mikill og jarðyrkjan er orðin jafnstór þáttuc
og veiðarnar í lífi liinnar frumstæðu fjölskyldu,
þessvegna er vegur konunnar svo mikill. Að
síðustu sér Wágner karlmanninn teyma best-
vagn. í vagninum situr konan innan um bús-
gögn og búsáhöld, og reiknast nú sem lilutur
tilbeyrandi berra sköpunarinnar. Ég bið þá, sem
efast um hið síðastnefnda, að rifja upp fyrir sér
barnalærdóm vorn. Þar stendur skrifað: Þú
skalt ekki girnast eiginkonu náunga þíns, best
lians, uxa eða nokkuð annað það, sem náungi
þinn á. — Konan er þannig skýrt og skilmerki-
lega talin til gripa og gangandi f jár.
í fyrsta erindi mínu drap ég á, að lil væri
fjölskyldufyrirkomulag með móðurrétti. Á Tro-
benandeyjunum er niðjatal reiknað i kvenlegg.
Börnin erfa móðurbróður sinn, en faðir þeirra
er einskonar leikfélagi og upp'alandi, án þess
þó að hafa nokkurt vald yfir jjeim. Meðal þjóð-
ar þessarar befir konan mikil ábrif og þar ríkir
jafnrétti karls og konu í kynferðismálum. Það
er ómögulegt að kcnna eyjarskeggjum þessum
kiástna trú, því að þeir skilja ekki, að guð sé
binn mikli almáttugi faðir og alll mannkynið
börn lians, af þeirri einföldu ástæðu, að i fjöl-
skyldulífi þeirra befir aldrei verið til neinn
almáttugur faðir. Þar að auki bafa menn sann
prófað, að eyjarskeggjar liafa elcki bugmynd um
blutverk föðursins við æxlunina og umræður
um börn einhvers föður láta þvi í eyrum þeirra
sem bin mesta fjarstæða.
Malinowski, sem rannsakað hefir siðu þessa
fólks, lieldur þvi fram, að Iijá öllum þjóðum
liafi einhverntíma verið til móðurréttur. Margt
bendir einnig til þess, að binar mörgu sögur
um kyngi og lævísi konunnar eigi rót sína að
rekja til baráttunnar milli móður- og föður-
veldis, þvi að annars væri erfitt að skilja, livers-
vegna bæði kristnir og lieiðnir menn hefðu lagl
svo mikla andagift í það, að úthúða konunni,
sem raun ber vitni i bókmenntum vorum.
Barði Guðmundsson álítur sig finna menjar
þess, að á íslandi fari saman í fornöld sjálf-
stæðar atliafnakonur, seiðkonur, skáldmennt og
Freyju- eða frjósemisdýrkun. Hann finnur með
sanmanburði á mannanöfnum að það er mikl-
um mun algengara að skáld séu kennd við móð-
ur sina en aðrir menn. Skáldaættir íslands telur
hann bafa leitað uppi frjósamari staði landsins
og i sögunum má einnig finna margt, sem bendir
til þess, að ýmsir binna sömu ætta hafi verið
ákafir Freyju- og Freys-dýrkendur, en það voru
goð frjóseminnar í Iieiðnum sið. Allt þetta fylg-
ist að í vissum ættum landnámsmanna, og telur
Barði líldegt, að þær ættir komi ekki frá Noregi,
heldur einhversstaðar annarsslaðar 1‘rá.
Kenning þessi virðist benda á leifar af móður-
rétti og getur ef til vill gefið nokkra skýringu á
því, live margar af islenzku fornaldarkonunum
eru stórbrotnar persónur, þrátt fyrir hinn sterka
rétt ættarhöfðingjanna, sem ríkti á söguöld. Þá,
sem aðliyllast þessa lcenningu, greinir á um
hvernig móðurveldið fellur að velli og föður-
veldið ris af rótum þess. Kennimenn socialista
liyggja að slöðu konunnar hnigni er einkaeign-
arrétturinn verður ráðandi í þjóðfélaginu. Bert-
rand Russel aðliyllist skoðun þessa að noklcru
leyti, en hyggur, að um leið og faðirinn upp-
götvar Iilutverk sitl við æxlunina, bælasl tveir
sterkir þættir við tilfinninguna fyrir barninu,
möguleikinn til aukins valds og óskin um að
lifa eftir dauðann. En lil þess að tryggja föð-
urréttinn varð karlmaðurinn að krefjast full-
komins Irúnaðar af konunni, svo að liann væri
viss um að það væru börn af hans holdi, sem
erfðu auð lians og völd. Þett var nauðsyn til þess,
að föðurréttsfjölkyldan gæti þrifizt. Aftur á
móti gerði það fjölskyldunni ekkert til, þó að
karlmaðurinn ætti börn utan lijónabands, því
að þau voru réttlaus til arfs. Til þess að tryggja
dyfígð konunnar varð að banna lienni aðgang
að menntun og öllu opinberu lífi. En völd henn-
ar og áhrif féllu að sama skapi, og þar sem
lcngst gekk var það algjörlega undir geðþótta
mannsins komið, hvernig liann fór með konuna.
Hún var réttmæt eign hans og eklcert annað.
Af kröfum frönsku stjórnarbyltingarinnar
um frelsi einstaklingsins rís svo krafan um jafn-
rétti karla og kvenna, eða kvenréttindalireyfing-
in. Hreyfing þessi var borin uppi af menntuð-
um konum binna æðri stétta. |Hið meðvitna og
sýnilega ívaf liennar var jafnrétlishugsjónin,
en uppistaðan í raun og veru krafan um að fá
aftur rétt til atvinnu þeirrar, sem tekin hafði
verið frá heimlunuin og flutt út í verksmiðj-
urnar.
Konurnar báðu fyrst um pólitísk réttindi og
rétt til menntunar, en sáu síðar, að slík var lílils
virði, nema að rétturinn til atvinnu fylgdi með.
Konum hinna lægri sétta liafði vissulcga aldrei
Framh. á 4. síðu.