Nýtt kvennablað - 01.02.1944, Blaðsíða 11

NÝTT KVENNABLAÐ
/
Nauðsyn alþjóðasamvinnu.
Eftir frú J. Borden Harriman, fyrrverandi sendiherra Bandaríkjanna í Noregi.
Úr ræðu, sem hún hélt á landsfundi kvenna, á veg-um New York Times, þann 7. apríl 1943, sem
hét, „Hverskonar veröld viljum við“.
Einu sinni enn, stöndum við á þeim tímamót-
um sögunnar, þegar þjóðin verður að taka ör-
lagarikar ákvarðanir. —
Framundan klofnar vegur-
inn. Önnur leiðin liggur til
alþjóðasamvinnu, hin til
alþjóðaöngþveitis. Enn er
ekki of seint að velja, en
tíminn og rás viðburðanna,
reka okkur miskunnar-
laust áfram.
Það er ekki liægt að kalla
það sjónarmið, sem við nú
horfumst í augu við,
flokkslegt. Menn allra
flokka, Roosevelt forseti,
Wallace varaforseti, Well-
es, aðstoðar-innanríkisráð-
lierra, Slassen rikisstjóri.
Wendell Willkie og marg-
ir aðrir frægir menn, sem
gcgna margvíslcgum störf-
um í Bandaríkjunum, hafa
bent á leiðina. Frumvarp
Balls um alþjóðasamvinnu
eftir stríðið, sem liggur nú
fyrir utanríkismálanefnd
öldungadeildarinnar, var
borið fram af tveim full-
trúum Republikan-floklcs-
ins og tveim fulltrúum
Demokrata-flokksins.
Við verðum að velja
okkur þá stefnu, sem við
álitum hentugasta. Við
liöfúm lieyrt Woodrow
Wilson, kallaðan óhagsýn-
an hugsjónamann. En i
raun og veru var liann
raunsæismaður, sem sagði
að þetta stríð myndi koma,
ef ekki væru gerðar sam-
eiginlegar öryggisráðstafanir, sem væru fram-
lcvæmanlegar. Ástæðan lil þess, að honum mis-
tólcst árið 1919, var fyrst og fremst sú, að þjóðin
vissi ekki, hvað í liúfi var. Er ekki einmitt endur-
reisnarstarfið, sem biður skjótrar úrlausnar
oklcar, löng stefnuskrá um
alþýðumenntun, fyrst og
fremst?
Enginn er andvigur al-
þjóðasamvinnu eða al-
þjóðafriði. En það eru til
þeir menn, sem setja eigin-
hafsmuni sína fyrst, og
ekki fyrr en þar á eftir,
þessi lifsnauðsynlegu vel-
ferðarmál. Af eðlilegum
ástæðum, getur ekki verið
um, neina alþjóðasainvinnu
að ræða, nema gei'ðar séu
ráðstafanir, sem komi í
veg fyrir, að gengið verði
á rétt smáþjóðanna, og
þeim verði tryggður frjáls
aðgangur að hráefnum.
Þetta vill segja, að afnema
verður allsstaðar rétt
einkaframtaksins, til að
mynda stór alþjóðasam-
bönd um þau efni, sem
varða velferð þjóðanna, og
hindra, að þau verði not-
uð i eigin hagnaðarskyni.
Þegar ég var í Norcgi,
var „hinn betri heimur“,
sem við öll tölum um,
raunverulega að ryðja sér
þar til rúms. Einstaklingar
áttu minni hlutdeild i stór-
fyrirtækjum, en annars-
staðar. Ríkið átti járnbraut-
irnar og rekstrarhagnaður
var ekki greiddur hluthöf-
um. En innan takmarka
fjárhagsáætlunarinnar, var
reynt að sjá um, að járn-
hrautirnar gerðu sem mest til að borgararnir
yrðu frjálsari, kynntust sínu eigin landi, og að
þær flyttu afurðirnar á markaði, til hagnaðar
Frú J. Borden Harriman var sendi- I
herra Bandaríkjanna í Noregi 1940,
þegar Þjó'ðverjar gerðu þar innrás.
Hún hefir skrifað bók um dvöl sina
þar, er hún nefnir „För mín til Norð-
urlanda" (Mfssion to North). Frá-
sögn hennar er þrungin samúð og vin-
arhug til liinnar norsku þjóðar og
hún er mjög hrifin af fegurð landsins.
Atburðunum 9. maí og því, sem ger-
ist þar fyrst á eftir, lýsir hún blátt
áfram. Hún fylgist með frá upphafi
og skilur kannske fyrr en nokkur
annar hvað er að ske. Hún sér þegar
þjóðin er að vakna til hins ægilega
veruleika og hvernig hún æðrulaust
býst til að verja föðurland sitt og
sjálfstæði. Hetjudáðir verða hvers-
dagsviðburðir, sem ekki eru höfö
mörg orð um, en sem aldrei gleymast.
Síðast í bók þessari kemst höf.
svo að orði: „Hinn kristni heimur
á sér enga framtíð nema hann virði
í raun og sannleika hið æðra eðli
allra manna og beiti sér vægðarlaust
(ég nota með vilja þctta orð) fyrir
því að jafnari lífsskilyrði verði sam-
eign allra kynflokka og allra stétta.“
Frú J. B. Harriman lagöi sem ung
stund á píanóleik en giftist síðar
iðjuhöldinum J. B. Harriman. Eftir
dauða hans gerðist hún atkvæðamikil
í stórathafnalifi Bandaríkjanna. Átti
sæti i ýmsum mikilsvarðandi nefnd-
um og gegndi opinberum trúnaðar-
störfum. Hún er önnur konan sem
verður sendiherra i Bandaríkjunum.
Sú fyrsta var frú Bryan Owen, sem
var sendiherra í Kaupmannahöfn. En
fyrsta kona í heirni sem gegnt hefir
sendiherraembætti er rússneska kon-
an frú Alexandra Kollantay, sem
er sendiherra Rússlands í Stockhólmi.