Nýtt kvennablað - 01.03.1944, Page 4

2
NÝTT KVENNABLAÐ
Guðlaug Narfadóttir
húsfreyja
Dalbæ í Flóa:
Frá
hellisbúum
Það var í fyrstu viku nóvember 1941 að ég
brá mér upp í Meðalholtahverfi eins og við hér
i sveitinni orðum það. Þetta er um klukkustund-
ar gangur heiman frá mér.
i Meðalholtahverfinu eru 3 bæir, Austur-
Mið- og Vestur-Meðalholt. Þegar ég kom að
Austur-Meðalholtum var farið að skyggja og
húðrigna. Húsfreyjan þar aftók með öllu að
ég færi lengra, en ég kvaðst mundi fara að Mið-
Meðalhollum og gisla þar. Á miðri vöku kom
ég að Mið-Meðalholtum. Svo stóð á, að liús-
bóndinn, Jón Þorvarðsson, var ekki heima.
Þegar Iiúsfreyjan, Vigdís Helgadóttir, var búin
að sinna um börn og bú, settumst við í eldlnis-
ið og fengum okkur nú heldur en ekki kaffi-
sopa. En þegar við vorum komnar í það skap,
sem við konur komumst í yfir reglulega góðu
kaffi, bað ég Vigdísi að segja mér Jjrot úr ævi-
sögu sinni, en Vigdís er sú kona, sem eg hefi
vilað lengst búa i Iielli af núlifandi konum. Það,
sem hér fer á eftir, styðst mest við það, scm
Vigdís sagði mér yfir kaffibollunum.
Laugarvaln, þar sem nú er héraðsskóli Ár-
nesinga, er landstór jörð. f landareigninni eru
vellir, sem kallaðir eru Laugarvatnsvellir. Eru
þeir um tveggja tíma gang frá Laugarvatni, og
jafnlangt að Gjábakka í Þingvallasveit. Vellirn-
ir liggja sunnan undir fjalli þvi, er Reyðarmúli
heitir. Við rætur fjallsins er stór hellir. Reyndar
eru hellamir tveir, en sá stærri kemur aðal-
lega við þessa frásögu.
Vorið 1910 reisli Indriði Guðmundsson, nii
kaupmaður í Reykjavík, bú á Laugarvatns-
völlum. Notaði hann stærri hellirinn til íbúð-
ar. Bjó bann þarna eitt ár, en flutti svo út í
Grímsnes. En vorið 1918 tók annar maður Laug-
arvatnsvelli til ábúðar. Það var ungur maður,
Jón Þorvarðsson, fóstur- og dóttursonur Magn-
úsar á Laugarvatni, föður Böðvars á Laugar-
vatni. Með Jóni var í þessari ráðagerð annar
ungur maður, Símon Símonarson, og var ætl-
unin að hafa tvíbýli. En með þeim fluttist þang-
að um vorið konuefni Jóns, Vigdís Ilelgadótlir,
æltuð úr Biskupslungum, en ólst upp lengst í
Miðdal í Laugardal og fór þaðan, er hún reisti
sjálf bú með manni sínum.
Þeir Jón og Símon bjnggust nú um í hellinum
eins og Indriði hafði áður gert, og gerðu þar
sæmilega vistarveru. En ekki varð sambýlið
langt, því að unnusta Símonar vildi ekki fara
þangað, þegar til kom, né búa svo langt fjarri
mannabyggðum. Símon var hjá þeim í hellin-
um fram á vetur, en fór þá til sjávar, og var
þar með sambýlinu lokið.
Nú voru þau orðin tvö ein í hellinum, Jón og
Vigdís, og kom það þá stundum fyrir að hún
var ein heima, ef maður hennar varð að fara
til aðdrátta; þau voru fátæk, en samhent um að
bjarga sér.
Tíðarfar var slæml þennan vetur, snjóasamt
og um mánaðamótin mars og apríl liöfðu geng-
ið stórhríðar og var ófærð orðin mikil. En svo
stóð á i hellinum að barnsvon var, og var kon-
an farin að vænta sín. Frænka Vigdísar og
fóstra, Ástríður Einarsdóttir, var vinnukona í
Miðdal i Laugardal. Var svo ráð fyrir gert, að
hún yrði hjá Vigdísi meðan hún lægi á sæng.
En vegna þess, hve líðin var vond komst Ást-
ríður ekki úteftir, og liðu svo fram stundir.
Aðfarnótt 3. apríl fjölgaði í hellinum og fædd-
ist dóttir. Fæðingin gekk vel og hjálpuðust þau
við að skilja á milli og annað sem gera þurfti,
en fylgjan vildi ekki fæðast, og fcr nú að vandast
málið. Það varð að ráði hjá þeim hjónum, að
Jón freistaði að ná i ljósmóðurina, sem þá var
Sigríður Bergsteinsdóttir í Útey, myndarkona
og ágæt Ijósmóðir. Hund sinn lokaði hann inni
hjá konu sinni, henni til skcmmtunar, og bað
hún Jón að slökkva ljósið, ef hún kynni að geta
sofnað. Jón hafði tvo duglega liesta, en ófærð
var mikil og ferðin geklc seint. Kom hann að
Laugarvatni og valdi upp, og er Böðvar Magn-
ússon bóndi beyrði tíðindin, brá hann fljótt
við og fór meo Ragnheiði dóttur sína með sér
út í helli, en Jón hélt áfram eftir ljósmóðurinni.
Það er af Vigdísi að segja, að eftir að Jón
fór, seig á hana svefn og svaf hún eða mókti
lengi, og vaknaði við að hún heyrði mannamál
úti: var þar kominn Böðvar á Laugarvatni og
Ragnheiður dóttir hans, og löluðust þau liátt
við, til þess að lála Vigdísi elcki verða bilt við,
ef hún væri lifandi, en ])að drógn þau í efa. Þeg-