Nýtt kvennablað - 01.04.1945, Qupperneq 8

4
NÝTT KVENNABLAÐ
að Hólarkoti í Skíðadal, gengur dalur sá fram
úr Svarfaðardal að austan, og er hann í dag-
legu tali nefndur með Svarfaðardal. Þykja land-
kostir góðir þar frammi, en þó hefur sá bær,
þar sem Halldóra fæddist, lagzt í eyði ásamt
fleiri jörðum fremst í Skíðadal, því mjög er þar
erfitt til aðdrátta.
Við baráttu lífsins í kyrrð dalanna ólst Hall-
dóra upp, og lærði snemma öll hin venjulegu
sveitastörf, sérstaklega mun hún hafa lagt
stund á tóvinnu mjög snemma, því að hún var
listakona i þeirri iðn, svo að fáar hafa þar
staðið henni framar. Jafnvel eftir að hún var
komin nokkuð á tíræðisaldur spann hún ágætis
band bæði fyrir vandamenn sína og nágranna.
Árið 1806 giftist hún Þórði Jónssyni frá
Hnjúki, stórhuga atorkumanni. Pyrstu 6 árin
bjuggu þau í Hólárkoti, en síðan allan sinn
búskap á Hnjúki að undanskildum fáeinum ár-
um, sem þau voru í Hlíð.
Ég var nokkra ára gömul, þegar ég sá Hall-
dóru fyrst, var hún þá orðin öldruð kona, þá
var hún enn gjörfuleg og fríð, björt yfirlitum,
með blá, djúp og glettnisleg augu, hárið ljós-
gult og féllu flétturnar að beltisstað. Þegar ég
kom í návist hennar, fann ég að þarna var
kona, sem hafði djúptæka þekkingu á lífinu
og gat frá mörgu sagt, mig langaði til þess að
setjast við fótskör hennar og fræðast af henni
um leyndardóma lífsins, en hún var óvenju
þögul, sérstaklega tók ég eftir því að hún var
þögul um annarra bresti og yfirsjónir. Það vakti
hjá mér lotningu fyrir henni. Á tímabili æv-
innar átti hún við óvenju mikla erfiðleika að búa
í ströngum skóla lífsins, en prófið stóðst hún
með ágætum, það var hennar metnaðarmál að
láta ekki bugast, höfðingslund hennar, gáfur,
trú og viljafesta, samfara drengskap og kær-
leika mynduðu um hana óvinnandi varnarvirki
gegn hvössum skeytum atburðanna.
Ég hef náð í þrjár vísur, er hún orti á þessu
tímabili og læt ég þær fylgja með þessum
orðum:
Þreyja, líða, þola, bíða,
þó að stríða verði hér,
engu kvíða, ævitíða
und þó svíða kunni mér.
Ekki dæmi ég auðarsprund,
annars dóms má bíða,
en marga hef ég mæðustund
mátt fyrir hana líða.
Þótt ég beri þröngan skó,
þar af dvínar kæti,
en ég vildi allvel þó
umborið hann gæti.
Eldskírn lífsins verður sárari þeim, er í kær-
leika gera skyldu sína, verða tárin ekki dreyrug
vegna hjartaþjáninganna? Þau eru máttur, er
nema burt sorg og synd. Hamingjusólin rann
upp á ný. Stórbóndakonan á Hnjúki var hóg-
vær í sorg og gleði. Sem drottning í sínu ríki,
með lítt þornaða hvarma rétti hún brosandi
fram gjöfula hendi, hún var ekki einungis heyr-
andi orða Krists, heldur einnig gjörandi. „Gjör-
ið þeim gott, sem ofsækja yður“. Hún uppfyllti
eitt hið erfiðasta boðorð. Hún var kristin kona.
Þeim hjónum varð átta barna auðið, voru
þau hvert öðru mannvænlegra og til sóma hvert
í sinni stétt. Tvö þeirra eru dáin fyrir fáum
árum síðan. Þau ólu þar að auki upp eina stúlku
og gerðu við hana sem sitt eigið barn. Halldóra
var góð móðir og er hann eigi lítill skerfurinn,
er hún skilur fósturjörðinni eftir, ávöxtur erf-
iðis hennar og fórnandi kærleika. Henni hlotn-
aðist líka sú gleði, að geta hlynnt að barna-barna
börnum sínum. Spunnið band í sokka, nærföt
og vettlinga handa þeim, því rokknum og kömb-
unum gaf hún ekki grið fram að því, er hún
lagðist í rúmið, þá 95 ára að aldri, var þá sjón
og heyrn tekin að daprast, en þó fylgdist hún
vel með öllu er gerðist umhverfis hana, prjón-
ana hafði hún þá í rúmshorninu og greip til
þeirra, þegar kraftar leyfðu.
Þórður maður hennar andaðist 1920, fluttist
Halldóra árið eftir að Hofi til Gísla Jónssonar
tengdasonar síns og Ingibjargar dóttur sinnar
og naut umönnunar þeirra og annarra vanda-
manna þar, fram að hinztu stund. Hún and-
aðist 22. maí 1943, þá komin hátt á nítugasta
og áttunda árið. Þann dag ræddi hún við heim-
ilisfólkið eins og hún var vön, og síðustu orð
hennar voru þessi: „Guð gefi ykkur öllum góða
nótt.“ Það færi vel, ef íslenzka þjóðin ætti marg-
ar slíkar konur sem Halldóra frá Hnjúki var.
Guðrún á Hálsi var fædd 17. nóvember 1857
á hinu þjóðkunna heimili, Fagraskógi í Möðru-
vallasókn. Ung að aldri fluttist hún með for-
eldrum sínum að Haga, og síðan að Stærra-Ár-
skógi á Árskógströnd. Mun hún hafa fengið gott
uppeldi, því að brátt varð hún orðlögð fyrir
flest það, er prýðir unga heimasætu.