Þjóðvinurinn - 13.10.1926, Qupperneq 2
2
ÞJÓÐVINURINN
verið núið því mjög um nasir, hve
mikið hún hafi gefið einstökum
mönnum eftir af skuldum, t. d. tog-
arafjelaginu »Kári« o. fl. En þetta
kemur t'yrir í ölium löndum, að
óhöpp henda atvinnurekendur og
einstaka menn fara um. Og þó að
bankar hafi gefið nokkrum upp
skuldir, er það eðlilegt. Peir Hfa á
atvinnurekendum og þeim, sem
staría með fjeð.
Mótstöðumönnum íhaldsflokks-
ins finst mörgum of lítið lagt á þá
ríku. Segja þeim hlíft meira en
vera ber. En af öllu má of mikið
gera. Og illa væri það farið, ef
enginn fengi að eignast neitt. Pví
að fje efnamanna er að miklu leyti
sá höfuðstóll, sem notaður er til
að reka með atvinnufyrirlækin.
Pegar banki lánar manni fje til
að kaupa fyrir skip, veitir eigandi
skipsins mörgum vinnu, sem ann-
ars hefðu máske ekkert að gera.
í Danmörku hafa nokkrir efnamenn
yfirgefið landið vegna of mikilla
skatta til þess opinbera, t. d. ekkja
Otto Mönsteds o. fl.
íhaldsmenn borga ekki hærri laun
heldur en aðrir eða bruðla meira
með fje. Forsprakka andstæðinga-
flokkanna velgir ekki við háum
launum og verða margir þeirra vel
efnaðir menn á fáum árum. Út á
við berast þeir líka mikið á, þó að
þeir sjeu ekki eins eyðslusamir og
Krassin, sendiherra Rússa í París.
Hann eyddi 10 þús. frönkum í blóm
á borðin hjá sjer í veislu á nýárs-
dag 1924. En hann er fulltrúi ör-
eiganna. Ekki er hann íhaldsmaður.
Jafnaðarmenn skammamjögíhalds-
menn fyrir það, að þeir sjeu með
kapítalmyndun, Kalla þá auðvalds-
sinna o. s. frv. Er það mjög óeðli-
legt, að heyra íslendinga kvarta um
það, þó að við eigum nokkra efn-
aða menn, þar sem fátækt og ræfils-
háttur hefir elt þessa þjóð eins og
skuggi um langan aldur. Og nú,
þegar við erum að komast úr hinni
fjárhagslegu bóndabeygju, er það
að verða talið skammáryrði að óska
eftir, að menn verði efnaðir.
Ihaldsflokkurinn er á móti öllum
stjettaríg. Hann hugsar jafnt um
sveitir og bæi. Hann er með rækt-
un landsins og menningu þjóðar-
innar. En rígur sá, sem nú er að
myndast á milli sveita og kaupstaða,
er óheilbrigður og óheillavænlegur.
Er hann sprottinn af tilverknaði
nokkurra stjórnmálamanna, en ekki
sjálfsögð afleiðing af neinum mis-
rjetti. Pví að það er ekki að búast
við því, að bændur fái vinnukraft-
inn fyrir ekki neitt eins og í gamla
da'ga. Og þegar ýmsir menn hafa
svo þúsundum skiftir árlega með
því að stunda sjó, væri það óvitur-
legt að ætlast til þess, að þeir færu
í vinnumensku fyrir örlítið kaup í
sveit.
Bæirnir íslensku eru ekki svo
stórir, að nein hætta stafi af. Og
órjett er að kalla þá spillingarbæli,
eins og sumir gera. Ritstjóri Al-
•þýðublaðsins viðurkennir það líka
í greininni »7 landa sýn«, að öll
menning verði stórfeldari í fjöl-
menni.
íhaldsflokkurinn er frjálslyndur.
Hann vill lofa mönnum að vera þar,
sem þeim best Iíkar. Hann er á
móti átthagaböndum, einkasölu og
öllu ófrelsi. Hann hyllir öll mann-
rjettindi og vill láta alla vera jafna
fyrir lögunum. Hann ann allri ment-
un. Mótstöðumenn hans þykjast
viija hlúa að fræðslu almennings
meira en hann. En það er ekki
rjett. Hann er með skólaskyldu
barna og með stofnun nýrra skóla
eftir því sem hægt er. Hann er með
auknum iðnaði, bættum samgöng-
um á sjó og landi.
í íhaldsflokknum eru margir bestu
stjórnmálamenn landsins. Má í því
sambandi nefna fjármálaráðherra Jón
Porláksson, sem bæði er vitur mað-
Ur, víðsýnn og sanngjarn. Væri,
þjóðinni það mikið tjón, ef hann
færi úr stjórn landsins. Segja fróðir
menn og hygnir, að ekki sje í landi
hjer heppilegri maður en hann til
að fara með fjármálin. Og mun
það satt vera. Er það einkennilegt,
hve andstæðingar meta Iítils störf
hans. Og sýnir það, hve stjórn-
málabarátta okkar er harðvítug og
ósanngirnin mikil. Verður hjá mörg-
um alt að víkja fyrir flokksofstæki
og valdafíkn.
Enginn flokkur er eins sanngjarn
og íhaldsflokkurinn. Sá flokkur
lætur menn best njóta sannmælis.
Enginn flokkurinn er eins vel fall-
inn til að fara með stjórn landsins.
Pess vegna kjósa allir rjettsýnir
menn þingmenn úr þeim flokki, svo
marga, sem hægt erv
Frambjóðendur
land kjörslista.
AUir vita að íslendingar hafa iengst
af kosið úrvalsmenn að vitsmunum og
mentun til að skipa þann virðulega
og vandasama se?s að sitja á þingi.
En nú er þetta að breytast. Sumir
stjórnmálaflokkar þessa lands hika ekki
við að tefla fram reglulegum stjórn-
málaskussum, ef þeir eru nógu blindír
flokksmenn. Pó er það einn f!okkurr
sem alt af sjer um að bjóða þjóðinni
aðeins ágætis þingmannsefni. Og það
er íhaldsflokkurinn.
Á framboðslista þessa flokks tíl land-
kjörsins 1. vetrardag eru sem kunn-
ugt er, Jónas læknir á Sauðárkróki og
Einar Helgason garðyrkjufræðingur í
Reykjavík. Báðir landskurmir ágætis-
menn. Andstæðingarnir geta ekkert
fundið Jónast til lasts annað en það,
að hann hafi á Hólafundinum í fyrra
sagt á þá leið, að hann væri nú lík-
lega ekki eins fróður í stjórnmálum
eins og nafni hans frá Hriflu. Pessi
orð geta vel verið sögð í gamni, ef
hann hefir nokkurntíma sagt þau. Og
váeri það nokkuð saknæmt þö að stjórn-
málamennirnir teldu sig ekki alvitra?
Jeg býst við að mörgum leiðist grobb
sumra þeirra. Og það er áreiðanlegt
að þroski Jónasar læknis, þekking hans
á iar.dsmálum og víðsýni hans er
meiri en Jónanna beggja sem á and-
stæðingalistanum eru. Eða er nokkur
svo óvitur að álíta hann þeim ekki
snjallari? Og gæti nokkur verið á-
nægður með Alþing íslendinga ef það
skipuðu ekki meiri menn en Jón frá
Ystafelli og Jón Sambandsendurskoð-
andi?