Skólablaðið - 01.01.1970, Page 19

Það bar til aíðla vetrar í fyrra, að Guðlaugur
Þorbergsson og undirritaður sátu á ónefndu
veitingahúsi í borginni yfir kaffi og kökum.
Þetta var í þann tíma, þegar fátt var um fína
drætti í þjóðlífinu: ekkert læknadeildarmál til að
eeaa sig ut af, ekkert Fjaðrafok. Því síður voru
auðvaldsbandalög að færa sig upp á skaftið eða
Kvennaskólinn. Et nous n avons pas parle de
l'affaire de RÓsixdcranz. En þrátt fyrir allt
þrefuðum við Guðlaugur um sitthvað a himni og
jörð.
Við vorum að mig minnir búnir með kaffið og
rétt að byrja á kökunum, þegar við fórum að
tala. um menntaskólamál:
Við vorum og erum raunar enn ákaflega hlynnt-
ir framförum af öllu tagi, ekki sízt framförum
þesea skóla, því að okkur er málið skylt. Og
okkur var_ ljóst og er enn, hvernig framför
skóla á sér stað. HÚn er í þvi folgin, að ein
breytingin til batnaðar rekur aðra, steinn er
lagöur við stein, svo að úr verður traustur
grjótgarður: framför. Á þetta hljóta allir skyn-
ugir menn að geta fallizt. Hitt er svo önnur
saga og öllu viðkvæmari: Hvað er "breyting til
batnaðar? " Um það geta menn ekki einlægt orð-
ið sammála, enda er mér til efs, að eilíft sam-
komulag í 'því efni væri æskilegt. Því að góðu
heilli hafa menn mismunandi skoðanir.
Barátta fyrir betri skóla má teljast { tvennu
folgin : 1) að hafa skoðun, hafa hugmynd, sem
getur talizt likleg til að koma skólanum að
gagni, og 2) að afla þá hugmyndinni þess fylgis
meðal kennara og nemenda, sem verði til þess,
að hun verði framkvæmd.
Siðast, en ekki sizt, var okkur og er ljóst, að
markið, sem að er stefnt, er "betri skóli", en
alls ekki "léttari skóli". Því að skólans er að
láta nemendur sína vaxa að þroska og þekkingu,
en annarra, ef þa einhverra, að auka þeim leti.
Þegar hér var komið samræðunni, urðu einkum
tvær hugmyndir til að sækja á okkur :
1) Kennsludögum hverrar viku verði
fækkað úr sex niður í_ fimm.
Skoðun okkar var og er enn sú, að sjálfstæð
vinnubrögð séu nemendum mjög mikils verð, en
Bleitulaus skólaseta undir eilifri handleiðslu
kennara sé ekki til .þess fallin að efla þroska.
Enda má ég fullyrða, að sú skoðun, sem mjög
var { tízku fyrir nokkrum árum, að allt nám
eigi að felast 1 kennslu á skólabekk, sé mjög í
fenum. En sú skoðun er að mínu viti að tals-
Verðu leyti runnin fra nemendum, sem þótti fýsi-
legt að vera í skólanum frá níu til fimm og vera
■vo með góðri samvizku "lausir" á milli. Þetta
■jonarmið er góðra gjalda vert - svo langt sem
það nær. En það tekur ekki til þess, að nem-
endur eru mjög misfljótir til náms, þeim henta
mismunandi namsaðferðir. Einmitt þess vegna
er ákaflega varasamt að vilja ala nemendur eins
og skrúfur í vél, alla á sama hátt. Annað mál
er svo það, að sú kemur tíð, að aðstaða verður
til alls náms innan veggja skólanna, en það nám
felst vonandi bæði í kennslu og sjáifstæðu námi
nemendanna. NÓg um það.
Með því að fækka kennsludögum vikunnar um
einn fæst þannig laus dagur tii sjáifstæðs náms
heima eða annars staðar.
En mikilvægari teljum við þó aðra forsendu
þessarar skoðunar. SÚ forsenda, ætla ég, að
flestum nemendum, a. m. k. efri bekkingum, se
kunn af eigin raun: TÍmafrekum og mikiivæg-
um verkefnum, svo sem ritgerðasmið, skýrsiu-
gerð og meiri háttar upprifjun, verður ekki með
góðu móti sinnt, meðan kennt er hálfan daginn
alla virka daga. Eins dags í viku er þörf, til
að nemendur geti unnið 1 næði að slikum verk-
efnum og öðrum. Við erum raunar þeirrar
skoðunar, að rétt sé að fá nemendum öðru
hvoru nokkuð viðamikil verkefni, sem þeir geti
svo sinnt að talsverðu ieyti sjálfstætt. Alit um
það opnar einn laus dagur í viku mikia mögu-
ieika tii umsvifa og tiirauna, en er auk þess
nokkuð knýjandi nauðsyn að okkar dómi.
Eins og fram hefur komið, er hugsunin alls
ekki su, að frídögum vikunnar verði fjöigað úr
einum í tvo. Hugsunin er aðeins sú að dreifa
kennsiu eins dags vikunnar á aðra daga hennar,
svo að einn dagur losni til heimanáms. En líti
nú hver { eigin barm. Er ekki einsæ misnotk-
un nemenda á þessum degi? Er ekki hætt við,
að nemendur taki sér frí? Ég svara sjálfur:
jú 1 Ekki þarf ég að leita svars iengra en í
eigin barm og er vart einn um það. Þess vegna
er augijóst, að tryggja þarf með einhverjum
hætti, að nemendur lesi þennan dag sem aðra( I)
Ég fæ ekki komiö raunsæju auga a aðrar að-
ferðir en þær, sem lúta að þvi, að nemendum
verði veitt aukið aðhald { einhverri rtiynd.
Þvi miður fæ ég heidur ekki annað séð en þetta
aðhaid hljóti að meira eða minna leyti að verða
{ gervi skyndiprófa. En ef til vili og vonandi
er unnt að fá nemendum slík verkefni, að próf
verði ekki nauðsyniegur mælikvarði á trú-
mennsku eða svik. Hitt er svo annað mál og
þessu raunar óviðkomandi, að mér þykir prof-
hræðsla gersamlega keyra um þverbak meðal
nemenda. ÞÓtt mönnum finnist leiðiniegt að
lesa undir meinlaust skyndipróf, þá mega þeir
vita það, að það er jafnágætt að hafa þo þrauk-
að gegnum lesefnið, þegar prófið er yfirstaðið,
því að lesa þurfa menn fyrr eða síðar. Svo er
einnig uppi það sjónarmið, að próf séu svo erf-
ið fyrir blessuð börnin, á öllum skólastigum,
svo mikið álag, að þau hljóti að stórskaddast af