Framsóknarblaðið - 20.12.1958, Page 11

joLABLAÐ framsöknarBLáð8ins
HARALDUR GUÐNASON:
Heimsókn í höll
sólkonungsins
í bók Steíans Zweig um Maríu
Antoincttu segir svo um Ver-
sali: „Enn í clag eru Versalir
mikili'englegasta táknmynd ein-
veldisins. Á tilbúinni liæð utan
við París, í rniðju landsins, gnæf
ir þessi risahöll, tilefnislaust,
að því er séð verður, og skyggn
ist með sínum lnmdruðum
giugga út yfir berangrið, klippta
listigarða og tilbúin sund. Ekk
ert fljót, engin lífæð verzlunar
og samgangna streymir fram
hjá henni. Fyrir tilviljun eina
og duttlunga voldugs manns
blasir þessi höll í öllu sínu stór-
fenglega, en vitlausa prjáli við
augum undrandi áhorfend-
anna.“
Höllin, sem er talin sú feg-
ursta í Evrópu, stendur í dásam-
lega fögrum garði. Hæðin, sem
höllin stenclur á er tilbúin,
garðurinn, og að sjálfsögðu
höl.lin sjálf. Garðurinn er citt
angandi blómahaf, furðulegt
litskrúð, tjarnir, limgirðingar,
spegilslétt stöðuvötn og gos-
brunnar. Þetta er sú sjón, er
fyrst ber fyrir augu þeirra, er
koma til Versala.
\:crsalir standa á tilbúinni
hæð. Þar voru mýrafen og eyði-
flákar. Vötnin eru tilbúin, hvað
þá annað. Og allt var þetta gert
til þess að þjóna hégómagirnd
Lúðvíks konungs IV7. sólkon-
ungsins.
Lúðvík fékk luigmyndina að
sínu glæsta sloti eftir að hafa
setið veizlu hjá fjármálaráð-
herra sínum í ærið íburðarmik-
illi höll hans. Konungur fyllt-
ist öfund og afbrýði í garð ráð-
herra síns, lét taka hann fast-
an, réð þrjá byggingameistara
í þjónustu sína, þá er áður
reistu höll Foquets ráðherra, eti
sá var munurinn, að liöll sól-
konungsins var miklum mun í-
burðarmeiri og prjálið lióflaus-
ara.
Salir sólkonungsins eru prýdd
ir miklum listaverkum og
skrauti. Tvær milljónir manna
streyma ár hvert til Versala til
að skoða dýrð horfinna tíma.
Nú er höllin, sem stundum
hýsti 10 þúsundir manna, minja
saln og verðir einir þar innan
dyra. Sit trancit gloria mundi,
segir einhvers staðar. Þeir, sem
dekóreruðu ipftin liafa ekki átt
sjö dagana sæla. Einn var sjö ár
að skreyta lofl eins salarins, lá
þar stöðugt uppíloft á gálga-
timbri og missti vitið er verk-
inu var í þánn véginn að verða
lokið.
í tíð sólkonungsins varu allir
velkomnir í spegilsalinn, sem
kunnu sæmilega ntannasiði. Þar
eru veggir allir settir spegil-
gleri, en 42 kristalsljósakrónur
hanga niður úr loftinu.
Hinsvegar var einungis fáum
útvöldum leyft að sjá upprás
sólar hans hátignar, þ. e. fóta-
ferð hans. Fór sú athöfn fram
samkv. ströngum reglum og
hlutu útvaldir gæðingar þann
einstæða sóma, að fá að vera
viðstaddir. F.kki mátti kveðja
dyra í svefnsal konungs með
venjulegum hætti, heldur varð
að krafsa í hurðina með litla
fingurs nögl \instri handar.
\7ersalagarðurinn er meistara-
verk fegurðar og hugvits. Þeg-
ar Versalir voru reistir var þar
ekkert vatn. En Lúðvík lét veita
vatni úm langa vegu og reisa
1400 gosbrunna! Þetta verk tók
nokkur ár og kostaði of fjár.
30.000 hermenn lét hann vinna
að jjessu verki í nauðunga-
vinnu. Loks streymdi vatnið
urn pípur, er voru grafnar í
jörð, margra km. vegalengd.
í Versölum ríkti fegurðin
ein, en hún var dýrkeypt. Þetta
var slot ástarinnar. Svo varð
L.úðvk IV. leiður á kerlu sinni,
Maríu Theresu, sem von var,
Jrví hún var talin leiðinda-
skjóða. l.úðvjk kaus sér nú
spænska clís og Versalir skörtuðu
nú glæstari en nokkru sinni
fyrr. Inisundir l j<>sa glitruðu nú
milli trjánna eins og demant-
ar í kvtildhúminu. Flugeldasýn-
ingar voru svo stórfenglegar, að
svo vir.tist, sem eldregn félli af
hirnni. Smám saman þvarr lífs-
fjör sólkonungsins. Þá hætti
hann við j)á spænsku og kvænt-
ist vef menntaðri ekkju, er
drottningin hrök kupp af. En
1. sept. 1715 gekk sól sólkon-
ungsins til viðar, er liann liafði
tvo um sjötugt. Og nú setti dýrð
\7ersala ofan um hríð. En svo
kom Lúðvík 15. til Versala, er
liann var 13 ára og þá iór held-
ur að færast líf í tuskurnar aft-
ur. Lúðvík var lítið karlmenni
og kona hans, María Antoinetta,
var reynslulítil, fögur og skart-
gjörn. Hirðin lifði í óliófi að
vanda. Árin liðu, fólkið var ó-
ánægt, og loks sauð upp úr. 5.
október 1789 umkringdi æstur
múgur Versali. Fólk þetta var
komið frá París. Það var sex
klukkustundir á leiðinni, fót-
gangandi í ausandi rigningu.
Konur vorn mjög fjölmennar í
J)essari ömurlegu fylkingu.
Konungslijónin hlutu að gefa
sig fólkinu á vald og jrau voru
flutt til Parísar; það var fyrsti
áfanginn að fallöxinni.
Versalir hafa nú um langt
skeið verið safn, þar sem eink-
um eru varðveittir munir frá
velmaktardögum konunganna,
þar var stundum heimilisfast
um jrúsund manns. í síðari tíma
sögu Versala hefur jrað gerzt
helzt, að J)ar var lýst yfir stofn-
un fyrsta þýzka keisaraveldisins,
18. jan. 1871, og 28. júní 1919
voru J)ar undirritaðir hinir ör-
lagaríku friðarsamningar milli
Þjóðveja og Bandamanna.
Við skulum nú ganga um
garða hér í slotinu. En ekki meg
um við dvelja lengi í hverjum
stað, J)v ítíminn er naurnur til
að skoða höllina, sem er hvorki
nteira né minna en 415 metra
löng.
Við göngum inn í bygging-
una til hægri, vörður opnar fyr-
ir okkur og veitir viðtöku inn-
gangseyri, sem er 100 frankar.
í þessum sal er safnað rnynd-
um af kóngum,' drottningum,
prinsum og öðru hefðarslekti. í
enda [ressarar álmu er óperusal-
urinn. Þar fóru fram leiksýning-
ar áður fyrr. Gólfið cr hægt að
hækka og lækka eftir þörfum.
Þegar leiksýningar stóðu yfir
var gólfið lækkað, en var lyft
til jafns leiksviðinu, er hátíð-
legar sámkomur voru haldnar.
Þá göngum við í kapelluna.
Þar hlýddi hirðfolkið messu.
Uppi eru svalir, J)ar sem kon-
ungur og drottning sátu, er })au
hlýcldu messu. Hirðfólkið stóð
niðri og snéri baki á altarið,
því J>að hefði J)ótt í mesta máta
óviðeigandi, að ])að hefði snúið
baki að kóngi og drottningu, cr
horfðu fram að altarinu. Kapell
an var hlaðin úr hvítum steini.
í lofti yfir langskipinu var mál
verk af ffiður allsherjar í allri
sinni dýrð. Yfir altarinu var
málverk al uppristi Krists, en
yfir kóngssvölum var heilagur
andi i dúfulíki. . .
Nú höldum við inn í mót-
tökusalinn. í lofti hans eru hin
firnmiklu listaverk málarans
Framhald á bls. 15
Ferðamannahópur frá Norðurlönclum þ. á. m. frá Vestmannaeyjum staddir í Versölum fyrir framan liöll Lúðvíks fjórtánda.