Hamar - 10.03.1950, Blaðsíða 3

HAMAR
3
Þjóðarbúskapurinn og framtíðarhorfur
Um fátt er meira rætt manna
á meðal en ástand það, sem rík-
ir í efnahagsmálum þjóðarinnar,
hvað þar verði til bjargar, og
hvern enda það muni hafa. Það
er orðið lýðum ljóst, að við öfl-
um ekki fyrir því, sem við telj-
um nauðsynlegt að kaupa af
öðrum þjóðum til að geta lifað
sæmilegu lífi. Reynslan hefur
líka fært okkur þau óumflýjan-
legu sannindi, að við getum ekki
kevpt þann hlut, sem kostar 100
kr., ef við höfum ekki aflað okk-
ur nema 80.00 kr. til að kaupa
fyrir.
Nú er talið nauðsynlegt til að
bjarga atvinnuvegunum og þá
um leið sjávarútvegnum frá
rekstursstöðvun verði að skipta
þjóðartekjunum á milli stétta
þjóðfélagsins á annan hátt og í
öðrum hlutföllum en verið hefur
í því skyni hefur verið lagt fram
á alþingi frumvarp um gengis-
-lækkun og fleira. Hvort það nær
fram að ganga eða í livaða formi
er ekki vitað, þegar þessar lín-
ur eru ritaðar, en hitt er öllum
ljóst, að svo fremi að slíkar ráð-
stafanir eigi að ná verulegum
árangri, þurfa þær að leiða til
þess, að vinnuorka þjóðarinnar
beinist til atvinnuveganna meira
en verið hefur nú að undan-
förnu.
Á stríðsárunum beindist vinnu
afl þjóðarinnar mjög inn á þær
brautir að vinna fyrir hið er-
lenda setulið, sem hér dvaldi.
Menn fóru til þeirrar vinnu, m.
a. í stórum stíl frá framleiðslu-
störfum til lands og sjávar. Á
meðan á slíku stóð gerði það
ekki til, nema síður væri, frá
því sjónarmiði séð að afla þjóð-
inni nauðsynlegra gjaldeyris-
tekna, vegna þess, að hver stund,
sem unnin var fyrir setuliðið
fékkst greidd í erlendum gjald-
eyri.
Þegar stríðinu lauk og herinn
hvarf af landi burt var ekki leng-
ur sá möguleiki fyrir hendi að
afla gjaldeyristekna á sama hátt
og áður, en fólkið, sem vann fyr-
ir setuliðið hvarf að mestu leyti
frá því að afla gjaldeyris. Það
vinnuafl, sem áður hafði verið í
þjónustu erlendra ríkja beindist
nú að þeim störfum, sem snertu
hina miklu fjárfestingu, sem hér
hefur verið undanfarin ár, en
teljandi lítið af því hefur snúist
aftur að framleiðslustörfum.
Afleiðing alls þessa er svo það
ástand, sem nú hefur skapazt og
við erum að glíma við.
Það ætti að vera flestum ljóst,
að við þurfum að beina starfs-
getu þjóðarinnar meira að fram-
leiðslustörfum og þá einkum að
afla þeirrar vöru, sem beztur
markaður er fyrir erlendis. Til
að svo megi verða, er nauðsyn-
legt, að þeir, sem að framleiðslu-
störfum vinna beri það úr bítum
að bæði höndin sem verkið vinn-
ur svo og sá, sem féð leggur
fram hafi meiri arðsvon, en þeir,
sem ólífræn störf stunda. Ráð-
stafanir, sem tryggja slík straum-
hvörf er nauðsynlegt að gera og
þær þola enga bið.
Þegar um það er að ræða að
vinna að aukningu úflutnings-
framleiðslunnar er margt að at-
huga. Það er ekki ávallt nóg, að
afla sem mest að magni heldur
er nauðsynlegt að aflinn verði
sem verðmætastur og sem
minnstum gjaldeyrisverðmætum
sé sóað til að ná honum. Kem-
ur þetta rnjög til athugunar við
framleiðslu sjávarafurða, og er
nauðsynlegt að hver einasti ein-
staklingur, sem er þátttakandi í
slíkri framleiðslu sé sér þess með
vitandi hve mikils virði það er
bæði fvrir hann sem og alla aðra
að fara vel og sparlega með
hvað eina.
Hafnarfjörður er mikill út-
gerðarbær bæði hvað snertir
með útgerð togara svo og er orð-
in héðan mikil vélbátaútgerð, þó
af einhverjum ástæðum, að
bæði blöð og útvarp muni ekki
eftir honum, þegar fréttir eru
sagðar frá verstöðvum. Héðan
róa nú yfir 20 bátar og mun
verbúðaleysi og aðrar aðstæður
í landi valda því, að þeir eru
ekki nokkru fleiri.
Þótt vélbátaútvegur héðan úr
bænum eigi ekki mörg ár að baki
sér hafa Hafnfirðingar komið
auga á nauðsyn þess að nýta
eftir föngum þann afla, sem á
land kemur. Með það fyrir aug-
um var Lýsi & Mjöl h.f. stofnað
og reist verksmiðja, sem er full-
komin síldarverksmiðja og lýsis-
bræðslustöð. Verksmiðjan vinnur
nú öll bein frá hraðfrystihúsun-
um ennfremur hefur hún tekið
til vinnslu og unnið mjöl úr
slógi sem til hefur fallið og mun
það vera eina verksmiðjan hér
á landi, sem það gerir. Er gert
ráð fvrir að henni berist 8—10
hundruð tonn af slógi yfir ver-
tíðina og mun það nema í kring-
um 100 þús. kr. í útflutnings-
verðmæti. Hér er bjargað mikl-
um verðmætum frá glötun auk
þess, sem það veldur miklum
þrifnaðarauka, að hagnýta slógið
á þennan hátt. Eins og gefur að
skilja er töluvert kostnaðarsamt
að vinna mjöl úr slóginu, þar
sem það er 85—90% vatn, en fáist
Bróðir okkar
Halldór Magnússon
skipstjóri
fórst með m.b. Jóni Magm'issyni frá Hafnarfirði.
Vegna barna hans og annarra vandamanna,
Guðmundur Magnússön, B. M. Sæberg.
uppborin sú vinna, sem í það er
lögð svo og þar sem lítil gjald-
; eyriseyðsla er í sambandi við
vinnsluna blandast engum hug-
ur um að hér er um stórmerka
og sjálfsagða tilraun til sköp-
unar gjaldeyrisverðmæta að
ræða, og virðist hún þegar hafa
gefið þá raun, að ástæða sé til
fyrir aðrar verstöðvar að taka
hana til fyrirmyndar.
Nú á þessari vertíð hefur verk
smiðjan gert nýja tilraun og er
það að skapa verðmæti úr af-
beitu, en henni hefur ávallt verið
| fleygt og mun það gert annars-
staðar. Gert er ráð fyrir að verk-
smiðjan fái ca. 150 tonn af af-
beitu til vinnslu og mun það
gera að útflutningsverðmæti í
lýsi og mjöli 60—70 þúsund kr.
Hér er um merkilega tilraun að
ræða og þess virði að henni sé
gaumur gefinn af ráðamönnum
þjóðarinnar svo og öllum almenn
ingi.
Þá má geta þess, að fyrir for-
göngu verksmiðjunnar var farið
fram á það við formenn bátanna
-að hirða. allan úrgangsfisk, svo
sem karfa, keilu, skötu o. fl. en
ekki kasta honum fyrir borð
eins og áður var gert.Var þessari
ari málaleitan vel tekið af mörg-
um strax í byrjun og nú er svo
komið, að allir bátar flytja slíkan
fisk í land og fær verksmiðjan
þar tugi tonna af hráefni til
vinnslu, og er sá þáttur nýtingar-
innar ekki aðeins til að auka
framleiðslumagnið og skapa
meiri vinnu í landi heldur einnig
til að gera framleiðsluna betri,
þar sem slíkt hráefni er mjög
gott.
Eins og áður er vikið að er
full ástæða til að gefa gaum
þeim tilraunum, sem fram hafa
farið hjá Lýsi &Mjöl h.f. um að
nýta sem bezt þann afla, sem að
land berst og um það má nú
segja, að sé orðið samstillt átak
allra þeirra, sem að framleiðslu
sjávarafurða vinna. Að sjálf-
sögðu getur verið eitt og annað,
sem betur mætti gera á þessu
sviði og er fullvíst að augun
verða höfð opin fyrir því, en
það breytir í engu þeirri stað-
reynd, að út á nýjar brautir hef-
ur verið farið í að nýta aflann
og þær brautir sem ekki
eru farnar í öðrum ver-
stöðviun. Mjöl úr slógi mun ekki
vera unnið í öðrum verstöðvum
og afbeitu mun allstaðar vera
hent. Má fullvíst telja að þannig
fari forgörðum, ekki aðeins
hundruð þúsunda króna í er-
lendum gjaldeyri heldur milljón
ir. Á slíku höfum við Islendingar
ekki efni nú, þegar mest á ríður
að auka útflutningsverðmæti
þess, sem við öflum. Við höfum
ekki efni á því að draga aflann
á land og kasta honum svo að
einhverju leyti aftur, þegar hægt
er að nýta liann betur en gert
er. Við höfum heldur ekki efni
á að láta hinn verðminni fisk út
fyrir borðstokkinn, þegar liægt
TILKYNNING
frá skattstofu Hafnarfjarðar
Þar sem frestur til að skila skattframtölum hefur ekki
verið veittur lengur en til 1 apríl n. k. er áríðandi að öll
framtöl séu komin til skáttstofunnar fyrir þann tíma.
S kattstjórinn.
Sokkaviðgerð
Unnar Haraldsdóttur
Afgreiðshitími þrír dagar.
Afgreiðslan er i
ÁLFAFELLI
Simi 9430
flutnings, sé hann fluttur á land.
Hér er verk að vinna, sem all-
ir verða að vera samtaka um að
leysa sem bezt af hendi. Þetta
snertir jafnt alla þegna þjóð-
félagsins, þetta er snar þáttur í
að auka þjóðartekjurnar og
skapa hér á landi betri lífsskil-
yrði en áður og hver vill liggja
á liði sínu í þeim efnum?
Nýting sjávarafurða hér í
Hafnarfirði hefur verið tekið
sem dæmi upp á það sem hægt
er að gera og hvað þarf að gera.
I upphafi þessarar greinar var
nokkuð vikið að þeim vanda,
sem við eigum við að stríða og
þurfum að leysa til að koma
efnahagsmálum okkar á réttan
kjöl. Einn þáttturinn í slíkri
lausn er það sem hér hefur verið
gert að umtalsefni, að gjörnýta
sem bezt það, sem við öflum og
auka þannig þjóðartekjurnar.
Vandamálin verða aldrei leyst
með lagasetningu einni heldur
miklu fremur dug og framsýni
þjóðarinnar allrar í þ\-*í að hag-
nýta sér auðlyndir landsins og
fiskimiðanna \'ið strendur þess.
Að sjálfsögðu verða misjafnar
skoðanir fólks um það, hvernig
og á hvern hátt skuli komizt úr
þeim ógöngum í efnahagsmál-
um, sem þjóðin hefur lent i.
Þar kemur fram eins og ávallt,
þegar skipta þarf þjóðartekjun-
um, hagsmunabarátta einstakra
er að vinna úr honum mjöl til út-
óskast frá 14. maí eða fyrr á
heimili
ÓLAFS BÖÐVARSSONAR
stétta þjóðfélagsins og kapp-
hlaupið milli þeirra um að ná
sem stærstum skerf í sinn hlut.
Afleiðing þess vill svo oft verða
sú, að meira er hugsað um og
orku eytt í að rífast um það sem
aflað hefur verið og ekki sézt
betur fyrir en svo, að farið hefur
verið á mis við að auka afla-
magnið, sem oft mundi hægt
ef átak stéttanna í þá átt væri
samstillt. I þessu mun alltof oft
því miður ógæfa þjóðarinnar
liggja. Hér þarf breyting að
verða á, skiemmdaröfl hvaðan
sem þau koma og í hvaða mynd,
Sem þau birtast þarf að gera
óvirk og beina öllum góðum öfl-
um að viðreisn atvinnulífsins, að
viðreisn þjóðarinnar, bjarga
henni frá örbirgð og eymd,
vernda sjálfstæði hennar og
framtíð. Hér er alvara á ferðum,
meiri alvara en margur mun
gera sér grein fyrir. Það duga
því engin vettlingatök og hálf-
kák, aðeins festa, hagsýni og
fórnfúst starf allra þegna þjóð-
félagsins geta bjargað því frá
bráðum voða.
r-------;-------------------------------------->
Lánsútboð vegna hafnarinnar
Á fundi bæjarstjórnar s. I. jiriðjudag Já fyrir fundar
gerð hafnarnefndar frá 28. febr. Hafði hafnarnefnd rætt
um fjáröflun til hafnarframkvæmdanna og samþykkti hún
að leggja til við ljæjarstjórn, að nú þegar verði boðið út
lán kr. 500.000,00 til tíu ára, handfiafaskuldabréf með 6%
ársvöxtum. Lán þetta verði tryggt með ríkisábyrgð. Skulda-
bréfin verði að upphæð kr. 500 — kr. 1000 — kr. 2000 — kr.
5000 - og kr. 10.000.
Bæjarstjórn samþykkti þessa tillögu hafnarnefndar með
þeirri breytingu að út yrðu gefin bréf að upphæð kr. 100
og var bæjarstjóra falið að ganga frá láninu, lánsskjölum og
öllum sktddhindingum þar að lútandi.