Morgunblaðið - 18.01.2011, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Áþessumvettvangihefur áð-
ur verið nefnt að
í gildi séu óskráð
lögmál sem þýði
að þegar fyr-
irmenni hafa þrí-
vegis neitað óþægilegum
spám geti ekkert stoppað að
þær gangi eftir. Fræg eru
dæmin úr liðinni tíð um
væntanlega gengisfellingu
íslensku krónunnar, sem
þótti óhætt að tímasetja
með nokkru öryggi eftir að
fjármálaráðherrann hefði
neitað henni opinberlega
þrem sinnum. Í Bretlandi
gildir þetta um afsögn ein-
stakra ráðherra vegna
hneykslismála. Telji for-
sætisráðherrann sig þurfa
að gefa slíkum persónulega
traustsyfirlýsingu sína í þrí-
gang er það talið tilkynning
um að afsögn viðkomandi
hafi þegar verið samþykkt.
Forsætisráðherra Grikk-
lands bar það af landinu
með miklum þunga að það
þyrfti á hjálp í formi neyð-
arláns frá ESB að halda.
Það stóð á endum að fulltrú-
ar búrókrata ESB og AGS
voru búnir að koma sér fyrir
á viðskiptafarrýmum flug-
vélanna, með kampavíns-
glas í hönd, á leið til Aþenu,
þegar forsætisráðherrann
endurtók traustsyfirlýsingu
sína á sjálfum sér og Grikk-
landi í þriðja sinn. Sama
leiksýninginn var svo sett á
svið í Dublin á Írlandi og
vék hvergi frá handritinu.
Socrates, forsætisráðherra
Portúgals, hefur nú fullyrt
einu sinni að það land muni
standa vantrú vogunarsjóð-
anna af sér. Nýlegt
skuldabréfaútboð landsins
gekk betur en verstu spár
stóðu til og því er talið að
neitun númer tvö sé ekki
væntanleg fyrr en í mars og
sú þriðja svo fáeinum vikum
síðar. Allt er þetta áhuga-
vert.
En í ljósi kenninganna um
lögmál afneitunarinnar
vakti nýársávarp Nicolasar
Sarcozy, forseta Frakk-
lands, mikla athygli. For-
setinn lagði sérstaka lykkju
á leið sína í ávarpinu til að
fullyrða að Frakkland
myndi ekki kasta frá sér
evrunni og taka upp franska
frankann á nýjan
leik. Það eitt að
forsetinn teldi
nauðsynlegt að
nota eitt hátíð-
legasta ávarp
sem hann flytur,
og varpað er út
frá forsetahöllinni við ára-
mót, til að slá á slíkar
vangaveltur sýna alvöru
málsins að hans mati. Og
orðavalið og áherslurnar
undirstrika hana enn. For-
setinn sagði það myndi
jaðra við „brjálæði“ að
kasta frá sér evrunni. For-
setinn sagði í lauslegri þýð-
ingu: „Þið megið ekki, mínir
kæru landar, trúa þeim sem
gefa til kynna að við munum
yfirgefa evruna. Einangrun
Frakklands væri brjálæði.
Endalok evrunnar myndu
þýða endalok Evrópu.
…[Ég mun] beita mér af
öllu afli gegn því að þvílíkt
skref verði stigið aftur á
bak, skref sem rifi niður
þann evrópska grundvöll
sem tryggt hefur frið og
bræðralag í álfunni í 60 ár.“
Ekki er víst að allir séu
sammála hinni hástemmdu
röksemdafærslu forsetans.
Evrópa hefur lengi þrifist
án ESB. Líklegt er að sam-
eiginleg þátttaka evrópskra
landa í Nató og staðsetning
100 þúsund bandarískra
hermanna í álfunni hafi haft
mun meira um það segja að
þær þjóðir hafi ekki flogist á
síðustu hálfu öldina en Evr-
ópusambandið og þar fram
eftir götunum. En þau stór-
mál öll eru þó aðeins smá-
vægileg aukaatriði hjá því
sem upp úr stendur. Því að
Frakkland, sem heimtaði
evruna sem mótvæg-
isaðgerð við sameiningu
þýsku ríkjanna í austri og
vestri í eitt og hefur verið
talinn helsti merkisberi
hennar, þurfi að berja sér á
brjóst og heita því að kasta
ekki myntinni fyrir róða.
Það mun vekja mikla at-
hygli ef Nicolas Sarkozy
finnur sig knúinn til þess á
næstu mánuðum að end-
urtaka sína miklu yfirlýs-
ingu. Gerist það, munu
margir verða tilbúnir með
sínar ráðstafanir þegar
þriðju yfirlýsingunni af því
tagi verður loksins stunið
upp.
Sarkozy, forseti
Frakklands, lítur á
kröfu um brottkast
á evru sem raun-
verulega áhættu}
Sarkozy vinnur
evrunni heit
M
ikið hlýtur það að vera erfitt að
eyða lífinu í að hafa sífelldar
áhyggjur af öðru fólki. Það hlýt-
ur að vera slítandi fyrir sálina,
að fylgjast með því hvernig aðrir
kjósa að haga lífi sínu og rjúka upp til handa og
fóta, ef einhver misstígur sig í lífinu. Það hlýtur
að vera lýjandi að linna ekki látum við að þröngva
upp á aðra hinu einu og sanna siðferði og gild-
ismati.
Margir gera fátt annað. Þeir amast við því ef
bláfátæk kona ákveður að flytjast til annars
lands í leit að betra lífi, til að dansa nakin fyrir
peninga. Þeir vilja beita ríkisvaldinu til að stöðva
þessa ósvinnu, því með því að ráða konuna í fyrr-
greinda vinnu sé vondi maðurinn að nýta sér
neyð hennar. Þeir vilja svipta hana þessum
möguleika, sem hún telur þann illskárri af tveim-
ur, því hinn valkosturinn er kannski að eiga ekki peninga
fyrir mat og læknisþjónustu heima.
Margir hinir sömu eru þeirrar skoðunar að hjónum eigi
ekki að vera heimilt að láta konu ganga með barn fyrir sig.
Rökin eru að grunni til hin sömu og í fyrra tilvikinu; hér sé
verið að nýta sér neyð staðgöngumóðurinnar; hún sé að
selja líkama sinn og barnið sitt. Þeir hinir sömu horfa
framhjá því að eftir viðskiptin eru allir betur staddir en
fyrir þau; staðgöngumóðirin á fyrir brauði og hreinu vatni
og hjónin eignast loksins barnið sem þau hafði dreymt um í
mörg ár. Auk þess gekk enginn til gjörðarinnar tilneyddur.
Hér átti fólk með sér viðskipti af fúsum og frjálsum vilja.
Þessir baráttumenn fyrir eigin siðferði
berjast af góðum hvötum. Þeir gera það hins
vegar með því að ráðast á sjúkdóms-
einkennin, frekar en sjúkdóminn sjálfan.
Hann felst í því að fólk skuli vera það illa
statt og fátækt, að nektardans eða stað-
göngumæðrun skuli vera betri kosturinn en
hinn. Meðalið við sjúkdóminum er ekki að
dæma fólk til neyðar, heldur hjálpa því til
sjálfsbjargar með því að innleiða frelsi í við-
skiptum.
Á hinn bóginn er vert að þakka þessum
hópi fyrir þá baráttu sem hann hefur háð og
er sannarlega virðingarverð – baráttuna
gegn raunverulegu ofbeldi. Þá er átt við þau
tilvik þegar konur eru sannanlega hnepptar í
þrældóm – þegar þeim er haldið með vald-
beitingu eða hótunum um valdbeitingu og
látnar stunda iðju sem þær vilja ekki stunda. Við skulum
ekki gera lítið úr þeim vanda og nota hvert tækifæri til
að reyna að koma í veg fyrir slíkt ofbeldi.
Lífið er viðskipti, hvort sem siðferðispostulum líkar
betur eða verr. Siðferðispostular selja líkama sinn, með
því að mæta til vinnu á hverjum degi og nota líkama sinn
og hug til að skapa tekjur fyrir aðra. Siðferðispostuli sel-
ur líkama sinn, með því að ganga í hjónaband. Hann sel-
ur maka sínum þjónustu og tryggð, gegn sömu þjónustu
og tryggð. Í eðli sínu er það hátterni ekki frábrugðið öðr-
um viðskiptum, þótt peningar komi ekki beint við sögu.
ivarpall@mbl.is
Ívar Páll
Jónsson
Pistill
Áhyggjur af öðru fólki
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Atvinnuástandið
svipað og fyrir ári
FRÉTTASKÝRING
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
A
tvinnuástandið í landinu
var lítið breytt í lok des-
ember 2010 frá því í árs-
lok 2009. Ljóst er að
langtímaatvinnuleysi er
orðið alvarlegt vandamál, því af þeim
13.972 sem voru atvinnulausir um
áramót hafði rúmur helmingur, eða
7.221 maður, verið atvinnulaus í 6
mánuði eða lengur. Hátt í 5.000
manns, eða 34% atvinnulausra, hafa
verið án atvinnu í heilt ár eða lengur
skv. tölum Vinnumálastofnunar.
Langtímaatvinnuleysi náði há-
marki í júlí og ágúst á síðast ári, þá
hafði 61% verið án vinnu í 6 mánuði
eða lengur en ástandið hefur skánað
ögn síðan. Karl Sigurðsson, sviðs-
stjóri hjá Vinnumálastofnun, segir
ástæðurnar geta verið ýmsar. „Það
getur verið að þetta átak sem gert
var til að hreyfa við langtíma-
atvinnulausum hafi skilað einhverju,
en svo hafa menn verið að flytja úr
landi að einhverju marki líka.“
Ekki aðeins hefur fækkað í hópi
atvinnulausra, úr 15.329 (8,2%) í árs-
lok 2009 í 13.972 (8,0%) í árslok 2010,
heldur hefur áætlaður mannafli á
vinnumarkaði einnig minnkað. Sam-
kvæmt Vinnumálastofnun var
mannafli í desember 2009 167.789
manns, en áætlaður mannafli í des-
ember 2010 var 159.846. Samkvæmt
þessu hefur því fækkað um 7.943 á
vinnumarkaði en raunar segir Karl
að mannaflinn hafi sennilega verið of-
metinn í desemberlok 2009 og því sé
nærri lagi að áætla að mismunurinn
sé í kringum 5.000 manns.
Sérfræðigreinarnar styrkjast
Um 17% allra atvinnulausra eru
ungt fólk. Í aldurshópnum 16-24 ára
voru 2.377 atvinnulausir nú í lok des-
ember en þeim hefur fækkað um 377
frá desember 2009. Atvinnulausum
útlendingum hefur fjölgað frá því fyr-
ir ári, þeir voru 1.963 í árslok 2009 en
2.177 í árslok 2010. Flestir þeirra eru
pólskir að uppruna, eða 61% og voru
langflestir þeirra starfandi í bygging-
ariðnaði.
Segja má að nokkur stöðugleiki
hafi komist á atvinnuþróunina á árinu
2010. Að sögn Karls hafa litlar sveifl-
ur orðið í samsetningu hóps atvinnu-
lausra, þótt þeim hafi hlutfallslega
fjölgað í sjávarútvegi og fiskvinnslu
og einnig í opinbera geiranum, s.s. við
kennslu og heilbrigðisstörf. „Hins-
vegar virðist vera betra ástand í sér-
fræðigreinum. Ástandið var auðvitað
mjög slæmt og verra en við höfum áð-
ur séð í stórum hópi háskólamennt-
aðra, eins og arkitekta, en þar hefur
ástandið smám saman skánað og er
orðið mun betra núna en fyrir einu til
tveimur árum,“ segir Karl.
Aukningu spáð í janúar
Hópuppsögnum fækkaði veru-
lega í fyrra frá árinu á undan, úr 54 í
29. Mun fleiri misstu því vinnuna í
hópuppsögnum árið 2009, eða 1.789
manns, en árið 2010 þegar 742 misstu
vinnuna í hópuppsögnum. Sem fyrr
var bróðurpartur hópuppsagna í
mannvirkjagerð, iðnaði og sjávar-
útvegi. Sé hlutfall atvinnulausra
skoðað eftir atvinnugreinum sést að
það er hæst í verslun, mann-
virkjagerð og iðnaði.
Atvinnuleysi jókst í janúar 2010
frá desember og áætlar Vinnu-
málastofnun að sama þróun verði nú
og atvinnuleysi verði á bilinu 8,3-8,6%
í mánuðinum. Á hinn bóginn segir
Karl að ýmislegt bendi til þess að
meiri hreyfing sé að komast á at-
vinnuframboð. Starfsfólki Vinnu-
málastofnunar virðist sem atvinnu-
tilboðum hafi fjölgað það sem af er
ári, en erfitt sé að henda reiður á því
hvort um tímabundinn kipp eða var-
anlega þróun sé að ræða.
Atvinnuleysi á Íslandi
desember 2008 til desember 2010
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
%
D J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O N D
2008 2009 2010
4,
8
6,
6
8,
2
8,
9 9,
1
8,
7
8,
1
8,
0
7,7
7,
2 7
,6 8
,0 8,
2
9,
0 9,
3
9,
3
9,
0
8,
3
7,6 7,
5
7,
3
7,
1 7,
5 7,7 8
,0
Í nýrri hagvaxtarspá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins er gert ráð
fyrir því að hagvöxtur á árinu
verði 2% og 3,5% á næsta ári.
Samtök atvinnulífsins segja
að gangi þessi spá eftir verði
hér áfram mikið atvinnuleysi.
SA vilja láta á það reyna að ná
samstöðu stjórnvalda og vinnu-
markaðs um nýja atvinnusókn.
Æskilegt markmið sé 5% árleg-
ur hagvöxtur að meðaltali 2011-
2015 til að lífskjör endurheimt-
ist, atvinnuleysi hverfi og rík-
isskuldir greiðist niður.
5% hagvöxt-
ur æskilegur
NÝ ATVINNUSÓKN
Morgunblaðið/Ásdís
Nýbygging Um 15% atvinnulausra
störfuðu áður við mannvirkjagerð.