Ísland - 15.09.1934, Blaðsíða 2

2
7
1 S L A N D
15. sept. 1934.
Forsetaskiftin
í Þýzkalandi.
Um morguninn 2. ágúsl* andaðist
Hindenburg forseti Þýzkalands á heim-
ili sínu, Neudeck, 87 ára að aldri.
Þekktastur var hann fyrir sigur sinn
á Rússum í orustunni við Tannen-
berg 1915, þar sem liðsveitir hans tvístr-
uðu rússneska hernum og Þjóðverjar
Adolf Hitler, ríkisleiðtogi.
náðu á vald sitt 100 þús. föngum og 500
fallbyssum.
I tilefni af þessum sigri var reist
minnismerkið við Tannenberg, þar sem
hinar jarðnesku leyfar Hindenburgs
hvíla nú.
Þegar Ebert forseti lést árið 1925 var
Hindenburg kosinn ríkisforseti í fyrsta
sinn og endurkosinn árið 1932.
Alt fram til ársins 1933 voru hinar
mestu viðsjár og flokkadrættir innan-
lands, hver höndin upp á móti annari,
atvinnuleysi og eymd. Jafnaðarmenn
fóru þá með völdin og virtist það helsta
áhugamál foringja þeirra að komast yf-
ir sem mesta fjármuni sjálfum sér til
framdráttar. Alla þessa niðurlægingu
varð hinn gamli forseti að þola án þess
að geta rönd við reist meðan þingræðis-
skipulagið hélst óbreytt.
En 20. jan. árið 1933 varð breyting á.
Þjóðernisjafnaðarmenn með Adolf
Hitler í broddi fylkingar fengu völdin
í hendur og þar með má telja að niður-
lægingartímabilinu væri lokið.
Menn geta sagt sér sjálfir að slíkur
föðurlandsvinur sem Hindenburg var,
hafi 'fagnað því að fá sterka þjóðrækna
ríkisstjórn, sem mat meira velferð þegn-
anna, en sína eigin, og þorði að vísa á
bug yfirgangi erlendra þjóða.
Ekkert mun hafa glatt gömlu hetjuna
frá Tannenberg meira en að fá að lifa
það að sjá drauminn um sameiningu
þjóðarinnar rætast.
Eftir lát Hindenburgs tók llitler að
sér störf forsetans til bráðabirgða unz
atkvæðagreiðslan hefði farið fram, en
hún var ákveðin hinn 19. ágúst s. 1.
Atkvæðagreiðslan fór þannig að 38.
124.030 greiddu atkvæði með Hitler. Er
það sú langhæsta atkvæðatala sem nokk-
ur af forsetum Þýzkalands hefur hlotið.
Með forsetakosningunni síðustu er því
endanlega lokið valdatöku þjóðernis-
jafnaðarmanna í Þýzkalandi er Adolf
Hitler var kjörinn þriðji forseti hins
þriðja ríkis.
,BankaeftirlitiðÉ afnumið?
Nú loksins hefir bankaeftirlitsmaður-
inn, Jakob Möller, verið rekinn, eftir að
iiafa hirt um 170 þús. krónur fyrir
»eftirlit«, sem enginn veit til að komið
hafi að nokkru •gagni. Það er vitað, að
þetta embætti var stofnað sem bitling-
ur handa Möller á þinginu 1924, og er
helzt hægt að víta hirðuleysi undanfar-
inna stjórna fyrir það, að þær skyldu
ekki hafa lagt embættið niður fyrir
löngu. En full ástæða er til að ætla,
að það sé ekki sparnaðurinn við em-
bættið, sem vaki fyrir stjórninni, ef
dæma má eftir þeim aragrúa af laun-
uðum nefndum, sem hún klekur út á
hverjum degi, heldur muni hún ætla
einhverjum af sínum gæðingum bitann.
Hér er þó sannarlega möguleiki til
sparnaðar á þeim erfiðu ,tímum, sem
nú ganga yfir landið, með því að af-
nema þennan bitling' að fullu og nota
féð, sem við það sparast, til einhvers
þarfara.
Frækileg för.
Fyrir skömmu síðan efndu marxist-
ískir »íþrót arnenn« til alþj ðaráðstefnu
í París, til að »vinna gegn vaxandi fasc-
isma í heiminum«, og til >:að frelsa
Thálmann«.
Kommúnistaillþýðinu hér hcima
fannst óhjákvæmileg nauðsyn að taka
þátt í slíkum skrípaleik og sendi tvo
»full«trúa áleiðis til Arítwerpen i Belgiu.
Áttu þeir þar að slást í förina með öðru
álíka hyski, sem til ráðstefnunnar færi.
En þegar leggja átti af stað til Par-
ísar, voru íslenzku »full«trúarnir týnd-
irv og fundust hvergi, þótt víða væri
leitað. Kom síðar í ljós, að þeir höfðu
ekki staðist freistingar stórborgarlífs-
ins og lagst í sukk og svall.
Til Parísar komust þeir aldrei, og
misti þessi virðulega samkunda þar með
af aðstoð þeirra »til að frelsa Thál-
mann«.
Svo fór um sjóferð þá.
Minnir þessi háðulega för einna helzt
á feröalag sendimanns Hriflustjórnar-
Auðmagn
Gamla skipulagid.
Allt frá stofnun stéttaflokkanna á Is-
landi hefir stjórnmálabaráttan verið
barátta fámennra klíka innan flokk-
anna, seu hafa barist um völdin af fjár-
hagslegum ástæðum, en blekkt fjöldann
til fylgis við sig með því að ala á öfund
og stéttahatri.
Þessar fjáraflaklíkur innan siétta-
flokkanna sköpuðust á þann hátt, að 11
reksturs flokkunum þurfti fjármagn.
Einstaka fjárplógsmenn innan ilokk-
anna lögðu fram féð, en fengu með því
raunverulegt stjórnarvald í flokkunum.
En þegar svo einhver flokkur sigrar í
kosningum og myndar stjórn, þá koma
þessir fjárplógsmenn fyrst alvarloga til
sögunnar, og þeir heimta fyrir stuðning
sinn embætti, ívilnanir o. fl. — Þetta er
saga bitlingafargansins. Hver stjórn
varð að reka andstæðinga sína úr em-
bættum og skapa önnur ný og óþörf,
allt handa fjárhagslegum stuðnings-
mönnum sínum og vildarmönnum þeirra.
Baráttan hapdnar.
En eftir því sem baráttan harðnar,
verða stéttaflokkarnir að auka rekstur
sinn, auka blaðakost sinn, fjölga leigu-
liði sínu, og yfirleitt að taka til allra
vopna, sem þingræðisfyrirkomulagið
veitir, til þess að blekkja almenning'.
Við þetta vex fjárnauðsyn stéttaflokk-
innar til Englands, þar sem »full«trúinn
sást vera að væflast dauðadrukkinn á
sokkaleistunum á götum úti.
Nýja stjórnin.
Alþingi hefur nú verið kvatt til funda
þann 1. næsta mánaðar. Þá mun stjórn-
in beiðast blessunar fyrir sig og gjörðir
sínar. það mun eflaust verða auðsótt
mál, ef dæma má eftir vanda. Þing-
menn eiga flestir mikið af sinni lífs-
afkomu undir náð stjórnarinnar, því
að hún hefur útbýtt bitlingum eins og
þegar hænsnum eru gefin grjón. Sjálf-
sagt eiga þó margir enn eftir að fá bita
í svanginn sinn. Fyrir þeim verður séð,
er á þing kemur, ef ekki vinnst tími til
þess áður. Þetta, sem í daglegu tali
nefnist bitlingafár, heitir á góðri ís-'
lenzku hreint og beint míitur og er ekki
neitt óþekkt fyrirbrigði í íslenzku
stjórnmálalífi. Þannig hafa allar stjórn-
ir keypt blessun þingsins á. hvern einn
ósóma og jafnvel sérhvern glæp, sem
þær hafa framið. Þannig var Fram-
sóknarstjórnin, sem lét af völdum 1924/
Þannig var Ihaldsstjórnin 1924—1927.
Þannig var Hriflustjórnin. Þarínig var
utangáttastjórn Ásgeirs Ásgeirssonar og
þannig er stjórn »verkamanna og
bænda«. Þannig hefði og stjórn Kveld-
úlfs orðið, ef týndu atkvæðin í Skaga-
firði hefðu kornið til skila á réttum
tíma. Þessar mútur, sem teknar eru með
háum sköttum af fæði og fatnaði verka-
manna. cg bænda, eru hverri þingræðis-
stjórn nauðsynlegar, ef hún á að sitja
stundinni lengur. Stjórnski])ulagið
krefst þess óbeinlínis, að allur almenn-
ingur spari við sig lífsnauðsynjar, til
þess að heill her af stjórnardindlum
hafi ofan í sig og á, án þess að gera
neitt (sem að gagni kæmi minsta kosti).
Þannig er þingræðið. Þetta skipulags-
leysi, sem við þjóðernissinnar erum svo
»ósvífnir« að vilja afnema.
Stjórnin mun eflaust leggja fyrir
þetta þing allan þann mikla aragrúa af
bráðabirgðalögum, sem hún hefir ung-
að út. Þá hefir og' heyrzt, að rigna muni
niður frumvörpum um einkasölur á öllu
mögulegu milli himins og jarðar, svo
og alpýða.
anna stórkostlega. Nú verða einstakling-
ar ekki lengur færir um að uppfylla
allar fjárkröfur þeirra. Nú koma stór-
félögin og- hringarnir til sögunnar. Þeir
styrkja flokkana og fá í staðinn ýms
»vilyrði«, »undanþágur« og »íhlutanir«.
Ilver stéttaflokkur aflar sér síns stuðn-
ingsfyrirtækis: Sjálfstæðisflokkurinn
fær Kveldúlf, Framsókn Samband ísl.
samvinnufélaga og Alþýðuflokkurinn
Alþýðusambandið (Alþýðubrauðgerðina,
Kaupfélag alþýðu o. fl.).
Allt miðar í sömu áttina, hringavald-
ið er að ná yfirhiöndinni í flokkunum og
stjórnum þeirra og eru á þann hátt, með
aðstoð löggjafarvaldsins, að drepa smá-
framleiðendur og yfirleitt allan sjálf-
stæðan smá-atv:innurekstur og selja al-
þýðuna í ánauð.
Nýja stefnan.
Hringavaldið er búið að ná yfirhönd-
inni í flokkunum, stéttaflokkarnir verða
fyrirtæki. Fyrirtækin láta sér ekki
nægja »undanþágiir« og »ívilnanir«.
Kveldúlfi og S. 1. S. nægir ekki að hafa
rnenn í bankaráðum, til þess að lána
sér og hylma yfir miljónaskuldir sínar,
heldur reyna nú þessi fyrirtæki, auk
þess sem þau færa út kvíarnar og út-
rýipa þannig öllum minni atvinnu-
rekstri, að samlaga sig ríkinu, til þess