Austurland - 01.06.1956, Qupperneq 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 1. júní 1956.
Kosningabrask
hrædslubandalagsins
Stefna þess er að fá sem flesta þing-
menn fyrir sem fæst atkvæði
Á aínum tíma stóðu Alþýðu-
flokkurinn, Sósíalistaflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn að því að
koma fram þeirri breytingu á
kosningalöggjöfinni, að uppbóta-
sæti voru í lög tekin. Kjördæma-
ekipunin í landinu var þá orðin svo
ranglát, að hver heilskyggn maður
hlaut að sjá, að við svo búið varð
ekki unað til lengdar. Gegn þess-
ari breytingu barðist Framsóknar-
flokkurinn af heipt. Hann vildi
halda þéirri aðstöðu að geta haft
meirihluta á þingi þótt ekki hefði
hann að baki sér nema fjórðung
landsmanna.
Enda þótt uppbótasætin bættu
nokkuð úr ranglæti kjördæmaskip-
unarinnar, hefur jafnan vantað
mikið á, að fullur jöfnuður næðist.
Framsókn hefur jafnan átt þing-
fylgi miklu meira en svarar til
kjörfylgis.
Stofnun hræðslubandalagsins
1 allan vetur stóðu yfir samn-
ingar milli Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins. Tveir
sprenglærðir prófessorar sátu yfir
gömlum kosningatölum og reikn-
uðu út hvernig hægt væri að mis-
beita ákvæðunum um uppbótasæt-
in, sem upphaflega voru í lög tek-
in til að bæta úr hróplegu misrétti
á þann veg að auka sem mest á
þetta misrétti.
Alþýðuflokkurinn, sem oft og
lengi hafði verið með hávaða út
af ranglátri kjördæmaskipun, sá
fram á, að undir venjulegum kring
umstæðum mundi hann engan
þingmann fá. Og þegar svo var
komið. hafði hann ekki lengur á-
huga á „réttlætismálinu". Þess
vegna hóf hann samninga við
Framsóknarflokkinn um samstarf
þeirra á þeim grundvelli, að fara
á bak við kosningalögin og sky'di
frcista þess að fá þingmeirihluta
í skjóli ranglátrar kjördæmaskip-
unar.
Samningar tókust á þann veg,
að flokkarnir skyldu í kosningun-
um koma fram sem einn flokkur
og í engu kjördæmi bjóða fram
báðir, Skyldu Framsóknarmenn
stýðja Alþýðuflokkinn þar sem
Framsókn hafði enga von um þing
sæti. Á þann hátt skyldi hækka
atkvæðatölu krata svo að þeir
hlytu sem flest uppbótasæti. Til
endurgjalds skyldu kratar styðja
Framsókn þar sem það gat orðið
að liði í baráttunni um kjördæma-
kosnu þingmennina.
Þetta var þá orðið úr baráttu
Alþýðuflokksins fyrir réttlátri
Kosningabrasldð kært
Þegar til þess kom, að fram voru
lagðir landslistar, skilaði hræðslu-
bandalagið tveim landslistum. Full
trúar Sjálfstæðisflokksins kærðu
þetta og töldu að Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn
kæmu fram sem einn flokkur í
kosningunum og ættu því ekki rétt
á að leggja fram sinn landslistann
hvor. Fulltrúar Alþýðubandalags-
ins og Þjóðvarnarflokksins féllust
á þetta sjónarmið.
Allir landsmenn vita að Alþýðu-
flokkurinn og Framsóknarflokkur-
inn koma fram sem einn flokkur.
Hvergi bjóða þeir fram báðir í
einu og sama kjördæmi, saman
halda þeir sína kosningafundi og
dæmi eru þess, að menn úr báðum
flokkunum skipi sama lista. Þann-
ig er aðalleiðtogi Alþýðuflokksins
í Árnessýslu í öðru sæti á lista
Framsóknarflokksins þar og a. m.
k. fjórir flokksbundnir Framsókn-
armenn eru á lista Alþýðuflokks-
ins í Reykjavík. Innan Framsókn-
arflokksins var háð hatröm bar-
átta um það, hver skyldi skipa
þriðja sætið á lista Alþýðuflokks-
ins í Reykjavík.
Stríðir gegn anda kosninga-
laganna
Engum manni blandast hugur
um það, að kosningabrask Al-
þýðu- og Framsóknarflokksins
stríðir gegn anda og tilgangi kosn-
ingalaganna, hvað sem bókstafn-
um líður. En sýnilegt er að land-
'■•■'örstjórn hefur talið það orka
tvímælis hvort þetta kosninga-
brask væri löglegt. Tók það hana
marga daga að komast að niður-
stöðu og fresta varð með bráða-
birgðalögum utankjörfundakosn-
ingu um tvo daga.
Mun koma þeim í koll
Þessi deila hefur opnað augu
allra landsmanna fyrir ósvífni
hræðslubandalagsins og tilraunum
þess til að misbeita kosningalög-
gjöfinni því til framdráttar. Slíkar j
brellur hafa verið reyndar erlend- I
5s, en jafnan hitt upphafsmennina
sjálfa, Og svo mun einnig fara
hér. Vel má vera, að þetta kosn-
ingabrask bjargi inn á þing ein-
hverjum hræðslubandalagsmönn-
um að þessu sinni, en þar er að-
eins tjaldað til einnar nætur.
Dauðastríð Alþýðuflokksins
Alþýðuflokkurinn á sér ekki við-
reisnarvon eftir þessi faðmlög við
Framsókn. Hann er ekki lengur
til sem sjálfstæður flokkur og get-
ur aW-roi fmasr fieafið bkuxk ■
kjörinn til þingsetu af eigin ram-
leik. Hann hefur nú hleypt í það
fem, sem hann getur ekki losnað
úr aftur. Örlög hans eru ráðin.
Fyrir flokknum liggur ekki annað !
en að skiptast upp milli hinna
flokkanna. Hægri mennimir munu
hafna í Framsóknarflokknum eða
Sjálfstæðisflokknum, en verklýðs-
fylgi flokksins mun snúast á sveif
með Alþýðubandalaginu, enda á
það þar heima. Þar gefst verka-
fólki kostur á að starfa áfram að
þeim hugsjónamálum, sem Al- i
þýðuflokkurinn nú hefur hlaupizt ‘
frá.
Ekki er sopið ká.lið
Þegar þing kemur saman að
loknum kosningum, kemur til
kasta þess að segja til um það, j
hvort úrskurður landkjörstjómar
er í samræmi við kosningalöggjöf- !
ina. Sé meirihluti Alþingis þeirrar
skoðunar, að kosningabrask
hræðslut'andalagsins sé ólöglegt,
má vel vera, að uppbótaþingmenn
krata verði gerðir afturreka.
Þörf endurskoðunar
Endurskoðun kosningalaganna
er brýn nauðsyn, því þau eru á
margan hátt úrelt orðin. Nauð-
synlcgt er líka að fyrirbyggja jafn j
svívirðilegt kosni.ngabrask og nú
á sér stað eða a. m. k. að taka öll
tvímæli af um það hvort það skuli
heimilt eða ekki, svo deila sú, er
; hér hefur verið lýst, endurtaki sig
j ekki. Er ekki ósennilegt, að kosn-
ingabrask hræðslubandalagsins
verði til að ýta undir þá endur-
skoðun.
Ágætir fundir
Á vegum Alþýðubandalagsins
hafa nýlega verið haldnir fjórir
almennir stjórnmálafundir hér
fyrir austan og mættu alþingis-
mennirnir Lúðvík Jósepsson og
Hannibal Valdimarsson á þeim öll-
um. Fundirnir voru á Djúpavogi,
Fáskrúðsfirði, Reyðarfirði og
Seyðisfirði. Allir hafa fundirnir
verið vel sóttir og borið glöggan
vott um mikið fylgi Alþýðubanda-
lagsins.
Á fundinum á Djúpavogi talaði,
auk þeirra Lúðvíks og Hannibals,
Einar Björnsson, bóndi í Mýrnesi
og á Fáskrúðsfirði Helgi Seljan,
annar maður á G-listanum hér í
kjördæminu. Á Seyðisfirði talaði,
auk Lúðvíks og Hannibals, fram-
bjóðandi Alþýðubandalagsins á
Seyðisfirði, og ennfremur Þr‘r
he’mamenn.
Fyrsti framboðs-
fundurinn á mið-
vikudag
Frambjóðendurnir í Suður-
Múlasýslu hafa nú auglýst fraxn-
boðsfundi í kjördæminu. Fyrsti
fundurinn verður á miðvikudaginn
kemur og verður hann í Neskaup-
stað. Næsti fundur verður á Eski-
firði dagrnn eftir og einn fundur a
dag unz þeim er lokið. Alls verða
fundirnir 8.
Hræðslubandalagið
ólöglegt
Atkvæðagreiðslan í iandskjörstjórn sýnir, að meirihluti
hennar, eða í.llir meðlimir hennar aðrir en Framsóknarmenn,
telja hræðslubandalagio brjóta í bága við kosningalögin, en svo
óhönduglega tókst til, að meirihlutanum tókst ekki að verða
sammála um hvernig snúast skyidi við þessum vanda.
Tveir nefndarmenn, Einar B. Guðmundsson og Vilmundur
Jónsson, lögðu til að Alþýðuflokkurinn og Framsóknarflokkur-
inn fengju að hafa sinn landslistann hvor, en við úthlutun upp-
bótasæta yrði litið á þá sem einn flokk. Hefði það þýtt að
bandalag þetta hefði ekkert uppbótasæti fengið. — Hinir þríi
nefndarmennirnir felldu tillöguna.
Jón Ásbjörnsson, formaður l-'ndskjörstjórnar lagði til að
báðir flokkarnir fengju að hafa sjálfstæða landslista í kjöri, en
listar þeirra í Reykjavík og Árnessýslu skyldu taldir utanflokka.
Þetta hefði að öllum líkindum þýtt, að Alþýðuflokkurinn sem
slíkur hefði engan þingmann fengið. Þessari tillögu fylgdi Vil-
mundur, en hinir þrír felldu hana.
Þegar ekki tókst að fá samkomulag um þessar tillögur varð
niðurstaðan sú, að báðir flokkar hræðslubandalagsins hafa lands-
lista í kjöri, en fyrir liggur að meiri hluti landskjörstjórnar tel-
ur það brjóta í bága við lög og væri ekki óeðlilegt, að Al-
þingi tæki þessa yfirlýsingu landskjörstjórnar til greina á sín-
um tíma.
En hvernig skyldi aumingja hræðslubandalaginu lítast á að
ganga til kosninga þegar þeir menn, sem dómbærastir eiga að
vera um þessi mál, telja kosningabrask þeirra lagabrot. Emil
Jónsson mundi sennilega kalla það glæp.